Okullarda şiddet, saldırganlık ve zorbalık olaylarında son zamanlarda artış gözlenmektedir. Her kültürde, her okul türünde gözlenebilen zorbalık (McDougall, 1999) geçmişte yanlış bir biçimde büyümenin doğal bir parçası olarak değerlendirilmiştir (Güvenir, 2004). Okullarda zorbalık konusunda ilk araştırmaları başlatan Olweus (2005)’a göre bir öğrenci, bir veya birden çok öğrencinin olumsuz hareketlerine bir defadan çok maruz kalıyorsa zorbalığa maruz kalmış veya kurban olmuştur. Zorbalığı diğer saldırganlık türlerinden ayırt eden özellikler; gücün kasıtlı ve kötü kullanımı (Sharp ve Smith, 1994), zorbalığın tekrarlılığı ve zorbalığa katılan taraflar arası fiziksel ya da psikolojik
güç dengesizliğinin bulunması (Smith ve Brain, 2000; Pişkin, 2002; Rigby, 2003) olduğu belirtilmektedir.
Okul ve okulda geçirilen yaşantılar bir bakıma çocuk ve gençlerin sosyalleşmesi, sosyal beceriler geliştirmesi, fiziksel, bilişsel ve duygusal gelişimlerinin desteklenmesi, sağlıklı, bağımsız birer yetişkin olmaları açısından
önemli katkılar sağlamaktadır (Santrock, 2001). Çocuklar ve gençler yetişkinlerden çok akranlarını model almakta (Steinberg, 2007), kendi aralarında sosyal gruplar oluşturarak bütünleşme, ait olma gereksinimlerini karşılamaktadırlar (Farmer ve Xie, 2007). Ancak okulda saldırganlık, zorbalık davranışlarına maruz kalmak ise fiziksel ve psikolojik olarak gelişimi engelleyici olabilmektedir. Alanyazında zorbalığa maruz kalan öğrencilerinde
bazı fiziksel belirtiler olarak; baş ağrısı, mide ağrısı şikayetleri, konsantrasyon güçlükleri, uyku ve yeme ile ilgili problemleri yaşadıkları sıralanmaktadır. Yine psikolojik etkiler olarak; depresyon, sosyal kaygı, saldırganlık davranışlarında artış, öz saygı düşüklüğü, intihar riskinde artış, travma sonrası stres bozukluğu gibi etkiler sıralanmaktadır (Flonnery, Wester ve Singer, 2004; Furlong ve ark., 2004). Bununla birlikte zorbalık yapan ya da bu davranışlara maruz kalan öğrencilerin akademik başarısının daha düşük olduğu, okula daha az bağlandıkları (Spriggs, Iannotti, Nansel ve Haynie, 2007) gibi bulgular da bulunmaktadır. Bu bakımdan zorbalığın nedenlerini açıklayıcı kapsamlı çalışmalara gereksinim vardır.
Zorbalık ile ilgili birçok araştırmanın ilgi odağı olan aile özellikleri ve akran ilişkileri zorbalığı açıklayıcı önemli nitelikler olarak sıralanmaktadır. Aile özelliklerinden; ailenin çocuk yetiştirme tutumları (Baldry ve Farrington, 2000; Turgut, 2005; Akgün, 2005), aile içi şiddet (Baldry, 2003), aileye bağlanma davranışları (Finnegan, Hodges ve Perry, 1998; Myron-Wilson ve Smith, 1998; Eliot ve Cornell, 2006) zorbalık davranışlarını açıklayıcı etkenler olarak sıralanmaktadır. Yine ailenin çocuğu üzerindeki kontrolü, denetleyici tutumları, ilgisi ve çocuğu ile iletişimi zorba ya da kurban statüleri ile ilişkili bulunmaktadır (Bernstein ve Watson , 1997; Stevens, De Bourdeaudhuij ve
Oost, 2002; Holmes ve Holmes-Lonergan, 2004; Olweus, 2005; Smokowski ve Kopasz, 2005). Bununla birlikte ailede anne ya da babadan birinin rolünün, çocuğu ile iletişiminin zorbalık davranışları ile ilişkili olduğunu (Olweus, 2005, Smokowski ve Kopasz, 2005; Holt ve Espelage, 2007) ya da erkekler ve kızlar açısından anne baba davranışlarının etkisinin değişebildiğini vurgulayan bazı çalışmalarda bulunmaktadır (Mayseless, Wiseman ve Hai, 1998; Olweus, 2005). Ergenlik döneminde özerklik-bağımsızlık elde etmek ergenin temel gelişim görevlerindendir (Hortaçsu, 2003). Ergenlik dönemindeki birey, ebeveynleriyle daha az zaman geçirmekte ve ebeveynlerinden uzaklaşmaktadır (Steinberg, 2007). Ergen özerklik elde etmeye çalışırken aile çocuğu üzerindeki kontrolünü
artırma eğilimi göstermektedir (Hortaçsu, 2003). Ergen ile ebeveyni arasında bir uzaklaşma olsa da ergen yetişkinlik için gereken gelişimsel görevlerini tamamlayabilmek için en yakın model olarak ailesinin davranış örüntülerinden beslenmektedir. Diğer yandan ergenlik döneminin en önemli gelişim görevlerinden biri akranlarına yönelimin artmasıdır. Çocukluk döneminde de arkadaşlık ilişkileri önemli olsa da ergenlik döneminde daha fazla önem kazanmaktadır (Hortaçsu, 2003). Ergenler okulda ya da okul dışında zamanını genellikle akranlarıyla geçirmektedir. Akranlarla birlikte hareket etme ve ortak davranışlar seçme eğilimi göstermektedirler. Akranlarla ilişkiler bir bakıma gelişimi destekleyici bir işlev görürken diğer yandan bazı durumlarda saldırganlık, şiddet ve zorbalık davranışları ile ilişkilendirilmektedir. Okulda zorbalık davranışlarının, akran ilişkileri yönünden ele alındığı bazı araştırmalarda, kurban statüsündeki ergenlerin akranlarına oranla arkadaşlarının daha az olduğu ve genellikle akran grupları tarafından reddedildikleri, zorbaların ise akran grupları tarafından daha az dışlandıkları,
ancak sınıf arkadaşları arasında diğer akranlarınca pek fazla hoşlanılmadıkları (Spriggs ve ark., 2007) gibi bulgular bulunmaktadır. Anne baba ve akran ilişkilerini bir arada inceleyen araştırma nadiren bulunmakla birlikte genel
olarak anne babayla olumlu ilişkileri olan ergenlerin akranlarıyla da olumlu ilişkiler kurdukları belirtilmektedir (Hortaçsu, 2003). Zorbalık ile ilgili literatürde anne baba ve akran ilişkilerinin ergenlerin zorbalık davranışlarında
önemli bir etken olduğu bulgularına dayanarak bu araştırmada ne düzeyde yordadığı sorusuna yanıt aranmaktadır.
