Keşmir Sorunu
Hindistan ve Pakistan arasında Keşmir Bölgesi’ne hakim olma düşüncesi ile ortaya çıkan sorundur. Pakistan bölge halkının Müslüman olmasından, Hindistan ise tarihi bağlarından dolayı bu verimli bölgeye hakim olmak için 1947′de ve 1965′te iki kez savaşmıştır. Keşmir meselesi günümüze kadar devam eden bir sorundur.
1947'de Britanya'nın sömürgesinden bağımsızlığı kazandığında nüfusunun çoğunluğunu Müslümanlarından ibaret olduğundan Pakistan, Keşmir Emirliği'ne ait bu bölgeyi talep etmiştir. Ancak Keşmir Emirliği'nin kendisi Hindistan'a bağlanmasını istediği için Hindistan da bölgede hak iddia etmiştir.
Srinagar başta olmak üzere bölgenin güney kısmı Hindistan'ın Jammu ve Kashmir eyâleti olmuş kuzey kısmı ise Pakistan'ın kontrolü altına girmiştir. Pakistan'ın kontrolü altındaki bölgeye 'Azadi Kaşmir' denilmektedir.
1960'ta doğu kısmı Aksai Çin'i ,Çin Halk Cumhuriyeti işgal etmiş ve hala kontrol altında tutmaktadır.
Pakistan ve Hindistan'ın bir türlü paylaşamadığı Orta Asyadaki sorunlu bölgeyi en son 1977'de Pakistan kazandığı askeri zaferle topraklarına katmıştır. Fakat masa başında batılı ülkelerin yoğun diplomasi ve propagandalarıyla geçmişten bu yana Pakistan'a ait Keşmir toprakları hala iki ülke arasında paylaşılamamaktadır.
Keşmir Sorununun Tarihi Süreci:
Hint Askeri kıtaları 27 Ekim 1947’de sabahleyin erken saatlerde Srinagar’a gönderilmişlerdir. Srinagar’a 24 mil mesafede ilk Hint kıtası Azad (Hür Keşmir) kıtalarının ilerleyen bir kuvvetine rastladı ve çatışma sonunda imha oldu. Lord Mountbatten Hindistan askeri operasyonlarını bizzat yönetiyordu. Hurşid Anwar ve arkadaşları Baramulla’yı zaptettikten sonra Azad kuvvetlerinde disipline hakim olamıyorlar. Bu kıtalar daha ziyade kabilelerin milisleridir. Bu gönüllü kabile mensupları Baramull işgal edildikten sonra kasabayı yağma ediyorlar ve bazı kişileri öldürüyorlar. Anwar kabile reislerine haber yollayıp adamlarına sahip çıkmalarını ve disiplini tesis etmelerini istiyor. Bu karmakarışık gönüllüler kabile bölgesine geri çekiliyorlar. Anwar küçük bir kıta ile Srinagar’a yaklaşıyor ve havaalanının birkaç mil yakınına sokuluyor fakat havaalanının iyi korunduğunu görünce geri çekiliyor. Pakistan ordusunun İngiliz komutan vekili General Gracey 24 Ekim’de Pakistan hükümetini Keşmir’deki kaos sebebiyle uyarıyor ve Keşmir’deki kabile reislerine “Pakistan hükümetinin politikasının kesin tarafsızlık olduğunu kati olarak bildirmesini” istiyor. Planlı Hindistan askeri operasyonu 26 Ekim’de Pakistan Ordu karargahına vasıl oluyor, fakat bu haber 27 Ekim gecesine kadar Genel Vali Jinnah’a bildirilmiyor. Bunu öğrenen Jinnah derhal general Gracev’e muntazam Pakistan kıtalarının durumu düzeltmek için Keşmir’e yollanması için emir veriyor. General Gracey bu hareketin Hindistan- Pakistan Ortak Yüksek Komutanı Field Mareşal Auchinleck’in onayını gerektirdiğini bildiriyor. Auchinleck ertesi sabah Lahore’a uçuyor ve Jinnah’a Pakistan ordusu Keşmir’e girerse ordudaki bütün İngiliz subaylarının Ordudan çekilmesini gerektireceğini bunun da tam bir organizasyon bozukluğuna yolaçacağını açıklıyor. Auchinleck bunun yerine Jinnah’ın Mountbatten ve Nehru’yu barışçı bir çözüm için davet etmesini öneriyor. Bunu Pakistan kabinesi de destekliyor ve Jinnah’tan emri geri almasını rica ediyor. (Azadi Kashmir Freedom Struggle 1924-1988 edited by halid Hasan), 1999 İslamabad s 23-24.
Delhi’ye dönen mareşal Auchinleck Mountbatten’a Jinnah’ın Hindistan’ın “keskin tatbikatı” karşısında çok kızdığını ve Montbatten ve Nehru ile bir anlaşma yapmak üzere Lahor’da buluşmalarını önerdiğini bildirdi. 28 Ekim’de Nehru, Pakistan hükümetine Azad kuvvetlerini durdurmak için işbirliği önerdi ve Başbakan Liyakat Ali Han “ilhak Devletin (Keşmir’in) halkına ve onların kararına bağlıdır” diye temin etti. Pakistan 29 Ekim’deki cevabında Keşmir Mihracesinin tarafsız bir soruşturmayı, Müslümanlar’ın askerlerince öldürüldüğü hususunun incelenmesini ve Hindistan tarafından askeri bir durum oluşturmak üzere müdahale için bir komplo olup olmadığını tesbit babında tahkikat yapılmasını reddettiği bildiriliyordu. Bu telgraf hem Nehru hem de İngiliz Başbakanı Attlee’ye yollanmıştı. Telgrafta gelişmelerin “halkın iradesine karşı ilhakın ancak ülkenin (Keşmir’in) Hindistan askerleri tarafından işgal edilmesiyle mümkün olabileceğine dair bir planın mevcudiyetini” ortaya koyduğunu da belirtiyordu. Telgraf (Pakistan Hükümetinin Keşmir’in Hint Birliği’ne sahtekarlık ve şiddetle ilhak etmesini tanıyamaz) diye biliyordu. Jinnah’ın önerdiği konferans konusunda Hindistan hükümetinde en yüksek düzeyde biribirine ters görüşler belirdi. Mountbatten kabulden yana idi, Nehru, Atel ve Krişna Menon karşı idiler.Konferans 1 Kasım’a kadar ertelendi, Nehru yalandan hastalandı Lord Mountbatten şahsi danışmanı İsmay ile Lahor’a uçtu Jinnah ile buluştu. 31 Ekim’de Liyakat Ali Han’a Keşmir’in “ ilhakı”na ancak hukuk ve nizam kurulur kurulmaz Keşmir halkının kendisinin karar vereceğini söyledi. “Bizim garantimiz şudur; barış ve nizam gelir gelmez askerlerimizi Keşmir’den çekeceğiz, bu sadece sizin hükümetinize verdiğimiz bir söz değil fakat Keşmir halkına ve bütün dünyaya verdiğimiz bir sözdür” dedi. Dünya ve Keşmir halkı yıllardır verilen sözün tutulmasını bekliyor. | 
