ASANSÖR AVAN PROJESİ HESAPLARI

1.1.1.       Asansör Trafik Hesabı

Binanın Kat Adedi              : 9

İş Hanı ( Zemin + 1 + 2 +3 + 4 )                           

                            Her katta 100 m2 ‘lik 3 ’er aded büro              ve ortak mahaller             

                            Konut ( 5 + 6 + 7 + 8 )

                            Her katta 4 ‘er daire ( 2 yatak odası + 2 oturma odası ) ve diğer mahaller

Binanın Yüksekliği              : 27 m                                          Kapasitesi              : 13 kişi

Hızı                                          : 1 m/s                                          Karşı Ağırlık              : Yanda

1.1.1.1.Binada bulunan insan sayısının hesabı [B1]

b = Σ p              b1 : İş Hanı kısmında bulunan toplam insan sayısı

                            b2 : Konut kısmında bulunan toplam insan sayısı

              b1 :              100/15 = 6,66 ≈ 7                                          b2 :              2 . 2 + 2 . 1 = 6

                            7 . 3 = 21 kişi              / kat                                                        6 . 4 = 24 kişi / kat

                            b1 = Σ p1 = 5 . 21 = 105 kişi                                          b2 = Σ p2 = 4 x 24 = 96 kişi

              b = b1 + b2 = 105 + 96 = 201 kişi

201 > 200 olduğundan η = 0,25 ( Yedek Artış Oranı ) alınacaktır

              B1 = b + ( η . b ) = 201 + ( 0,25 . 201 ) = 251,25 ≈ 252 kişi

1.1.2.       Asansöre Bir Sefer İçin Gerekli Seyir Zamanı [TR]

TR = ( 2 . H/V ) + ( ta + tt ) . ( Sp + 1 ) + tp . P

     = ( 2 . 24 / 1 ) + ( 3 + 10 ) . ( 6,59 + 1 ) + 2 . 13 = 172,67 ≈ 173 s

1.1.3.  Gerekli Asansör Sayısının Hesabı [Z]

N = 5 [dak] / TR [dak] = 5 / ( 173 / 60 ) = 1,734

B3 = N . P = 1,734 . 13 = 22,54 kişi / 5 dak

B2 = B1 . K = 252 . 0,20 = 50,4

Z = B2 / B3 = 50,4 / 22,54 = 2,236 ≈ 3 asansör

1.2.             ASANSÖR KUVVET HESAPLARI

1.2.1.       Asanör Kuyu Tabanına Gelen Kuvvetler

1.2.1.1.Çarpma Tamponuna Gelen Kuvvetler [P1]

Gh = gh . lh . nh = 0,373 . 28 . 6 = 62,664 ≈ 63kg

P1 = 40 . ( Gh + Gk + Gy ) = 40 . ( 63 + 650 + 1000 ) = 68520 N

1.2.1.2.Karşı Ağırlık Tamponuna Gelen Kuvvetler [P2]

Ga = Gk + ½ . Gy = 650 + ½ . 1000 = 1150

P2 = 40 . Ga = 40 . 1150 = 46000 N

1.2.2.       Kabin Kılavuz Raylarına Gelen Düşey Kuvvetler [PR]

Gr = l . gr = ( 1,5 + 27 + 2 ) . 8,26 = 251,93 ≈ 252 kg

Pa = 10 . Gr = 10 . 252 = 2520 N

Pf  = 25 . ( Gk + Gy ) = 25 . ( 650 + 1000 ) = 41250 N

PR = Pf  + Pa = 41250 + 2520 = 43770 N

1.2.3.       Karşı Ağırlık Kılavuz Raylarına Gelen Kuvvetler [PK]

Karşı ağırlıkta fren tertibatı olmadığı için hesaplanmamıştır.

