I. DÜNYA SAVAŞI (1914-1918) NEDENLERİ ve SONUÇLARI Nedenleri : ** Sanayi inkılabı sonucunda devletler arasında Pazar ve hammadde arayışından doğan sömürgecilik yarışı ve ekonomik rekabet ** Ekonomik yarışın devletler arası bloklaşmalara sebep olması ** Almanya ile Fransa arasında Alsac-e Lorainne (Alsas Loren) bölgesinden doğan çekişme ** Rusya ile Avusturya -Macaristan İmparatorluğu arasında Ruslar�ın panislavizm politikasından doğan gerginlik ** Rusların Osmanlı toprakları üzerindeki emelleri ve sıcak denizlere inme politikası
** Avusturya-Macaristan İmparatorluğunun Bosna Hersek'i ilhalkının Sırbistan ile arasında meydana getirdiği gerginlik ** Avusturya - Macaristan İmparatorluğu veliahtının Bosna Hersek'i ziyaretinde bir sırp tarafından öldürülmesi
SAVAŞIN BAŞLAMASI VE GELİŞMESİ :
Avusturya ile Sırbistan arasında başlayan savaş, Almanya, Rusya, Fransa ve İngilterenin de savaşa katılmasıyla bir dünya savaşına dönüşmüştür.
(Bağlaşma) İttifak Devletleri : Almanya, Avusturya - Macaristan İmparatorluğu, İtalya (savaş başlayınca taraf değiştirmiştir.) Savaş başlayınca Osmanlı ve Bulgaristan da katılmışlardır.
(Anlaşma) İttifak Devletleri : İngiltere, Fransa, Rusya savaş başlayınca Romanya, İtalya, Portekiz, Japonya, A.B.D., Yunanistan, Sırbistan da katılmıştır.
Osmanlı Devletinin Savaşa Girme ve İttifak Devletlerini Tercih Sebepleri :
* Başta Balkanlar olmak üzere kaybedilen toprakları geri alma düşüncesi. * Turan idealini gerçekleştirme düşüncesi. * Almanya�nın savaşı kazanacağına kesin gözüyle bakılması * Yalnızlık politikasından kurtulmak istemesi * Kapitülasyonlar ve Duyun-u Umumiye'den dolay İngiltere ve Fransa�nın ekonomik baskısı altında bulunması * İttihatçı subaylarda Alman hayranlığı olması
* İngiltere'nin önünden kaçan Goben ve Breslav adlı iki Alman gemisinin Yavuz ve Midilli adı verilerek satın alındığının ilan edilmesi, Karadeniz'e geçen bu gemilerin Rusların, Sivastopol ve Odesa limanlarını bombalaması.
Almanların Osmanlıları Savaşa Çekmekteki Amaçları :
* Yeni cepheler açmak, kendi yüklerini hafifletmek * Osmanlının jeopolitik konumu * Halifenin nüfuzundan faydalanmak (Cihad ilanı) * Petrol bölgelerini kontrol altında tutmak * İngilizlerin sömürgeleri ile irtibatını kesmek * Osmanlının mevcut asker potansiyelinden faydalanmak * Boğazların kontrol altında tutulmasıyla Rusyaya yardım yapılmasını engellemek
I. DÜNYA SAVAŞI SIRASINDA BÜYÜK DEVLETLERİN DURUMU
İtalyanın Durumu : Savaş öncesi gruplaşmalarda Almanya�nın yanında yar alan İtalya, savaş başlayınca tarafsız kalmıştı. 12 Ada ve Güneybatı Anadolunun vaad edilmesiyle İtilaf Devletleri yanında savaşa katılmış, sonra Batı Anadolu da vaadedilmiştir.
Bulgaristanın Durumu : II. Balkan savaşında kaybettiği toprakları geri almak isteyen Bulgaristan Çanakkale Savaşından sonra Osmanlı yanında savaşa girmiştir. Böylece Osmanlı-Alman kara bağlantısı sağlanmıştır.
Rusyanın Durumu : Rusya yardım alamayınca zor durumda kalmış, 1917'de Bolşevik İhtilaliyle Çarlık Rusyası yıkılmış Sovyet Rusya kurulmuştur. Sovyet Rusya 3 Mart 1918 Brest - Litowsk Antlaşmasıyla savaştan çekilmiştir.
ABDnin Durumu : Savaşta uzun süre tarafsızlığını koruyan ABD, ticaret ve yolcu gemilerinin Alman denizaltıları tarafından batırılması sonucu savaşa katılmıştır. ABDnin katılmasıyla savaş kısa sürede sona ermiştir.
Not : Yunanistan savaşa en son katılan devlettir.
I. DÜNYA SAVAŞININ SONUÇLARI
.Yaklaşık 10 milyon insan hayatını kaybetmiştir. . Bazı büyük devletler yıkılmış, yeni devletler kurulmuştur. (Avusturya, Macaristan, Yugoslavya, Polonya, Çekoslovakya) . Bazı devletlerde rejim değişikliği meydana gelmiştir. (Rusyada kominizm, İtalyada faşizm, Almanyada nazizm, Türkiyede cumhuriyet). Genel olarak cumhuriyet ağırlıklı rejimler kurulmuştur. . Bazı devletlerde yönetimde değişiklikler olmuştur. (İttihat Terakkiciler yurt dışına kaçmış, Ahmet İzzet Paşa kabinesi kurulmuştur.)
. Yeni teknolojik silahlar kullanılmıştır. (Uçak, tank, denizaltı) . Kurtuluş Savaşına sebep olmuştur. . Mağlup devletlerle önce ateşkes, daha sonra barış antlaşmaları imzalanmıştır.
Bulgaristan ile Selanik Mütarekesi Neuilly Barış Antlaşması
Osmanlı ile Mondros Mütarekesi Sevres Antlaşması
Avusturya ile Willa Gusti Müterakesi Saint Germain Barış Antlaşması
Almanya ile Rethondes Müterekesi Wersailles (Versay) Barış Antlaşması
Macaristan ile Trianon Barış Antlaşması imzalanmıştır.
* Osmanlı Devleti Ortadoğu topraklarını kaybetmiştir. * I. Dünya Savaşının sonuçları özellikle (Versay Antlaşması) II. Dünya Savaşına sebep olmuştur. * Milletler Cemiyeti (Cemiyeti Akvam) kurulmuştur. |