PHILLIPS EĞRiSi ÜZERiNE LUCAS DEĞiŞKENLiK HiPOTEZi
Rahmi YAMAK
Yakup KÜÇÜKKALE
Giriş
Makroekonomik teori ve politika literatüründe son 30-40 yıl içinde yaşanan değİşınelerin ve süregelen tartışmaların odak noktasının enflasyon-işsizlik ya da enflasyon-çıktı ilişkisini veren Phillips eğrisi ile bu eğrinin ortaya koyduğu politika uygulamaları olduğu hemen herkes tarafından kabul edilen bir gerçektir. Şöyle ki, sözkoııusu dönemde literatürdeki gelişmelerin geniş bir özetinin, Phillips eğrisi kavramı üzerinde yapılan yorum ve tartışmalardan oluştuğunu söylemek hiç de yanlış olmayacaktır.
1958 yılında A.W. Phillips'in, enflasyonla-işsizlik (enflasyonla-çıktı) arasındaki fonksiyonel ilişkiyi temsil eden ve daha sonraları kendi adıyla anılan eğrinin, hem kısa hem de uzun dönemde negatif (pozitif) ve istikrarlı olduğu şeklindeki gözlemi, Keynesyen yaklaşım tarafından sadece benimsenmemiş, aynı zamanda bu yaklaşımın en önemli politika aracı olmuştur. Phillips'in çalışması, ampirik gözlemlere dayanmış, teorik açıklamalar daha sonra Samuelson ve Solow (1960) tarafından yapılmıştır. Keynesyen bir yorum olarak kabul edilen orijinal P3illips eğrisine göre, enflasyon-çıktı ödünleşmesi hem kısa hem de uzun dönemde vardır. Şöyle ki, politika uygulayıcıları Phillips eğrisi üzerinde herhangi bir enflasyon-çıktı bileşimini seçebilir ve bu bileşimde kısa ve uzun dönemde kalabilir. Çünkü, enflasyon-çıktı ödünleşmesi kısa ve uzun dönemde ekonominin yapısal özelliklerinden ve uygulanan politikalardan bağımsızdır. Ne var ki, 1960'lı yılların sonlarında ortaya çıkan stagflasyon olgusunun orijinal Phillips eğrisi tarafından açıklanamamış olması, dönemin çalışmalarını Phillips eğrisinin şekline yöneltmiştir. Orijinal Phillips eğrisine göre, enflasyonla işsizlik arasında pozitif ya da enflasyonla çıktı arasında negatif bir ilişkinin ortaya çıkması mümkün değildir. Buna karşın, Phelps (1967) ve Friedman (1968), Phillips eğrisinin kısa dönemde negatif (pozitif) eğimli ve istikrarlı ancak uzun dönemde dikey olacağını gösterdiler. Dolayısıyla, enflasyon-işsizlik ya da enflasyon-çıktı ödünleşmesi kısa dönemde mümkün olabilirken, uzun dönemde bu ödünleşme mümkün olamamaktadır. Bununla birlikte, 1970'li yılların başlarında, uyarlanan yerine rasyonel beklentileri analize katan Lucas, ödünleşmenin hem kısa hem de uzun dönemde mümkün olamayacağını savunmuştur. Lucas tipi Phillips eğrisi üzerindeki ödünleşme, toplam talep politikalarından bağımsız değildir. Bir sonraki bölümde görüleceği üzere, enflasyon-çıktı ödünleşmesinin büyüklüğü; toplam talep ve spesifik piyasa şokları gibi birçok parametreye bağlı olacaktır. Dolayısıyla Lucas tipi Phillips eğrisindeki ödünleşmenin, izlenen politikalardan bağımsız olması söz konusu değildir. Toplam talep şokları varyansı ile ödünleşme parametresi arasındaki negatif ilişki, Lucas değişkenlik hipotezi olarak adlandırılmaktadır. Lucas hipotezine göre, bir ekonomide toplam talep şoklarının varyansı arttıkça ödünleşme parametresinin değeri sıfıra yaklaşacak, daha doğrusu Phillips eğrisi dikey olacaktır.
Ampirik literatürde, 1980 yılından itibaren Lucas hipotezinin geçerli olup olmadığını araştıran çalışmaların sayısında hızlı bir artış görülmesine rağmen, tartışmalar sona ermemiş, tam tersine artan bir şekilde devam etmiştir. Bu çalışmadaki temel amaç, Lucas'ın Phillips eğrisi ile ilgili değişkenlik hipotezine ilişkin teorik ve ampirik literatürü ortaya koymaktır. Bu amaçla, çalışmaya Lucas modelinin teorik bir çercevesi çizilerek başlanmıştır. Daha sonraki bölümde, lüteratür, kullanılan veri çeşidine bağlı olarak üç kısımda ele alınmıştır.
Dokümanın Tamamı için Tıklayınız… |
