Kemoterapi – Faydalarý ve Zararlarý
Kemoterapi nedir? Faydalarý ve Zararlarý nelerdir?
Malesef günümüzde artan kanser hastalýklarý nedeni ile “Kemoterapi” ismini her yerde fazlasýyla duyar olduk. Fakat hakkýnda düþündüðümüz þeyler pek doðru deðil. Kemoterapi sanýldýðýnýn aksine bir ilaç ismi deðil. Kelime anlamý tam olarak “Kimyasal ilaç yoluyla tedavi” olan kemoterapi, kanser hastalýklarý sonucu vücutta kontrolsüz bir þekilde büyüyüp yayýlan ve dolayýsýyla saðlýðýmýzý olumsuz etkileyen zararlý hücreleri tedavi etmek için kullanýlan ilaçlara verilen genel bir isim.
Kemoterapi ilaçlarýnýn türleri ve amaçlarý nelerdir?
Bu tür ilaçlar kanserin türüne, vücuttaki yerine, boyutuna, kiþiyi ne yönlerden etkilediðine ve ne kadar ilerlediðine baðlý olarak farklýlýk gösterirler. Hastalýðýn kontrolünden sonra doktor, bu kriterlerin deðerlendirilmesi sonucu en uygun ilacý hasta için belirler. Kemoterapi ilaçlarý baþlýca 3 farklý amaç için kullanýlýrlar:
- Hastalýklý hücreleri yok edip hastalýðý sonlandýrmak.
- Hastalýklý hücrelerin daha fazla yayýlmasýný önlemek.
- Kanserin kiþi üzerinden oluþturduðu etkileri azaltmak.
Fakat kemoterapi kanser için tek baþýna kesin çözüm deðildir. Bazý durumlarda tek baþýna uygulanmasý uygun görülürken bazen radyoterapi ve cerrahi müdahalelere ek olarak kullanýlýr. Kemoterapi tedavisi gören hastalarda psikolojik durum da çok önemlidir. Moralli, psikolojik açýdan olumlu hastalar daha verimli tedavi görebilirken, moralsiz ve psikolojik deformasyona uðramýþ hastalar için tedavi süreci daha etkisiz olabilmektedir. Kemoterapi ilaçlarý, tesiri artýrmak için genelde birlikte kullanýlýr.
Kemoterapi’nin Etki etme þekli nedir?
Kemoterapi Etkileri
Vücudumuzdaki saðlýklý hücreler, belirli bir düzene baðlý iþlev yaparlar ve çoðalýrlar. Kanser hastalýðý baþladýðýnda ise bu saðlýklý hücreler normal düzenlerinden çýkar, hýzlý ve kontrolsüz bir biçimde büyümeye, çoðalmaya baþlarlar ve iþlevlerini yerine getiremez hâle gelirler. Dolayýsýyla sistemimiz bundan olumsuz etkilenir. Kemoterapi ilaçlarý vücuda alýndýðýnda antikanser etkisini gösterir, çabuk çoðalan ve kontrolsüz büyüyen hastalýklý hücreleri ilacýn türüne göre yok eder ya da çoðalmalarýný engeller.
Kemoterapi’nin Yan etkileri nelerdir?
Ve bu aþamada malesef ilacýn olumsuz etkileri de görülebilir. Örneðin kemoterapötik ilaçlar vücutta normalde hýzlý çoðalmasý gereken hücrelere de zarar verebilir. Tedavi gören hastalarýn büyük bir bölümünde görülen saç dökülmesinin sebebi, normalde de hýzla çoðalan keratin hücrelerine ilacýn etki etmesidir. Ýlaçlar baðýþýklýk sistemini de olumsuz etkileyebildiði için enfeksiyona kapýlma riskleri de artar. Baþlýca yan etkiler þunlardýr:
- Saç dökülmesi ve týrnaklarda deformasyon
- Baðýþýklýk sisteminin zarar görmesi
- Trombosit sayýsýnda azalma
- Hâlsizlik
- Kansýzlýk
- Mide bulantýsý, kusma
- Boðaz problemleri
- Ýshal, kabýzlýk
- Boþaltým sistemi bozukluklarý (böbrek sorunlarý, ishal, kabýzlýk vs.)
- Ciltte aþýrý hassasiyet
- Hormonal bozukluklar
- Psikolojik olumsuz etkiler
Yan etkilerin büyük çoðunluðu kalýcý olmamakla beraber genellikle tedavi sonrasýnda hýzla iyileþme gösterirler.
Kemoterapi Ne þekilde, nerelerde ve ne sýklýkla uygulanýr?
Kemoterapötik ilaçlar genellikle þu üç yolla hastaya verilir;
- Aðýzdan (kapsül veya tabletlerle)
- Enjeksiyon (cilt altý veya kas içine)
- Intravenöz (toplar damarlar yoluyla)
Ýlaç, hastalýðýn türüne ve doktorun isteklerine baðlý olarak evde ya da hastanede alýnabilmektedir. Ýlaçlar kanser türüne göre farklý sýklýklarda verilebilir. Ýlacýn kiþi üzerinde etkileri de bu sýklýðý deðiþtirebilir. Örneðin, ilacýn fazla yorduðu kiþiler tedaviye vücudun kendini toparlamasý ve yeniden güçlenmesi için belirli sürelerle ara verirler.
Kanser hücrelerini öldürücü ilaçlarla yapýlan tedavidir. Bu ilaçlar aðýzdan veya damardan verildikten sonra tüm vücuda yayýlýr. Genellikle, ayný anda birkaç ilaç birlikte verildiðinde daha etkili olduklarýndan, deðiþik kombinasyonlar halinde verilirler. Kemoterapi, belirli bir süre verilir ve sonra ara verilir. Bu aralarda hastanýn kendisini toparlamasý saðlanýr. Daha sonra tekrar bir süre ilaç verildikten sonra ara verilir.
Bazý olgularda lokal olarak yapýlan cerrahi tedaviye ek olarak, ilaç tedavisi de eklemek gerekebilir. Hastalarda cerrahi tedavi sonrasý yapýlan tetkiklerde, herhangi bir bölgede kanser kalmamýþ olsa bile, koruyucu önlem olarak bir süre ilaç tedavisi yapýlabilir. Bu tedaviye adjuan kemoterapi denir.
Yazar: Gökberk Konuralp
Kaynak: http://www.bilgiustam.com | 