1.2.4.       Kuyu Üstü Betonuna Etki Eden Kuvvetler

Ps = 10 . ( GMakina + GKaide + GMonitör + Gh + Gk + Gy + Ga )

   = 10 . ( 300 + 2500 + 160 + 63 + 650 + 1000 + 1150 ) = 58230 N

1.3.             ASANSÖR UYGULAMA PROJESİ MUKAVEMET HESAPLARI

1.3.1.              Asansör Motor Gücü Hesabı [N]

F1 = 1,02 . ( Gh + Gk + Gy ) = 1,02 . ( 63 + 650 + 1000 ) = 1747,26≈ 1748 kgf

F2 = 1,02 . Ga = 1,02 . 1150 = 1173 kgf

P = F1 - F2 = 1748 - 1173 = 575 kgf

N = ( 1 / η ) . ( P . V / 102 ) = ( 1 / 0,34 ) . ( 575 . 1 / 102 ) = 16,580 kW ≈ 17 kW

              η : Sistemin Verimi ( Makina Kataloğundan )

SONUÇ

Bu binaya aşağıda özellikleri belirtilen 3 adet insan asanörü tesis edilecektir.

Kapasitesi              =              13 kişi

Hızı                            =              1 m/s

Motor Gücü              =              17 kW

1.3.2.       Kabin İskeleti ve Döşemesindeki Gerilmeler

1.3.2.1.  Kabin Üst Askı Kirişlerinin Eğilme Gerilmesi [σa]

Gt = Gy + Gk = 1000 + 650 = 1650 kg

Me = ( 1,02 . Gt . L ) / 4 = (1,02 . 1650 . 166 ) / 4 = 69844,5 kgf.cm

              σ'e = Me / ( n . W ) = 69844,5 / ( 2 . 86,4 ) = 404,19 kgf / cm2

              σe = 900 kgf / cm2  ( TS 1812 – Çizelge 3 )

              σe ≥ σ'e olmalıdır, 900 kgf / cm2  >  404,19 kgf / cm2 olduğundan

kabin üst askı kirişleri NPU 140 ‘den yapılacaktır.

1.3.2.2. Kabin Üst Askı Kirişlerinin Sehimi [e]

              e = ( 1,02 . Gt . L3 ) / 48 . E . Ix = ( 1,02 . 1650 . 1663 ) / 48 . 2,1 . 106 . 605 = 0,12 cm

              e / L ≤ 1 / 1000 olmalıdır, e / L = 0,12 / 166 = 0,72 . 10-3 < 1 / 1000 = 10-3 olduğundan

NPU 140 sehim bakımından uygundur.

 1.3.2.3. Kabin Alt Kirişinin Çarpmadan Doğan Gerilmesi [σe]

              Kabin tampona çarptığı zaman alt kirişinin tam ortasına isabet edecek şekilde tek

tampon kullanılacaktır.

              Gt = Gy + Gk + Gh = 1000 + 650 + 63 = 1713 kg

              Me = ( 1,02 . Gt . L ) / 2 = ( 1,02 . 1713 . 172 ) / 2 = 150264,36 kgf.cm

              σ'e = Me / ( n . W ) = 150264,36 / ( 2 . 86,4 ) = 869,58 kgf / cm2

              σe = 1800 kgf / cm2  ( TS 1812 – Çizelge 3 )

              σe ≥ σ'e olmalıdır, 1800 kgf / cm2  >  869,58 kgf / cm2 olduğundan

kabin alt askı kirişi NPU 140 ‘den yapılacaktır.

1.3.2.4. Kabin İskeleti Yan Kirişlerinin Boyut Kontrolü

1.3.2.4.1. Yan Kirişlerin Net Faydalı Kesit Hesabı [A]

Yan kiriş olarak L 65x65x7 profili kullanılırsa

a = Z . d . t = 4 . 2,1 . 0,7 = 5,88 cm2

An = 6,5 . 0,7 + 5,8 . 0,7 = 8,61 cm2

A = An – a = 8,61 – 5.88 = 2,73 cm2

1.3.2.4.2. Kabin İskeleti Yan Kirişlerinin Eğilme ve Çökmeden Oluşan Gerilmeleri [σTOP]

              M = ( 1,02 .Gy .b ) / 8 = ( 1,02 . 1000 . 160 ) / 8 = 20400 kgf.cm

              σTOP = [( M .h ) / ( 4 . H . W )] + [ 1,02 . Gy / ( 2 . A )]

