Serbest Bölge Nedir ?

Serbest Bölgeler bulundukları ülkenin siyasi sınırları içinde yer alan fakat dış ticaret, vergi ve gümrük mevzuatı açısın-
dan gümrük hattı dışında sayılan bölgelerdir. Serbest Bölgelerde sinai ve ticari faaliyetler için ülkede sağlanandan daha geniş muafiyet ve teşvikler tanınır. Türkiye’de Serbest Bölgeler Türkiye Gümrük Bölgesi’nin parçası olmakla beraber;

- Serbest Dolaşımda olmayan herhangi bir gümrük rejimine tabi tutulmadığı; gümrük vergisi, ticaret ve kambiyo uygulamaları bakımından Türkiye gümrük bölgesi dışında kabul edildiği ;

- Serbest dolaşımdaki eşyanın ise, çıkış rejimi hükümlerine tabi tutularak konulduğu yerlerdir.

Serbest Bölgelerin Kuruluş Amaçları

Serbest Bölgeler yabancı sermaye yatırımlarını ve dış ticareti arttırmak, yerli üreticilerin dünya piyasalarındaki fiyattan girdi temin etmelerini sağlayarak uluslararası rekabet güçlerine katkıda bulunmak, ihracata dönük sanayilerin gelişmesini teşvik ederek ihracatı arttırmak, döviz girişini arttırmak, yeni iş imkanları yaratarak istihdam sorununun çözümüne yardımcı olmak, gelişmiş üretim ve yönetim tekniklerinin yurtdışından getirilmesiyle ekonomik standartları yükseltmek amacıyla kurulurlar.

3218 sayılı Serbest Bölgeler Kanunu
Madde 1. Bu kanun, Türkiye’de ihracat için yatırım ve üretimi arttırmak, yabancı sermaye ve teknoloji girişini hızlandırmak, ekonominin girdi ihtiyacını ucuz ve düzenli bir şekilde temin etmek, dış finansman ve ticaret imkanlarından daha fazla yaralanmak üzere, Serbest Bölgelerin kurulması, yer ve sınırlarının tayini, yönetimi ,faaliyet konularının belirlenmesi, işletilmesi, bölgelerdeki yapı ve tesislerin teşkili ile ilgili hususları kapsar.


Serbest Bölgelerin Ülke Ekonomisine Katkıları

- Serbest Bölgedeki üretim faaliyetlerinde kullanılmak üzere, iç pazardan ihraç edilen ham madde, yarı işlenmiş ve
mamul mallarla ülke üretiminin artmasına katkıda bulunur.

- Sağladıkları avantajlarla ülke ihracatını ve döviz girdisini arttırır.

- İthal girdi kullanarak üretim yapan yerli firmalara gümrük vergisiz ve KDV’siz mal giriş imkanı sağlayarak, yurt dışındaki rakipleriyle aynı şartlarda üretim yapma olanağı yaratır.

- Ülkede kullanılması düşünülen yeni ticari ve ekonomik politikaların denenebilmesini temin eder.

- Yabancı Sermayeli firmaların, risk faktörünün düşük, karlılığın yüksek olduğu Serbest Bölgelere yatırım yapmalarını teşvik eder. Böylece  yeni teknolojilerin girmesini hızlandırır.

- Serbest Bölgede yarattığı doğrudan istihdamın yanında, bölgedeki üretim ve ticari faaliyetlerle ülke içindeki diğer faaliyetlere etki ederek dolaylı istihdam yaratır.

- Büyük partiler halinde Serbest Bölgeye getirilen malların gerektiğinde küçük partiler halinde ithal edilmesini sağlayarak üretim maliyetlerini düşürür.

Serbest Bölge ile ilgili Soru ve Cevaplar:

1) Türkiye'deki serbest bölgelerde faaliyette bulunabilmek için ne yapmak gerekir? Müracaat nereye yapılır?

