4. Mehmet, 2 Ocak 1642 yılında doğmuş olan 98. İslam Halifesi ve 19. Osmanlı padişahıdır. Babası 1. İbrahim, annesi ise Turhan Hatice Sultan'dır. Ava olan merakı yüzünden Avcı Mehmet alarak ta bilinir. Kanuni'den sonra 39 yılla en uzun padişahlık dönemi yaşayan 4. Mehmet, babasının yerine 8 Ağustos 1648 yılında tahta geçtiğinde henüz 7 yaşındaydı. İyi bir tahsil görmüş olan 4. Mehmet, ava ve edebiyata merakıyla tanınıyordu. İçki yapımını ve içki içmeyi yasaklayan, beş vakit namaz kılan biriydi. Saltanatı döneminde 60 yılda bitirilmemiş olan Yeni Camii ve Külliyesini tamamlamış, Anadolu ve Rumeli Hisarlarını tamir ettirmiş, Köprülü Külliyesini, Mısır Çarşısını, Köprülü Mehmet Paşa Camiini, Hünkar kasrını, Kara Mustafa Paşa Camii ve Kervansarayını, Fazıl Ahmet Paşa Külliyesini yaptırmıştır. Saltanatı döneminde Köprülü ailesine sadrazamlığı vermekle isabetli bir karar almıştır.
4. Mehmet saltanatı
Tahta geçtiği ilk yıllar karışıklıklar içinde geçmiştir. Yaşı küçük olduğundan annesi ve babaannesi Kösem Sultan devlet yönetimini karışıyorlardı. İki kadın arasındaki rekabet giderek kızışıyordu. Kösem Sultan Turhan Sultan'dan kurtulmak için 4. Mehmet'i tahttan indirme planları yapmaktaydı. Bu planları öğrenen Turhan Sultan 3 Eylül 1651 yılında Kösem Sultan'ı öldürttü. 4. Ahmet mali açıdan düzenlemeler yapması için, 1652 tarihinde Tarhuncu Ahmet Paşa'yı sadrazam olarak atadı. Fakat çok geçmeden öldürüldü. Sonrasında gelen sadrazamlar da başarılı olmadılar. Askerler arasında ayaklanmalar baş gösterdi. Askerin verdiği listedeki devlet büyükleri ve saray ağaları öldürüldü. Cesetleri Sultanahmet Meydanı'na çınar ağacına asıldı. Tarihte bu olaya Vaka-i Vakvakiye (Çınar ağacı) adı verilmiştir. 1656 tarihinde Çanakkale Boğazında Venedik donanmasına yenilen Osmanlı donanması, Limni ve Bozcaada'nın Venediklilerin eline geçmesine sebep olmuştur. İstanbul'un paniklemesi ve karışıklıklar sebebiyle, Turhan Sultan 15 Eylül 1656 tarihinde sadrazamlığa Köprülü Mehmet Paşa'yı getirmiştir.
Köprülüler dönemi: Turhan Sultan ve padişahtan tam yetki alarak göreve gelen Köprülü Mehmet Paşa, Anadolu ve İstanbul'daki güvenliği sağlamıştır. Venediklilerin elinden Limni ve Bozcaada'yı geri almıştır. Rus ordusunu Konotop zaferiyle yenmiş, Erdel Beyi Rakoçi isyanını bastırmıştır. Ülkedeki asayişi şiddetle sağlama yolunu seçmiştir. Beş yıl süren görevinin sonunda vefatı üzerine yerine oğlu Fazıl Ahmet Paşa getirilmiştir. Oğlu da Avusturyalılardan Uyvar Kalesini alarak Vasvar Antlaşmasını imzalamıştır. Antlaşmaya göre, Erdel Beyliği Osmanlılara bağlanacak, Novigrad ve Uyvar kaleleri Osmanlıların olacak ve Avusturya Osmanlı'ya savaş tazminatı ödeyecekti. Venediklilerin vergi ödemeyi istememesi sebebiyle yola çıkarak, Girit'te bulunan Kandiye Kalesini Venediklilerden alıp, yirmi dört yıl süren savaşa son vermiştir. Lehistan seferine 4. Mehmet'le çıkan sadrazam, 1672 tarihinde Bucaş Antlaşması yaparak Edirne'ye dönmüştür. Lehistan'ın antlaşmaya uymaması sebebiyle, bir yıl sonra çıkılan sefer, 1676 tarihinde sona ermiştir. Fazıl Paşa'nın ölmesi üzerine yerini onların yetiştirdiği Merzifonlu Kara Mustafa Paşa getirildi. 4. Mehmet sadrazamı ile birlikte Çehrin Kalesini Ruslardan geri almak için sefere çıktı. Kaleyi alarak, 1678 tarihinde Edirne'ye geri döndü. Ruslarla 1681 tarihinde yirmi yıl sürecek ateşkes antlaşması yapıldı. 1675 yılında İngiltere'yle yapılan antlaşmayla 1. Elizabeth dönemindeki imtiyazların ve kapitülasyonların yürürlüğü benimsenmiştir.
İkinci Viyana kuşatması: 4. Mehmet'in saltanatındaki en önemli olaylardan olan Viyana kuşatması 1683 tarihinde iki ay süreyle devam etmiştir. Kuşatmanın başarısız olması Merzifonlu Kara Mustafa Paşa'ya bağlanarak idam edilmiştir. Yerine Kara İbrahim Paşa sadrazam yapılmıştır. Kuşatmanın sonrasında Lehistan, Venedik ve Avusturyalılar birleşip saldırıya geçmişlerdir. Budin, Estergon ve Peşte kaybedilmiştir. Mohaç savaşında ağır bir yenilgi alınmıştır. Venediklilerde Preveze, Ayamavra, Atina ve Mora'yı almıştır. Bu başarısızlıklar askerin ayaklanmasına ve 4. Mehmet'in tahttan indirilmesine kadar gitmiştir. Bunun üzerine 4. Mehmet 8 Kasım 1687 tarihinde saltanattan indirilerek, yerine kardeşi olan Süleyman geçirilmiştir.
4. Mehmet'in ölümü
Tahttan indirilmesinin ardından Edirne Sarayına kapatılan 4. Mehmet ve iki oğlu, 4. Mehmet'in 6 Ocak 1693 tarihinde ki ölümüne kadar burada kalmışlardır. Cenazesi Yeni Camiinde ki Turhan Valide Türbesine annesinin yanına gömülmüştür.
kaynak: osmanlipadisahlari.gen.tr