              σTOP = [( 20400 . 260 ) / ( 4 . 340 . 7,18 )] + [ 1,02 . 1000 / ( 2 . 2,73 )]

σTOP = 699,98 kgf / cm2

σe = 1800 kgf / cm2  ( TS 1812 – Çizelge 3 )

σe ≥ σTOP olmalıdır, 1000 kgf / cm2 > 699,98 kgf / cm2 olduğundan

kabin iskeleti yan kirişi olarak L 65 x 65x 7 profili kullanılması uygundur.

1.3.2.4.3. Dikine Kirişin Narinlik Dercesi

              R = √ 4 . ( Ix / A ) = √ 4 . ( 33,4 / 2,73 ) = 6,99 ( Kirişin En Küçük Atalet Çapı )

              h / R = 260 / 6,99 = 37,19

              h / R ≤ 120 olmalıdır,  h / R = 37,19 < 120 olduğundan

yan kirişler narinlik bakımından emniyetlidir.

1.3.2.4.4. Atalet Momenti

              Ix' = ( M . h3 ) / ( 457,2 . E . H ) = [( 20400 . 9,81) / 100 . 2,63 ] / ( 457,2 . 2,1 . 108 . 3,4 )

              Ix' = 10,77 . 10-8 m4

              Ix > Ix' olmalıdır,  11 . 10-8 m4 > 10,77 . 10-8 m4 olduğundan

              yan kirişler uygun seçilmiştir.

1.3.2.4.5. Kabin Döşemesinin Gerilme Hesabı [σe]

              Me = ( 1,02 .Gy .b ) / 4 = ( 1,02 . 1000 . 160 ) / 4 = 40800 kgf.cm

σ'e = Me / ( n . W ) = 40800 / ( 4 . 8,43 ) = 1209,96 kgf / cm2

σem = σmax / k = 3700 / 3 = 1233,33 kgf / cm2

σem ≥ σ'e olmalıdır,  1233,33 kgf / cm2 > 1209,96 kgf / cm2 olduğundan

kabin döşemesinde taşıyıcı olarak 4 adet 70 x 70 x 7 köşebent kullanılacaktır.

1.3.2.5. Askı Halatı ve Zincir Hesapları

1.3.2.5.1. Askı Halatı ve Zincirin Emniyet Katsayıları Hesabı

              S = S' . 0,8 = 4920 . 0,8 = 3963 kgf

k = ( S . n ) / 1,02 . Gt = ( 3963 . 6 ) / 1,02 . 1713 = 13,60

k ≥ 12 olmalıdır,  k = 13,60 > 12 olduğundan

6 adet Ǿ 10 ‘luk halat uygundur.

 1.3.2.5.2. Halat Sarma Açısı Kontrolü

              T1 / T2 = [Gk + 1,25 . Gy + Gh] / Ga = [650 + 1,25 . 1000 + 63] / 1150 = 1,7

              ( T1 / T2 ) . C1 . C2 = 1,7 . 1,1 . 1,2 = 2,24

              f = μ / sin ( α / 2 ) = 0,09 / sin ( 35 / 2 ) = 0,30

              ef . β = e0,30 . 2,7 = 2,25                            β ( Sarma açısı ) = 155°

              ( T1 / T2 ) . C1 . C2  ≤  ef . β  olmalıdır,

              2,24  <  2,25  olduğundan kaymaya karşı emniyetlidir.

1.3.2.5.3. Halatların Tahrik Kasnağı Kanal Yüzeylerine Yaptığı Basınç Kontrolü

              “ V “ kanallı kasnaklarda ;

              P = [10 . Gt / ( n . d . D )] . [4,5 / Sin ( α / 2 )]

                 = [10 . 1713 / ( 6 . 10 . 520 )] . [4,5 / Sin ( 35 / 2 )]  = 8,23 N / mm2

              P' = ( 12,5 + 4 . v ) / ( 1 + v ) = ( 12,5 + 4 . 1 ) / ( 1 + 1 ) = 8,25 N / mm2

              P' ≥ P  olmalıdır,  8,25 N / mm2  >  8,23 N / mm2  olduğundan

              halat - kasnak çifti ezilmeye karşı emniyetlidir.

