Nefret Suçu ve Nefret Söylemi Nedir?

Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı (AGİT), nefret suçunu şöyle tanımlamaktadır:Mağdurun, mülkün ya da işlenen bir suçun hedefinin, gerçek veya hissedilen ırk, ulusal ya da etnik köken, dil, renk, din, cinsiyet, yaş, zihinsel ya da fiziksel engellilik, cinsel yönelim veya diğer benzer faktörlere dayalı olarak benzer özellikler taşıyan bir grupla gerçek ya da öyle algılanan bağı, bağlılığı, aidiyeti, desteği ya da üyeliği nedeniyle seçildiği, kişilere veya mala karşı suçları da kapsayacak şekilde işlenen her türlü suçtur.[1]

Irkçı saikle işlenen suçlar, halkın bir kısmına karşı kin ve düşmanlığa tahrik fiilleri ve “namus” saikiyle işlenen cinayetlerin de bu bağlamda nefret suçları kapsamına girdiği düşünebilir.

Nefret suçlarının özelliklerini iyi kavramak, bu suçlara karşı verilecek mücadele açısından son derece önemlidir.

Bir nefret suçu şu unsurları kapsar:

• Ceza hukukuna göre işlenmiş olan bir suçun mevcut olması,
• Failin, suçu bir önyargı/nefret saikiyle gerçekleştirmiş olması.

Dolayısıyla fail, kurbanını kurbanın belirli bir gruba üyeliği ya da bunun böyle algılanmış olması nedeniyle seçmektedir. Aynı şekilde şayet suç oluşturan fiil bir mülke yönelik gerçekleşmişse, söz konusu mülk, bir grup ile olan bağıntısı nedeniyle seçilmiştir. Bunlar ibadet yerleri, cemaatin veya grubun buluşma alanları, araçlar ya da konutlar olabilir.

Nefret suçu örneklerinden bazıları şunlardır:

• Fiziksel saldırı,
• Şiddet ya da saldırı tehditleri,
• Taciz,
• Mülke ya da eşyalara zarar verme,
• Irkçı, nefret içerikli ya da saldırgan duvar yazıları,
• Kundaklama,
• Saldırgan broşürler ve posterler,
• Okulda ya da iş yerinde zorbalık yapma vb.

Önyargı, genel anlamda peşin hükümlere dayanan olumsuz fikirler, hoşgörüsüzlük ya da belirli bir gruba yönelmiş olan nefret olarak tanımlanabilir.

Saldırganın hedefindeki kişiye yönelik nefret veya önyargı besliyor olması, söz konusu suçun tek başına nefret suçu kapsamına girmesi için yeterli değildir. İşlenen suçun doğrudan, somut bir şekilde önyargılı bir motivasyonla işlenmiş olması esastır.

Kuşkusuz çok sayıda önyargı saiki söz konusu olabilir. Yaygın önyargılar etnik veya ulusal kökene, din veya inanca, cinsel yönelime, engellilik durumuna yönelik olanlardır. Ancak zenginlere, yoksullara, uzun saçlı ve kulağı küpeli gençlere, içki içenlere, AİDS’lilere, rock’çılara, vb. yönelik önyargılar da söz konusudur.

Nefret suçları, saldırganın hedefine yönelik önyargılarının yanı sıra, aynı zamanda söz konusu suçun neden olduğu etkiyle de önem kazanmaktadır. Saldırgan, hedefini o kişinin ait olduğu grup nedeniyle seçmektedir. Dolayısıyla burada asıl olan hedefteki kişi değil, onun belirli ortak karakteristikleri paylaştığı gruptur. Yani, saldırgan açısından böyle bir suçun işlenmesi için aynı nedenle herhangi bir başkası da seçilebilirdi. Bir başka deyişle, saldırgan açısından mağdurun kim olduğu değil, ne olduğu, neyin parçası olduğu önemlidir.

Burada verilmek istenen mesaj sadece doğrudan saldırıya uğrayan kişiye yönelik olmayıp, o kişinin ait olduğu tüm gruba yöneliktir. Aynı şekilde saldırgan belli bir kurbana karşı özel bir nefret veya önyargı beslemiyor olsa da, o kişinin sahip olduğu özelliklere ve aidiyetlerine yönelik beslediği önyargılarla hareket etmiş olmalıdır. Nefret suçları kapsamında saldırgan, hedefine şu nedenlerle saldırmış olabilir:

• Fail kurbanına içerlediği, kıskandığı ya da kendisini kanıtlamak için saldırmış olabilir.
• Fail, hedefindeki kişiye yönelik özel bir duygu beslemiyor olabilir, ancak hedef aldığı kişinin ait olduğu gruba yönelik düşmanca düşünceler veya duygulara sahip olabilir.
• Fail, kendisini içinde gördüğü grubun dışında kalan tüm kişilere karşı düşmanca duygular besliyor olabilir.
• Daha soyut bir düzeyde, kurban, saldırganın zihninde olumsuzluk ifade eden, örneğin göç veya mülteci gibi bir kavramı temsil ediyor olabilir.

Dipnotlar:

1  Combating Hate Crimes in the OSCE Region, An Overview of Statistics, Legislation and National Initiatives, OSCE – ODIHR, 2005, s.12

***

© Sosyal Değişim Derneği 2010

Metin aşağıdaki şekilde referans verilmek suretiyle kullanılabilir:

Ulusal Basında Nefret Suçları: 10 Yıl, 10 Örnek, Sosyal Değişim Derneği Yayınları, 2010