Beden Eğitimi Dersinde Ölçme ve Değerlendirme
Ölçme ve değerlendirme, eğitim ve öğretimin önemli bir parçasıdır. Eğitimde, programların istenilen başarıyı gösterip göstermediği, öğrencilerden beklenen bilgi, beceri ve tutumların gelişip gelişmediği, ölçme ve değerlendirme yoluyla tespit edilir. Ölçme ve değerlendirme ile eğitim ve öğretim sürecinin sürekli izlenmesi her aşamada
ortaya çıkan sorunları tespit ve düzenleme imkânı verir.
İyi bir değerlendirme sistemi:
-
Öğrencilerin neyi bildiğini, anladığını ve ne yapabildiğini keşfetmeye yardımcı olur.
-
Öğrencilerin gelişim düzeylerini gösterir.
-
Gelecekteki öğrenme sürecini planlamaya yardımcı olur.
-
Belli bir dönemde öğrencilerin ulaşması beklenen standartları değerlendirme imkânı verir.
-
Öğrencilerin nasıl daha iyi öğrenebileceği ve daha iyi yapabileceğini betimlemeye yardım eder.
-
Değerlendirme sonuçlarının paylaşılması öğretmene, öğrencinin kendisine ve velilere öğrencinin öğrenme süreci hakkında bilgi sağlar.
-
Öğretmenlerin ve ilgili kişilerin programın uygulama, izleme ve geliştirme süreciyle ilgili kararlar almasına yardımcı olur.
-
Öğretim programlarında kullanılan yöntem ve yaklaşımların yeterliliğini ölçerken öğretmene yardımcı olur.
-
Öğrencilerin anlamakta güçlük çektiği alanları, zayıf yönlerini ve bilgi boşluklarını tespit etmede önemli bir rol oynar.
-
Öğretmenin, öğrencilerin öğrenmesini geliştirecek yaklaşımlar ve öğrenme-öğretme süreçlerini tasarlamasına yardım eder.
Bu programlara dayalı ölçme ve değerlendirme, öğrencilerin bildiklerini ortaya koymalarını sağlamaya yönelik olmalıdır. Öğrencilerin neyi bilmediğini değil, ne bildiklerini görmeye yarayan bir araçtır.
Programlarda değerlendirme ile sadece öğrenme ürünü değil, öğrencilerin öğrenme süreçleri de izlenir ve bu süreç değerlendirilerek gerektiğinde kullanılan sınıf etkinlikleri değiştirilir. Değerlendirme, öğrenmenin ayrılmaz bir parçası olarak görülür. Derslerde yapılacak ölçme ve değerlendirme çalışmalarıyla, öğrencilerin öğrenme süreçleri izlenir ve bu süreçte kazandıkları bilgi ve beceriler değerlendirilerek gerektiğinde kullanılan öğrenme etkinlikleri değiştirilir. Yapılacak olan değerlendirme çalışmaları dersin amaçları ve kazanımlarına uygun olarak öğretim etkinlikleri ile birlikte yürütülmelidir. Kısaca öğrenciler eğitim öğretim sürecinde öğrenmeye devam ederken değerlendirme süreci de amaçlar çerçevesinde devam etmelidir.
Beden Eğitimi Dersi Öğretim Programı’nda hedeflenen öğrenme alanları ve alt öğrenme alanlarına ait kazanımlara ulaşma düzeyleri ile bilişsel, duyuşsal, psikomotor ve hatta toplumsal gelişim alanındaki kazanımların sonuçlarının değerlendirilmesi gerekmektedir. Öğretmen, öğretim programı çerçevesinde, öğrencileri ile birlikte çalışarak ölçme ve değerlendirmenin genel prensiplerini belirler. Böylece, sorgulama ve bilgilendirme sırasında öğrenme sonucu oluşan standardın kalitesi üzerine odaklanılır. Kısaca; Beden Eğitimi Dersi Öğretim Programı değerlendirme sürecini de kapsar. Ölçme ve değerlendirme, öğrenmeyi ve öğretimin verimliliğini analiz etmek için kullanılan bir araçtır. Yapılacak olan planlamalara, uygulamalara dayandırılacak olan bir temeldir. Sonuç olarak; bu süreçte öğrencilere, öğretmenlere, velilere, yöneticilere ve deneticilere; kazanımlar, neyin ölçüldüğü, başarı kriterleri, değerlendirme metotları hakkında ayrıntılı ve kesin bilgiler verilmelidir. Böylece ölçme ve değerlendirme; öğrenme sürecinde öğrenciye rehberlik ederek bilişsel, duyuşsal ve psikomotor alandaki özelliklerinin belirlenmesi ve öğretmenlerce yönlendirilmesinde merkez görevini üstlenecektir.
