Selüloz Hakkında Bilgi

Selüloz, hemen hemen bütün bitkilerde bulunan bir maddedir. İngilizce’de hücreler­den yapılmış anlamına gelen selüloz, bitki hücrelerinin çeperlerinde bulunur. Bitkilere esnekliğini veren, yapılarındaki bu selü­lozdur.

Selüloz da şeker gibi bir karbonhidrattır; karbon, hidrojen ve oksijen elementlerinden oluşmuştur. Bitkiler havadan ve sudan sağla­dıkları bu elementleri yapraklarında gerçekle­şen fotosentez süreciyle şekere dönüştürür ve bunu besisuyu olarak bütün öbür dokularına taşır. Bitkiye enerji veren, bitkinin gelişmesi­ni ve kendini onarmasını sağlayan besisuyundaki şekerin bir bölümü selüloza dönüşür. Bu selüloz yeni oluşan hücrelerin çeperlerinde ve bitkinin zedelenen bölümlerinin onarımında kullanılır.

Marul, kereviz ve tahıl kepeği gibi pek çok yiyecek maddesinde çok miktarlarda selüloz vardır. At, inek, deve gibi otçul hayvanların midelerinde selülozu sindirebilmelerini sağla­yan bakteriler bulunur. Bu nedenle selüloz iyi bir hayvan yemidir. İnsan midesinde bu bak­teriler olmadığı için selülozu sindiremeyiz; ama yediğimiz yiyeceklerde bulunan selüloz sindirim sisteminin düzenli çalışmasını sağla­dığı için yararlıdır.

Doğada çok bulunan bir madde olan selü­loz yapay olarak yapılamaz; ama özellikle kâğıt ve dokuma sanayisinde çok kullanılan değerli bir hammaddedir. Bir bitki öldükten ve bütün nemi kuruduktan sonra geriye selü­loz kalır. İplik, kumaş yapılan pamuk ve keten liflerinin; halat, sicim yapılan başka bitkisel liflerin büyük bölümü selülozdur. Odunun yüzde 50′sini, pamuğun yüzde 90′ını selüloz oluşturur.

Pamuk, kumaş yapımının yanı sıra pamuk barutu adı verilen bir patlayıcının yapımında da kullanılır. Pamuk barutu yapmak için pamuk, nitrik asit ve sülfürik asit karışımıyla işleme sokulur. Selülozun kimyasal işlemler­den geçirilmesiyle başka birçok ürün de elde edilir. Bu selüloz türevleri fotoğraf filmleri­nin, çeşitli boya ve cilaların, parşömenin, çeşitli dokuma ürünlerinin, selofanın ve bir­çok plastiğin üretiminde kullanılır {bak. DO­KUMACILIK; PLASTİKLER). Kullandığımız kâğıtla­rın pek çoğu odun selülozundan yapılır.