Sağlık Sektöründe Bir Verimlilik Değerlendirme Tekniği Olarak Maliyet-Etkililik Analizi ve Türkiye’de Durum
Hacer ÖZGEN
Mehtap TATAR
Toplumların artan sağlık ihtiyaçları ve gelişen teknoloji, karar vericileri kıt olan kaynaklarla daha fazla sağlık hizmeti sunma veya finanse etme sorunu ile karşı karşıya bırakmıştır. Bu sorun, genel olarak, kaynakların hangi nüfus grupları, hangi hastalıklar ve hangi müdahaleler için tahsis edileceği konularında rasyonel kararlar verilmesinin önemini artırmıştır. Karar vericiler “hastane yöneticileri her yeni teknolojiyi satın almalı mı?”, “bireyler yıllık sağlık kontrolü talebinde bulunmaları için teşvik edilmeli mi?” ve “yeni ve pahalı bir ilaç pozitif listeye alınsın mı?” şeklinde daha özel soruları cevaplandırmak durumunda kalabilir (Drummond et al. 2006). Bu tür soruların cevaplandırılması, büyük ölçüde alternatiflere ayrılan kaynakların değerinin tahmin edilmesine bağlıdır. Bu nedenle göreceli değer tahminlerinin elde edilebileceği ve yorumlanabileceği yöntemlere duyulan ihtiyaç ekonomik değerlendirme tekniklerinin önemini artırmıştır. Ekonomik değerlendirme, alternatiflerin maliyet ve sonuçlarının karşılaştırmalı analizidir (Drummond et al. 2006). Bir başka ifadeyle, ekonomik değerlendirme, “mevcut kaynakları nereye tahsis edersek, en iyi sonucu elde edebiliriz?” sorusunu cevaplandırmada karar vericilere yardımcı olan bir değerlendirmedir.
Bu makalede, ekonomik değerlendirme teknikleri ve verimlilik (efficiency)ile ilişkileri hakkında genel bilgi verilmekte ve maliyet-etkililik (ME) analiziüzerinde durulmaktadır. Bu bağlamda, sağlık hizmetleri açısından ME analizinin temel unsurları, hesaplaması ve bulguların yorumlanması ve sağlık sektöründe maliyet-etkililiğin kullanımı incelenmektedir. Makalenin son bölümünde ekonomik değerlendirme yöntemlerinin Türkiye’de de sağlık kaynaklarının kullanım kararlarında ne yönde geliştiği konusu ele alınacaktır.
|
