İstinat Duvarlarına Etkiyen Aktif Zemin İtkilerinin
Eurocode–8 ve Türkiye Deprem Yönetmeliğine Göre
Karşılaştırılması

Şenol GÜRSOY

Türkiye’de meydana gelmiş olan depremler sonrası deprem yönetmeliği, özellikle son yıllarda, sıklıkla değiştirilmekte ve güncellenmektedir. Zira Türkiye Deprem Yönetmeliği [1] Ocak 1998’de yürürlüğe girdikten sonra 1999 yılında Kocaeli ve Düzce’de maalesef iki yıkıcı deprem meydana gelmiştir. Bu depremler sonrası farklı disiplinlerdeki bilim adamları söz konusu hasarların nedenlerini araştırmışlardır. Bazı bilim adamları bu yıkıcı hasarlar üzerinde zeminin çok önemli etkisi olduğunu savunmuşlar [2-5]. Diğerleri ise yapısal elemanlardaki ve/veya tasarım yöntemindeki bazı eksiklerden kaynaklandığını belirtmişlerdir [6-10]. 1999 depremlerinin öğrettikleri ve gözlemleri ışığı altında halen birçok çalışma gerçekleştirilmektedir. Yapım ve işlevleri yönünden özelik arzeden istinat duvarlarının diğer yapılar gibi depreme de dayanımlı olarak tasarlanıp inşa edilmeleri gerektiği açıktır. Oysa bu duvarların da depremlerden dolayı kabul sınırlarının ötesinde hasar gördüğü yada göçtüğü bilinmektedir. Bu durumu, yapım aşamalarında denetime gerekli özenin gösterilmiş olması durumunda, tasarımlarında kullanılan hesap yöntemlerine atfetmek mümkün olmaktadır. Yaygın olarak kullanılan tasarım yöntemlerine göre, istinat duvarlarına etkiyen statik zemin basınçları hesaplanmakta ve belirli emniyet faktörleri ile duvarın stabilite denetimleri yapılmaktadır. Ancak sadece statik zemin basınçları dikkate alınarak tasarlanan istinat duvarlarının deprem bölgelerinde inşa edilmeleri durumunda yetersiz kalacağı açıktır. Zira deprem bölgelerindeki istinat duvarlarına yer hareketinden dolayı etkiyen dinamik zemin basınçları, dağılım ve büyüklük olarak statik basınçlarından farklı olmaktadır [11]. Diğer taraftan Avrupa birliği ülkelerinde kullanılmakta olan Eurocode-8’de [12] önerilen koşullar Türk deprem komitesi için son derece önemlidir. Zira Eurocode–8 (EC–8) ve Türkiye Deprem Yönetmeliğinde (TDY) [13] önerilen tasarım yöntemleri ve aralarındaki farklılıkların karşılaştırılmasının yararlı olacağı açıktır.

EC-8 VE TDY’DE ÖNERİLEN
YÖNTEMLERLE İSTİNAT DUVARLARININ
DEPREME GÖRE TASARIM

Aktif deprem kuşağında bulunan ülkelerde, depreme dayanıklı yapı tasarımı, yapım ve kullanımına ilişkin
yönetmelikler mevcut olduğu bilinmektedir. Her ülkenin ekonomisi, yapım teknolojisi, maruz bulunduğu deprem tehlikesi, deprem kayıtlarının yeterlilik düzeyi, bölgelere göre beklenen deprem büyüklüğü ve zemin durumu gibi etkenler birbirinden çok farklı olduğundan, bir ülkenin yönetmeliğinin başka ülkede aynen uygulanması genellikle uygun olmamaktadır. Türkiye’de deprem bölgelerinde inşa edilecek yapılara ilişkin esaslar TDY’de ve Avrupa Birliği ülkelerinde inşa edileceklere ilişkinler ise EC-8’de verilmektedir. Yürürlükteki bu yönetmeliklerde istinat duvarlarının tasarımına ilişkin olarak önerilen yöntemler aşağıda verilmektedir.

Dokümanın tamamı için tıklayınız...