Beden eğitimi dersinin genel yapısına baktığımızda, etkinlikler geniş . Ancak, öğrencilerin hazır bulunuşluk düzeyleri ve ilköğretim programının kalıcı gözlemleri de dikkate alınarak ulaştıkları düzeyin öğretmen tarafından belirlenmesinde yarar vardır. Bu durum derslere katılan engelli ve raporlu öğrenciler ile ilgili tespitleri de içine alır.
Ölçme ve Değerlendirme Araç ve Yöntemleri
Yazılı Sınav: Beden eğitimi dersinde gerekli görüldüğü takdirde teorik bilgileri ölçmek için yazılı sınav da yapılabilir (MEB Orta Öğretim Genel Müdürlüğü Sınıf Geçme ve Sınav Yönetmeliği ilgili madde ).
Uygulamalı Sınavlar: Beden eğitimi dersinde öğrenciler; öğrenme-öğretme sürecinde öğretmen tarafından hazırlanan, öğrencilere öğretim yılı başında belirtilen ve tanıtımı yapılan ölçütlerle değerlendirilirler. Bir dönem itibarıyla birden fazla alt öğrenme alanına yönelik becerilerin, ayrı ayrı değerlendirilmesi sonucunda verilen notların ortalaması alınır (MEB Orta Öğretim Genel Müdürlüğü Sınıf Geçme ve Sınav Yönetmeliği ilgili madde ) (EK:1).
Sözlü Sınavlar:
A-Ders ve Etkinliklere Katılım: Beden eğitimi dersinde, öğrencilerin ders içi etkinlikleri değerlendirilirken; sınıf içi etkinliklere katılımları, derse hazırlıklı gelip gelmedikleri, derse olan ilgi ve istekleri, grup içinde iş birliği ile çalışmaları dikkate alınarak yıl içerisinde bir ders saati ayırmaksızın takip ve değerlendirme yapmak için değişik çizelgeler hazırlanabilir. (MEB Orta Öğretim Genel Müdürlüğü Sınıf Geçme ve Sınav Yönetmeliği ilgili madde) (EK:2).
B- Performans Görevi: Uygulama aşamasında, ders içinde verilen herhangi bir etkinliğin, öğrenci tarafından yeni bir bilgi ile yapılandırılması istenir. Dolayısıyla, ortaya çıkacak olan ürünün tek bir cevabı da olmayacaktır. Etkinliği tanımlamanın değişik yolları bulunmaktadır. Bu nedenle öğretmenin herhangi bir etkinlikle ilgili öğrencilerden isteyeceği yaratıcılığın ölçütleri açık ve anlaşılır olmalıdır. Böylece değerlendirme süresinde öğrencilerden, kendilerinden ne beklendiğini bilerek çalışmalarını ortaya koymaları istenir.
Sonuç olarak; performans görevleri, öğrencinin ders içinde kazandığı ve sahip olduğu becerileri birbiriyle ilişkilendirdiği ve ortaya koyduğu çalışmalardır.
Performans görevleri aşağıda belirtilen esaslar dâhilinde her öğrenciden istenir ve notla değerlendirilir (EK: 3, EK: 3/A).
1- Öğretmen tarafından verilen bir etkinliğin ders saati boyunca, öğrenciler tarafından, bireysel ya da grup hâlinde, yaratıcılıklarını kullanarak farklı formlarda uygulanması
2- Öğrenme ve alt öğrenme alanlarına yönelik bir sergi-pano oluşturma veya sunum yapma
3- Atatürk ve Ulusal ve Resmî Bayramlar - Spor Bilinci ve Organizasyonları ile ilgili bir ders saati boyunca bireysel ve grup hâlinde hayali bir mizansen oluşturma
4- Bilimsel bir olayı betimleme
5- İki ayrı çalışmayı dersin genel prensipleri açısından karşılaştırma
6- Dans sergileme
7- Okul içi ve okul dışı sportif etkinliklere katılım
Proje: Proje çalışmaları kazanımları kapsayan ayrıntılı çalışmalardır. Bu çalışmalar bireysel ya da grup hâlinde, isteğe bağlı olarak yapılabilir. Proje konusu öğrenci tarafından veya öğretmenin hazırlayacağı ödev listesinden seçim yoluyla belirlenir (MEB Orta Öğretim Genel Müdürlüğü Sınıf Geçme ve Sınav Yönetmeliği ilgili madde). Bu çalışma öğretmen tarafından notla değerlendirilir (MEB Orta Öğretim Genel Müdürlüğü Sınıf Geçme ve Sınav Yönetmeliği ilgili maddeler) (EK: 4, EK: 4/ A).
