Erzurum Barları Halk Oyunu

Erzurum Barları' nın efsanevi bir geçmişi olduğu herkesçe bilinmektedir.Ancak bu barları su yüzüne çıkaran ilk insan 1934 yılında Erzurum Silah Fabrikası Müdürlüğü' ne atanan Albay İhsan Yavuzer olmuştur. Erzurum barlarına özel bir ilgi duyan Yavuzer, ilk iş olarak Erzurum Gücü adında bir spor kulübü kurar. Bu kulübün en önemli kolu Bar Kolu olur. Bar kolunu, fabrikaya işçi olarak aldığı Efendi, Mevlüt, Nurettin, Küçük Nurettin isimli barcılarla, Ramis Baba isimli davulcudan oluşturur. Efendi Bey' in de ekip başkanı olduğu bu topluluk Erzurum' da ilk bar ekibidir.1949 yılında Venedik' te yapılan Uluslararası Halk Dansları yarışmasında Türkiye' yi temsil eden Erzurum Bar ekibi katılır. Bu yarışmada İhsan Ertugay' ın çalıştırdığı, İhsan Taftalı, Nimet Gezmiş, Nihal Demiryürek ve Şeref Uludağ' dan oluşan Erzurum' lu barcılar dünya birincisi oldular. Aynı ekip 1951 yılında Fransa' da Biarniz, İspanya' da Pampona şehirlerinde yapılan festivallere davet edildiler. 1954 yılında ise Almanya' da yapılan bir festivale katılırlar. Bütün bu festivallerde büyük ilgi görürler.

1954 yılında kurulan Erzurum Halk Oyunları ve Halk Türküleri Derneği' nin faaliyete geçmesi üzerine dünyaca ünlü bu bar ekibine yeni isimler katıldı. Bunlar arasında Muhtar Dursunoğlu, Mahmut Baltacıoğlu, Natık Yurtlu, Hulusi Seven ve Bahattin Merdal vardır. Daha sonraki yıllarda Brüksel' e gönderilen erkek bar ekibini Lütfü Aladağ, Fikri Kükürtçü, Cevat Sungur, Muammer Özkavcı, Sedat Gezmiş, Bahattin Merdal, İlhami Avcıoğlu, kız ekibinide Bilge Gürgün, Varda Gürgün, Gülümser Gözüm, Gülen Gözüm kardeşlerle, Nesrin Ulusoy oluştururlar. Bunlardan sonra bar ekipleri şu yarışmalara katılırlar.

1965 yılında Tunus-Kartaca Uluslararası Halk Dansları Festivali
1970 Japonya-Osaka Fuarı
1982 İtalya
1949 yılından beri Erzurum Bar Ekibi değişik guruplar halinde yurt dışında uluslararası düzeyde zaman zaman ülkemizi temsil etmiş ve önemli başarılar sağlamışlardır.

Bar Çeşitleri :

A- Erkek Barları: Baş Bar, İkinci Bar (1.aşırma), Sekme, İkinci Aşırma, Nari, Dello, Koçeri, Temirağa, Tamzara, Tavuk Bari, Felek, Çingeneler, Uzun Dere, Daldalar, Yayvan, Hançer Bari,
B-Kadın Barları: Kavak, Çiftbeyaz Güvercin, Çember, Döne, Nari, Çarşıda Üzüm Kara, Sallama, Mendilimde kişmiş ile Badem Var, Tortumun Eymeleri, Aşşahtan Gelirem, Köylü Kızı, Delikız

ERKEK KIYAFETLERİ

Cistik: bar oynarken ayağa giyilen ayakkabıdır. Derisinin çok yumuşak olması en büyük özelliğidir.bu özelliğe istinaden ayak figürleri daha kolay gerçekleştirilir.yaşlılar tarafından giyilene markop, gençlerin giydiğine yemeni denir.

Zığva: Uçkurlu, beli bol lacivert kumaştan yapılan arkası torba şeklinde pileli giysidir.Bunun üzerine siyah ipek kaytansüs olarak işlenir.Zığvanın bol olmasını sağlayan pile sayısının 32 olmasına özen gösterilir.