1.3.2.6. Tamponlar

1.3.2.6.1. Tampon Yerleşimi

              Tamponlar, kabin ve karşı ağırlığın altına dikey simetri eksenine gelecek şekilde kuyu

tabanına yerleştirilecektir.

1.3.2.6.2. Tampon Taşıyıcıları Üzerindeki Çarpma  Kuvveti [R]

1.3.2.6.2.1. Kabin Tamponu ( Yaylı Tampon )

              R1 = 2 . Gt . [1 + ( v2 / ( 2 . g . s ))]

                   = 2 . 1713 . [1 + ( 12 / ( 2 . 10 . 0,063 ))] = 6145 kg

              Gt . 2,5 = 1713 . 2,5 = 4282,5 kg

              Gt . ( 2,5 ≈ 4 )  <  R1  olmalıdır.

              4282,5 kg  <  6145 kg  olduğundan yaylı tamponlar uygundur.

1.3.2.6.2.2. Karşı Ağırlık Tamponu

              R2 = 2 . Ga . [1 + ( v2 / ( 2 . g . s ))]

                    = 2 . 1150 . [1 + ( 12 / ( 2 . 10 . 0,063 ))] = 4125,39 kg

              Ga . 2,5 = 1150 . 2,5 = 2875 kg

              Ga . ( 2,5 ≈ 4 )  <  R2  olmalıdır.

              2875 kg  <  4125,39 kg  olduğundan yaylı tamponlar uygundur.

1.3.2.7. Kuyu Alt ve Üst Boşluk Yükseklikleri

              Kuyu alt ve üst boşluk yükseklikleri TS 8237’de verilen değerleri proje çiziminde

gösterildiği gibidir.

1.3.2.8. Kılavuz Rayların Hesabı

1.3.2.8.1. Flambaj Kontrolü

              Pkr = ( π2 . E . Ix ) / L2 = ( 3,142 . 2,1 . 106 . 47,43 ) / 1502 = 43690 kgf

              Gr = l . gr = ( 1,5 + 27 + 2 ) . 8,26 = 251,9 kg

              Pa = 10 . Gr = 10 . 251,93 = 2519 N

              Pf = 25 . ( Gk + Gy ) = 25 . ( 650 + 1000 ) = 41250 N

              PR = 0,102 . ( Pf + Pa ) = 0,102 . ( 41250 + 2519 ) = 4464,438 kgf

              Pkr / PR ≥ 5  olmalıdır.

              Pkr / PR = 43690 / 4464,438 = 9,78 > 5  olduğundan uygundur.

1.3.2.8.2. Gerilme Hesabı

              P = 1,02 . ( Gy + Gk ) / 2 = 1,02 . ( 1000 + 650 ) / 2 = 841,5 kgf

σ = P / F = 841,5 / 10,52 = 79,99 kgf / cm2

σe = 350 kgf / cm2  ( TS 1812 )

σem > σ  olmalıdır.  350 kgf / cm2  >  79,99 kgf / cm2  olduğundan

raylar gerilme bakımından emniyetlidir.

1.3.2.8.3. Sehim Hesabı

e = ( P . L3 ) / 48 . E . Ix = ( 841,5 . 3003 ) / 48 . 2,1 . 106 . 47,43 = 4,5 cm

eem > e olmalıdır.  eem = 5 cm

5 cm > 4,5 cm  olduğundan raylar sehim bakımından emniyetlidir.

1.3.2.8.4. Karşı Ağırlık Kılavuz Raylarına Gelen Düşey Kuvvetler

              Karşı ağırlıkta fren tertibatı olmadığından hesaplanmamıştır.

