Emeviler Döneminde Kadının Durumu

• Cahiliye döneminde genelde orta ve aşağı tabakalardaki kadının hiç bir önemi yoktu.
• Cahiliye döneminde bir baba kızını, onun isteyip istemediği ne, isteyenin çok yaşlı olup olmadığına bakinadan istediği erkeğe verebilirdi. Aynı zamanda iki kız kardeş ile evlenmek, Arapların adeti idi. İslam, aynı şekilde bunu da kesinlikle yasaklamıştır.
• Emeviler dönemi kadınlarının çoğu özellikle itibar sahibi aileden olanlar, yaptıkları yolculuklarda yüzlerini gösterirler ve erkeklerin kendilerini rahatlıkla görmelerini sağlarlardı. Sonuçta erkek, gördüğü ve hoşuna gittiği kadınla isterse nişanlanır ve evlenirdi. Yalnız bu durum; daha çok sosyetik tabaka için söz konusu idi.
• Emeviler döneminde erkek, kızı babasından, ya da babası yoksa en yakın akrabasından ister. Uygun görülürse evlenmelerine izin verilirdi. Bu uygulama, günümüzdeki uygulamanın aynısıdır.
• Emeviler döneminde savaşta galip gelen komutanın yenilgiye ugrattığı komutanın eşi veya eşlerini, kocasından boşattığı, hatta intikam alma amacıyla onlarla evlendikleri de olmuştur.
• Bu dönemde hoş olmayan davranışlardan birisi de, evlenme teklifi götürülmüş birisine bir başkasının da evlilik teklifi götürmesidir.
• Evlenme esnasında erkek kadına mehir adıyla belirli bir para veya mal öder, ya da ödeme borcu altına girer. İsim: olarak mehir, İslam öncesi Arap toplumunda aynen vardı.
• Emeviler döneminde mehrin yüksek meblağlara ulaştığı bir gerçektir.
• Emeviler döneminde kadın-erkek ilişkilerinde katı hükümlerin uygulanmadığını, birbirleriyle çok rahat hareket ettiklerini söyleyebiliriz.
• Emeviler döneminde kadınlar, günümüz sosyete kadınlarının yaptıkları gibi bir araya gelerek sohbet eder hatta şarkıcıları çağırarak eğlenirlerdi.
• Emeviler döneminde kadınların örtünmede pek aşırıya gitmediklerini, yüzlerini açık tuttuklarını müşahade etmekteyiz. Örneğin Aişe bnt. Talha, yüzünü hiçbir kimseye karşı örtmezdi.
• Emeviler döneminde bazı kadınların cesur ve şecaat sahibi olduklarını söyleyebiliriz.
• Emevi döneminde görünen o ki, çok evlilik yaygın bir hal almıştır. Çok evliliğe halifeler de dahil pek çok insan yönelmişlerdir. Buna sevkeden amillerin başında, dinin muvafakatı, dörde kadar sınırladığı evlilik; geniş fetih hareketleri; yabancı kadınların esir olarak ele geçirilmesi; yine fetihler sayesinde elde edilen haraç, ganimet vs. gelirlerden dolayı sağlanılan zenginlik ve bunların dışında kadınlarla eğlenme ve neslin çoğalması gibi sebepler gelmektedir. Emevi halifelerinin çoğunluğu, çok evlilik yapmışlardır. Onlardan bir veya iki eş ile yetinen halife oldukça azdır. Devletin kurucusu Muaviye'nin, pek çok eşi vardı.
• Emeviler döneminde özellikle halifelerin yaptıkları evliliklerde bazen siyasi amacın yattığını söyleyebiliriz.
• Emeviler döneminde, fetihlerin sonucunda elde edilen cariyeler ile evlilik de yaygın idi. Cariye sahibi olan, isterse onunla evlenir, isterse satar, isterse bir başka şey karşılığında değişirdi. Ya da onu azat eder, mevlası olurdu.
• Emeviler döneminde çocuklara, özellikle erkek çocuklarına çok kıymet veriliyordu. Bu bağlamda Muaviye, oğlu Yezid'i geleceği açısından kendi gözetiminde tutuyor ve sıradan insanlardan uzaklaştırmaya çalışıyordu.
• Emeviler döneminde kız çocuklarından hoşlanan ve onlara değer veren halifeler de bulunmaktaydı.
• Sonuç olarak Emeviler döneminde kadın, yavaş yavaş Asr-ı Saadet ve Hulefa-i Raşidin dönemindeki konumundan uzaklaşıp, cahiliyeye geri dönüş göstermektedir. Tıpkı cahiliyede olduğu gibi kadın, yine iki sınıfı teşkil etmektedir. Bunlardan birincisi hürler, diğeri de cariyelerdir.

Aksu, Ali, Emevîler Döneminde Kadının Durumu, Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2001, cilt: V, sayı: 1, s. 263-279