Değerlendirme sırasında aşağıdaki değerlendirme araçlarından da yararlanılabilir:
Çalışma Yaprakları: Beden eğitimi dersinde bir hareketin öğrenilmesinde ve değerlendirilmesinde çalışma yapraklarından da yararlanılabilir.
Öğrencilerden, çalışma yapraklarından yararlanarak doğruyu yapmaları beklenir. Bir grup çalışmayı yaparken diğer grup gözlem yapar. Gözlemciler, uygulayıcılara doğru ve yanlışlarını söyleyerek dönütler verir. Gözlemci öğrenci, öğretmene bağlı kalmadan arkadaşının hatasını bulma ve düzeltme becerisini geliştirir. Uygulayıcı öğrenci ise bir eşle çalışmayı ve onun uyarıları ile hatalarını düzeltmeyi öğrenir (EK: 5).
Çalışma yapraklarında, bir tekniğin öğretiminde dikkat edilecek noktaların öğrenci tarafından bulunarak teknik üzerinde boş bırakılan kutucuklara doğru olarak yazılması istenir (EK: 5/A).
Kavram Haritaları: Kavram haritaları, bilgiyi organize etmek ve sunmak için yapılmış grafiksel araçlardır. Bu araçlar, daire ya da bir çeşit kutu içine yazılmış olan kavramları içerir. Kavram haritalarında iki kavram arasındaki ilişki, üzerine ilişkiyi belirleyen ifadelerin yazıldığı doğrularla gösterilir. İlişkiyi belirleyen bağlantı ifadeleri ile iki kavram tamamlanarak anlamlı bir cümle oluşturulur (Novak, 1998) (EK: 6).
Ayrıca; tutum ölçekleri, grup değerlendirme, akran değerlendirme, öz değerlendirme vb. değerlendirme araçları da amacına ve tekniğine uygun olarak öğretmenler tarafından kullanılabilir.
Ölçme ve Değerlendirmede Dikkat Edilecek Hususlar
1- Beden eğitimi dersinden verilen her puan açıklanabilir olmalıdır. Performans
görevleri ile ilgili uygulamaların detayı ders planında gösterilecek, teorik olanlar
belgelendirilecektir.
2- Sınavların şekli ve sayısı ile uygulamalı sınavların süresi, zümre öğretmenler kurulunda belirlenir.
3- Proje konuları ve dağılımları, zümre öğretmenler kurulu tarafından belirlenir. Ölçme ve değerlendirme için ayrı bir ders saati ayırmak yerine, ölçme ve değerlendirmeye esas olacak
etkinlikler, zamandan kazanmak ve tüm öğrencileri aktif tutmak amacıyla istasyonlar şeklinde değişmeli olarak uygulanabilir (MEB Orta Öğretim Genel Müdürlüğü Sınıf Geçme ve Sınav Yönetmeliği ilgili madde ).
4- Beden eğitimi dersinde sağlık durumları veya engelleri nedeniyle derse veya bazı etkinliklere katılamayacak durumda olan öğrenciler okul doktorundan,
okul doktorunun bulunmadığı veya teşhis koyamadığı durumlarda, resmî ya da özel sağlık kurumlarındaki bir doktordan rapor almak zorundadır. Raporda, öğrencilerin sağlık durumlarının veya engellerinin beden eğitimi etkinliklerinden hangisine geçici ya da sürekli olarak engel oluşturduğunun açıklanması gerekir.
5- Rapora göre beden eğitimi dersinin bazı uygulamalı etkinliklerinden muaf tutulanlar, sadece teorik bilgilere ve sakıncalı görülmeyen uygulamalı etkinliklere, bütün uygulamalı etkinliklerden muaf tutulanlar ise sadece teorik bilgilere göre değerlendirilir.(MEB Orta Öğretim Genel Müdürlüğü Sınıf Geçme ve Sınav Yönetmeliği ilgili madde).
6- Uygulama Değerlendirme Çizelgesinde (EK:1) değerlendirmeye esas puan bölümüne Kazanım Değerlendirme Alanlarından en yüksek olanı alınacaktır. Diğer alanlarda öğrencinin kendini geliştirmesi teşvik edilerek bu konularda ders ve etkinliklere katılım bölümünde değerlendirme yapılacağı hususu öğrenci ile paylaşılmalıdır.
7- Ders ve etkinliklere katılım bölümündeki notların açıklanabilmesi için öğrenci izleme çizelgesi tutulmalıdır (Her öğretmen kendine göre bir çizelge oluşturabilir). Bu bölüm sözlü notu ile değerlendirilebilir (Sınıf Geçme ve Sınav Yönetmeliği ilgili madde). | 