Hidrolik Pompalar ve Arıza Nedenleri

Hidrolik Pompalar Hakkında Ayrıntılı Bilgi için tıklayınız…

Pompalar hidrolik sistemin vazgeçilmez elemanlarındandır. Bundan dolayı arıza sayısını azaltmak ve çalısma ömrünü artırmak için hidrolik sistem dolayısıyla hidrolik pompa bakımı, her geçen gün daha da önem kazanmaktadır En çok karsılasılan pompa arızalarının % 80’i hatalı çalıstırma ve bakımdan olusmaktadır.

Günümüz de gelisen teknoloji ile birlikte hidrolik pompaların verimi artmıs,ancak dayanımları
azalmıstır.Pompaların çalıstığı ilk andan arıza yaptığı ana kadar geçen sürede kullanıcının yapmıs
olduğunu seçimler ( yağ seçimi,filtre kullanması yada kullanmaması) ve hidrolik sistem hakkındaki bilgisi ve tecrübesi pompanın kullanım süresini ciddi bir sekilde etkilemektedir.

Hidrolik pompalar aniden arızalanmaz , Asırı ısıma,basınç dalgalanmaları,debi kaybı vb. nedenlerle
çoğu zaman kendini belli eder. Hidrolik devrelerde arıza belirlenmesinde hidrolik sistem arıza bulma
teknikleri; koklama, temas, gözleme ve dinleme yöntemleri göz önüne alınarak pompanın durumu
hakkında daha net bilgiye ulasılabilir. Bu teknikler kısaca sunlardır:

Koklama : Sistem de hissedilen rahatsız edici sıra dısı bir kokunu sebebi, sistemin herhangi bir
noktasında olusan kuru sürtünme veya pompanın asırı ısınması sonucunda yağın yanması.
Temas : Pompalar da sıcaklığın belirlenmesinde ilk kullanılacak yöntemdir. Çok sağlıklı bir yöntem
değildir. İnsanların sıcaklığı hissetmeleri farklılık gösterdiğinden ısı ölçer kullanılması daha sağlıklı
olur. Asırı sıcaklık artısı arızanın bir belirtisi olabilir.

Gözleme : Sistem basıncının ve sistemdeki hareketlerin yavaslaması gibi nedenler pompa da debi
kaybının belirtileri olabilir.

Dinleme : Hidrolik pompaların mekanik parçaları yağlanma ve hava emme problemlerinden dolayı
sürtünme ve boğuk sesler meydana getirir.

2. HİDROLİK POMPA ARIZASI

2.1. Hidrolik pompada görülecek arıza nedenleri

Pompa arızaları çoğu zaman sistemdeki bir baska elemana ait arızanın belirtisi olabilir. Arızalardan
korunma, pompa ve sistem verimini artıracaktır. Pompa arızalarının yaklasık %85÷95’i asağıdaki
nedenlerin bir veya daha fazlasının bir araya gelmesiyle olusur. Bunların önem sırasına inceleyeceğiz

a) Kirlilik
b) Kavitasyon
c) Hatalı yağ seçimi
d) Montaj hataları
e) Devreye alma

2.1.1. Kirlilik

Hidrolik pompalar da yağın temel görevi pompaların iç gruplarının (Silindir,Dağıtım plakası kontrol
pistonu vb.) çalısma yüzeyleri arasında bir film tabakası olusturmaktır. Kirli olan yağ pompa içerisinde istenen film tabakasını olusturamaz, tam tersine hareketli iki parça arasına girerek parçaların asınmasına,yağ kaçakları ve ısınmaya neden olmaktadır.

Yağ kirliliği katı maddeler seklinde olabileceği gibi köpürme yağa su karısma veya çamurlanma sonucu ortaya çıkan yumusak yapıdaki malzemelerdir. Yağda kirlilik denince akla 2: -50: arasında partiküller kastedilmektedir. Buna örnek olarak:

Hidrolik pompalar için yağın kirlilik derecesi Nas 9 olmalıdır. Nas 9 değerinden yüksek olması
durumunda pompa parçalarında asınmalar baslamaktadır.