1.3.2.8.5. Ek Parçaların Emniyet Kontrolü

1.3.2.8.5.1. Ek Parçaların Çekme Dayanımı

              İki rayı birbirine eklemek için 1 cm kalınlığında 7 cm genişliğinde ( flanş ) lama

demiri kullanılmıştır.

σ'em = PR / A = 4464,438 / 7 = 637,7 kgf / cm2

σem  = σmax / k = 3700 / 5 = 740 kgf / cm2

σmax : Eğilme Gerilmesi ( St 37 için ) ,  k : Emniyet Katsayısı ( TS 863 )

σem > σ'em  olmalıdır.  740 kgf / cm2  >  637,7 kgf / cm2  olduğundan uygundur.

1.3.2.8.5.2. Cıvataların Ezilmeye Karşı Kontrolü

              D2 = ( 4 . PR / n . τk ) / π = ( 4 . 4464,438 / 8 . 350 ) / π = 2,02 cm2

D = √ 2,02 = 1.42 cm ,  1” cıvata kullanılırsa

A = n . D . t = 8 . 2,54 .1 = 20,32 cm2

σ = PR / A =  4464,438 / 20,32 = 219,70 kgf / cm2

D = 1,42 cm bağlantı cıvatası olarak min. 1” cıvata kullanılacaktır

σe = 500 kgf / cm2 ( TS 1812 )

σe > σ  olmalıdır.    500 kgf / cm2  >  219,70 kgf / cm2  olduğundan

cıvatalar ezilmeye karşı emniyetlidir.

1.3.2.9. Birleşim Elemanları

1.3.2.9.1. Kaynak

              Konstrüksyonlardaki kaynaklar kaynak tekniği kurallarına göre yapılacaktır.

1.3.2.9.2. Perçinler

              Perçinler TS 94 ’e uygun olmalıdır.

1.3.2.9.3. Cıvatalar

Cıvataların gövdeleri deliğe yumuşak geçmeli, boşluk kalmamalıdır. Yük aktaran bütün cıvataların somunların altına dişlerin deliğin içine kaçmasını önlemek için TS 79 ‘a uygun rondelalar yerleştirilmelidir. Cıvataların dişsiz düz kısımlarının boyu, birleştirilen parçaların kalınlıklarının en az toplamı kadar olmalıdır. Cıvata ve somunun oturduğu yüzler eğik ise somunların veya cıvata başlarının altına pahlı özel pullar konulmalıdır. Daha çok dinamik özellikle yüklerin etkilediği asansör parçalarında somunların gevşememesi için yaylı rondelalı, maşalı pim v.s. kullanılarak gerekli düzenler sağlanmalıdır.

1.3.2.10. Makina Konstrüksyonu Hesabı

              PT = PR + PM = 4464,438 + 300 = 4764.438 kgf

              PB = PT . x / L = 4764,438 . 40 / 160 = 1191,109 kgf

              PA = PT – PB = 4764,438 – 1191,109 = 3573,329 kgf

              M = PA . x = 3573,329 . 40 = 142933,16 kgf.cm

              σ = M / n . W = 142933,16 / 3 . 60,7 = 784,915 kgf / cm2

              Makina – Motor Putreli Malzemesi olarak  NPU 120 kullanılacaktır.

σem = 1400 kgf / cm2 ( St 37 için )

              σem > σ olmalıdır.   1400 kgf / cm2  >  784,915 kgf / cm2  olduğundan seçilen putrel

uygundur.

1.3.2.11. Karşı Ağırlık Karkas Hesapları

              Karşı ağırlık hesapları yapılmamıştır.

 1.4.             MAKİNA DAİRESİ ISI HESABI

Türk Standartlarında belirtilen ölçülerde makina dairesi için hesaplanmamıştır.

1.5.             MAKİNA DAİRESİ HAVALANDIRMA HESABI

Türk Standartlarında belirtilen ölçülerde makina dairesi seçildiği için

hesaplanmamıştır.

kaynak: yusufozturk.info