Yelek: lacivert kumaştan yapılmıştır. İki tarafa kapanabilen kaytanlı ilikleri vardır, kenarları ve cep ağızları kaytanla işlenmiştir.

Gömlek: gömlekler beyaz olup dik yakalıdır. Düğmeleri beyaz veya siyah olabilir.uzun olan kol ağızlarında 4-5 düğme bulunur.

Kazeki: uzun kollu kısa bir cekettir.kolları geniş kol etrafları siyah kaytanla,ön tarafı ve cep ağızları motifli kaytanla süslüdür.

Kuşak: eskiden Acem,Trablus, veya Tosya şalı diye adlandırılanrenkli iplerle örülmüş-dokunmuş,bar oynayanın belini sıcak tuttuğu gibi aynı zamanda cep vazifesi gören kumaştır.

Gümüş köstek: gümüşten yapılmış,yelek üzerine asılan daha önceleri saat taşımada kullanılan ince zincirden aksesuardır.

Bazubent: ekseriyatla boncukla örülür.gümüş olanlarıda vardır. Kola takılan içerisine karınca duası, ayet-ül-kürsiduaları komulur.

Mendil: Erzurum barlarında mendil kullanmak bir maharet işidir.mendil her barın ritmine ve psikolojisine göre kullanılır.

KADIN KIYAFETLERİ

Bindallı: kadife üzerine simle Türk motifleri işlenmiş giysidir.göğüs ve boyun kısımları dantelle süslenebilir. aynı danteller kol ağzınada eklenir.kol,beden ve bel kısmı vücuda oturur, tek kısmı ise rahat hareket maksadıyla geniş yapılır.

Leçek(yazma): başa örtülen,pullarla ve boncuklarla oyalanarak süslenen pamuktan yapılmış başörtüsüdür. bu isim halen kullanılmaktadır.

Gümüş kemer: bar oynayan Erzurumlu kadının belinde bulunur.muhtelif parçalar halkalarla birbirine tutturularak kemer oluşturulur.İşlemelidir.kaşı daha süslüdür.bazılarında sedef kakmalar bulunur.şimdi kakmalı kemerler yapılmadığından antika değeri taşımaktadırlar.

Papuç: papuçlar siyah ve önden bağlıdır.yumuşak deriden yapılmış olup hafiftir.kolay hareket olanağı sağlar.

Dizleme: beyaz yünden örülmüş,diz kapaklarına kadar uzanan çoraplardır.

Mendil ve diğer aksesuarlar: erkek barlarında olduğu gibi,kadın barlarında da barbaşı ve pöççükte mendil bulunur.ayrıca boyuna beşi birlik, oltu taşı kolyeler,kollara burma bilezik parmaklara da yüzük takılır.

BAR TERİMLERİ

• Bar oyunu: eğlenmeyi temel amaç edinen oyunlara denir.
• Kolluk: dizilişe göre, barbaşının hemen solunda olan oyuncuya denir.
• Koltukaltı: koltuk
• Pöççük: bar dizisinin en sonundaki oyuncuya verilen ad
• Daldaş: Dadaş
• Kelleler: koltukaltı ile kolluk altı arasında kalan oyuncuların tümüne denir.
• Sıra oyuncular: kelleler
• Sekme: bar oyununun çabuk ve çevik hareketlerle oynanan bölümü
• Yelleme: iki kısımlı barlarda ikinci kısma verilen ad. sekme ile ağırlama arasında oynanır
• Ağırlama: barın ilk bölümü,ağır,yavaş,ve titizce oynanan bölümü
• Bar sırası: barların birbiri peşi sıra oynanması gerektiğinde izlenecek geleneksel yol
• Bar havası: bar oyunlarının ezgi ve müziğini anlatan bir deyimdir
• Bar tutmak: bar topluluğunu para karşılığı kiralamaktır
• Bar tutuşmak: bar oynayacak oyuncuların ortaya çıkmaları
• Bar çeken: barbaşı