2.1.2 Kavitasyon

Hidrolik pompaların yağ emisi sırasında yağ ile beraber havayı da emmesi sonucu pompa parçaları
üzerinde olusan parça kopmalarıdır. Hava emen hidrolik pompada; pompa basınca çıkarken veya
düsük basınca maruz kaldığında çarpma veya vurma sesine benzer sesler çıkarmaktadır.

Hidrolik pompaların hava emmesinin nedenleri:

1. Emis hattındaki ve boru bağlantılarındaki kaçaklar
2. Tanka dönen sıvının yukarıdan düsmesi
3. Dönen sıvının direk pompanın emisine gitmesi
4. Hidrolik yağın dinlenememesi
5. Yağ içerisinde çözünmemis kirlilik.

2.1.3 Hatalı yağ seçimi

Hidrolik pompalarda yağ seçimi dikkat edilmesi gereken önemli bir konudur. Hidrolik yağın hatalı
seçilmesi durumunda pompanın hava emmesine ve kavitasyona neden olmaktadır. Bu nedenle
hidrolik pompalar için uygun viskozitedeki yağın seçiminde asağıdaki konulara dikkat edilmelidir.
a) Minimum çevre sıcaklığındaki ilk çalısma viskozitesi
b) Maksimum çevre sıcaklığın da beklenen maksimum çalısma sıcaklığı

Grafik 1.1 [ 1 ]

Hidrolik yağın çalısma sıcaklığı ile isletim viskozitesi aralığında uzanan bu yüksek viskozite her
durumda tabloda verilen taralı alan bakıp seçilmelidir. Optimum verimlilik için ve uzun çalısma ömrü elde etmek için, 16-36 mm2/s viskozite aralığı seçilmelidir.

Tavsiye edileni değerlerin dısında yüksek viskoziteli sıvı kullanımı, kavitasyona, sistemde asırı basınç
düsümüne ve verim düsüklüğüne neden olabilir. Sıvı viskozitesi çok düsükse, kaçak artacağı için
volumetrik verim düsecektir. Basınç dengesinde kararsızlık belirecek, kontrol zorlasacakdır.

2.1.4 Montaj Hataları

Hidrolik pompa ve elektrik motorunun akuplajı sırasında kaplin bağlantıların doğru yapılası
gerekir.Hatalı yapılan montaj sonrası olusacak yükler pompa ve elektrik motorunun saft rulmanları
üzerine bineceğinden pompanın kullananım süresini düsürmektedir. Ayrıca pompaya bağlanan kaplin hiçbir zaman vurularak takılmamalıdır. Mümkünse kaplin ısıtılarak takılmalıdır.

2.1.5 Devreye Alma

Hidrolik pompalar en büyük hasrı ilk çalıstırma anında almaktadır. Pompa devre alınmadan önce
mutlaka lekaj hattından yağ konulmalı ve elektrik motoru start-stop yapılarak pompa iç grubunun
yağlanması sağlanmalıdır. Emis hattının açık olduğu kontrol edilmelidir. Bu kontrollerden kaçınılması ve dikkatsizlik neticesinde pompa arızalarının büyük bir kısmı bu nedenle olmaktadır.

3. Sonuc

Pompalar hidrolik sistemin vazgecilmez bir elemanıdır. Yukarıda belirtilen kosullar. uyulması halinde pompalarda ortaya cıkabilecek arızalar nedeni ile maliyet ve is kayıpları minimuma indirilebilir.

KAYNAKLAR

1. REXROTH, hidrolik katalog

2. Hidrolik Ya.lar. Tan.mak ve Do.ru Hidrolik Ya.. Kullanmak ( Baha .NAN Mak. Muh. Petrol Ofis As.)

3. Hidrolik Devrelerde Ar.za Analizi ( Yasar PANCAR, H. Sevil ERGUR)