Serbest bölgelerde faaliyette bulunabilmek için öncelikle faaliyet ruhsatı alınması gerekmektedir. Faaliyet Ruhsatları, Dış Ticaret Müsteşarlığı Serbest Bölgeler Genel Müdürlüğü tarafından verilmektedir. Faaliyet Ruhsatı almak isteyen kişilerin başvuru formunu Serbest Bölgeler Genel Müdürlüğüne müracaat ederek almaları mümkün olduğu gibi, herhangi bir serbest bölgenin kurucu ve işletici/işleticisinden veya ilgili serbest bölge müdürlüğünden almaları mümkündür.

2) Türkiye'deki serbest bölgelerde ne gibi faaliyetlerde bulunulabilir, ayrıca, bulunulabilecek faaliyetler serbest bölgeye göre değişir mi?

Türkiye'deki serbest bölgelerde kural olarak her türlü faaliyette bulunulabilir. Diğer bir deyişle, üretim, alım-satım, ve hizmetle ilgili faaliyetlerin hepsi kapsanmıştır. Yine kural olarak bütün serbest bölgelerde bu faaliyetlerin hepsi yapılabilir. Hangi faaliyet yapılacaksa alınan faaliyet ruhsatının da buna uygun olması gerekir. Bu anlamda, üretim ruhsatı almış bir kişi üretim faaliyetlerinde bulunabilirken, alım satım konulu bir faaliyet ruhsatı almış kişi, sadece alım satım faaliyetinde bulunabilir. Kural bu olmakla beraber, sakıncalı bulunan eşya veya işlemlerin yapılması konusunda sınırlamalara gidilebilir. Öte yandan, bir serbest bölgede faaliyette bulunabilmek için nihai değerlendirme Dış Ticaret Müsteşarlığı Serbest Bölgeler Genel Müdürlüğünün yetkisindedir.

3) Serbest Bölge Müdürlüğü ile Serbest Bölge Gümrük Müdürlüğü aynı şey midir?

Serbest Bölge Müdürlüğü, Dış Ticaret Müsteşarlığına bağlı bir birim olup adı geçen Müsteşarlığın mevzuat gereklerine göre, Serbest Bölge Gümrük Müdürlüğü ise Gümrük Müsteşarlığına bağlı olarak gümrük mevzuatı çerçevesindeki işlemleri yürütmektedir.

4) Serbest bölge firmalarının işlem yapabilmesi için eşyayı fiilen serbest bölgeye giriş çıkış yapması şart mıdır?

Serbest bölge firmalarının alım satımını yaptıkları eşyayı kural olarak serbest bölgeye fiilen getirip buradan geri göndermeleri gerekmektedir. Diğer bir deyişle, serbest bölge firmaları, yabancı bir ülkeden aldıkları eşyayı, yine yabancı bir ülkeye satabilmeleri için, faaliyette bulundukları bölgeye fiilen getirmeleri gerekmektedir.

5) Gümrük Statü Belgesi Nedir?

Eşyanın serbest bölgeden Türkiye Gümrük Bölgesinin başka bir yerine getirilmesi veya serbest bölgeye geri getirilmesi ya da bir gümrük rejimine tabi tutulması halinde, Türkiye Gümrük Bölgesinin başka bir yerinden serbest bölgelere ihracat beyannamesi kapsamında gönderilen eşyanın, serbest dolaşımda bulunup bulunmadığının tespiti amacıyla bölgeye giriş aşamasında, Serbest bölge işlem formu ile transit olarak serbest bölgeye giriş yapan Avrupa Topluluğu veya üçüncü ülke menşeli eşya için bölgeye giriş aşamasında düzenlenir.

6) Serbest Bölge İşlem Formu Nedir?

Serbest Bölge İşlem Formu, serbest bölgede faaliyette bulunan kişilerin yaptıkları her türlü alım satım işlemi ile ilgili olarak düzenledikleri bir belgedir. Diğer bir deyişle serbest bölge kullanıcısının yurtdışına, yurtiçine veya serbest bölge içerisindeki kişiye yaptığı her türlü mal veya hizmet satışı ile ilgili olarak düzenlemesi gerekmektedir.