Parlamenter Sistem Nedir?
Yasama, yürütme ve yargı yetkilerinin farklı organlarca kullanılması kuvvetler ayrılığıdır. Parlamenter Sistemde, Yarı Başkanlık Sistemi ve Başkanlık Sistemi gibi kuvvetler ayrılığı ile yönetilen hükümet sistemleridir. Peki Parlamenter Sistemin özellikleri nelerdir? Bu özellikler:
Kuvvetler birbirinden yumuşak bir biçimde ayrılır yani yürütmenin yasama ile ilgili görevleri vardır.
Yürütme iki başlıdır, cumhurbaşkanı ve Bakanlar Kurulundan oluşur.
Cumhurbaşkanı, yasama organına karşı sorumsuz ve tarafsız kişidir.
Yasama yürütme organını denetleyebilir ve onun hukuksal varlığına son verebilir.
Yasama güvensizlik oyu ile Bakanlar Kurulunu görevden alabilir.
Ayrıca:
- En belirgin uygulandığı yer İngiltere'dir.
- Seçmen parlamentoyu, parlamento da başkanı seçer. Başkan da hükümeti oluşturur. Salt çoğunluk sağlanmazsa güven oyu uygulamasına gidilir.
Başkanlık Sistemi Nedir?
Yasama, yürütme ve yargı organları arasında kesin bir ayrıma ve dengeye dayanan, yasama ve yargı organlarının demokratik denetimi içinde, yürütmenin iktidar olanaklarını genişleten bir hükümet sistemidir. Başkanlık sistemi, Başkanlık hükümeti sistemi olarak da adlandırılmaktadır.
Bu tanım çerçevesinde dünyada hepsi birbirinden farklı, kendi tarihi, sosyolojik ve siyasal koşullarının ürünü olan başkanlık rejimleri mevcuttur. Bütün bu rejimlerin içinde herkes tarafından en başarılı bulunan örnek, ABD başkanlık sistemidir.
Başkanlık sisteminin temel unsurları: A) Başkan, halk tarafından doğrudan ve dolaylı olarak belirli bir süre için seçilir. Bu süre hiçbir biçimde parlamento tarafından kısaltılamaz ve fesh edilemez. B) Kuvvetler ayrılığı kesin bir biçimde uygulanır. Devlet organlarının eşgüdüm içinde aksamadan çalışması için fren ve denge sistemiyle organların yetki ve güç suistimali engellenir.. C) Hükümet üyeleri başkan tarafından seçilir ve azledilir. Başkan hükümet üyelerinin düşüncelerine uymak zorunda değildir. Hükümet üyeleri yasama organı içinden Başkan tarafından seçilebilir ancak seçildikten sonra yasama organı üyeliklerini sürdüremezler. D) Devlet başkanı, hükümet başkanı ayrımı yoktur. E) Başkan görevi ile ilgili işlerden dolayı sorumsuzdur.
Başkanlık sisteminin iyi işlemesi için gerekli olduğu ileri sürülen koşullar şunlardır: A)Başkanın yasama organını feshetme yetkisi olmamalıdır. B)Başkana yasaları veto edebilme hakkı tanınmalıdır. Başkanın vetosu da yasama organının özel çoğunluğu tarafından aşılabilmelidir. Örneğin 3/5 veya 2/3 gibi. C) Başkan yasama organının üyesi olmamalıdır
|