Ergenlerde ve Lise Öğrencilerinde İnternet Bağımlılığı

Dünyada 400 milyona yakın bilgisayarın internete bağlı olduğu ve 100 milyon civarında da web sitesi olduğu tahmin edilmektedir. Türkiye’de de internet kullanımının her geçen gün arttığı ve oldukça yüksek sayılabilecek bir seviyeye ulaştığı bilinmektedir. 2012 yılının ilk çeyreğinde gerçekleştirilen bir araştırmaya göre, evlerin % 52’sinde bilgisayar, % 41’inde ise internet bağlantısı bulunmaktadır (Türk Telekom Web Sitesi, 2012). Chisholm (2006), 8–18 yaş arası çocukların ve gençlerin günde ortalama sekiz saat bilgisayar ve internet kullandıklarını belirterek internet kullanıcılarının büyük bölümünün ergenlik dönemindeki bireylerden oluştuğunun düşünülmesini sağlamıştır. Ergenlik dönemi ise, fizyolojik, psikolojik ve sosyolojik gelişimlerin sürdüğü bir dönem olması nedeniyle oldukça önem taşımaktadır (Kulaksızoğlu, 2002). Nitekim yapılan çalışmalar, internet kullanım süresinin artmasına bağlı olarak yalnızlık, sosyal yalıtım, saldırganlık gibi duygusal ve davranışsal bozuklukların, genel sağlık sorunlarının ve depresyon belirtilerinin arttığını göstermektedir (Kubey, Lavin & Barrows, 2001; Kerber, 2005).

İnternet kullanım süresinin yukarıda bahsedilen sorunlara neden olacak düzeyde fazla olması, çoğunlukla internet bağımlılığı kavramıyla açıklanmaktadır. Genel olarak internet bağımlılığı, “bilgisayar başında internete bağlı olarak gereğinden fazla zaman geçirme problemi” olarak tanımlanmaktadır (Young, 1996). İnternet bağımlılığı kavramı, internetin patolojik boyutunu tam olarak karşılamadığı için, bunun yerine bazı çalışmalarda “problemli internet kullanımı” kavramı kullanılmıştır (Tutgun, 2009). Caplan’a göre (2005), problemli internet kullanımı; sosyal, akademik/mesleki negatif sonuçlar doğuran bilişsel ve davranışsal belirtilerden meydana gelmiş çok boyutlu bir sendromdur. Young (1996) ise bu durumu; akademik, sosyal ve mesleki zararlara yol açması yönleriyle madde veya alkol bağımlılığına benzetmiştir. Young (2007), internet bağımlılığı ölçütlerini;

• İnternet ile ilgili aşırı zihinsel uğraş (sürekli olarak interneti düşünme, internette yapılan aktivitelerin hayalini kurma vb.),

• İstenilen keyfi almak için giderek daha fazla oranda internet kullanma gereksinimi duyma,

• İnternet kullanımını kontrol etme, azaltma ya da tamamen bırakmaya yönelik başarısız girişimler gerçekleştirme,

• İnternet kullanımının azaltılması ya da tamamen kesilmesi durumunda huzursuzluk, çökkünlük veya kızgınlık hissedilmesi,

• Başlangıçta planlanandan daha uzun süre internette kalma,

• Aşırı internet kullanımı nedeniyle aile, okul, iş ve arkadaş çevresiyle sorunlar yaşama, eğitim veya kariyer ile ilgili bir fırsatı tehlikeye atma ya da kaybetme,

• Başkalarına (aile, arkadaşlar, terapist vb.) internette kalma süresi ile ilgili yalan söyleme,

• İnterneti sorunlardan kaçmak veya olumsuz duygulardan (çaresizlik, suçluluk, çökkünlük, kaygı vb.) uzaklaşmak için kullanma olarak belirlemiş ve bu sekiz ölçütten beşinin karşılanmasını internet bağımlılığı tanısı konulabilmesi için yeterli görmüştür. Goldberg (1999) ile Beard ve Wolf (2001) benzer tanı ölçütleri belirlemişlerdir.

Dokümanın Tamamı için tıklayınız...

Ergenlerde İnternet Bağımlılığını Yordayan Psiko-sosyal Değişkenlerin İncelenmesi

İnternet, bireylere her tür bilgiye kolaylıkla ulaşmasını sağlayan ve mesafe tanımaksızın diğer bireylerle hızlı şekilde iletişime geçmelerini olanaklı kılan bir iletişim ve bilgi paylaşım aracıdır. Elektronik posta yoluyla dünyanın bir ucundaki insanlarla haberleşmek, video konferanslar yapmak, dünya çapındaki veri tabanlarından, kütüphanelerden bilgi sağlamak, dünyada olup bitenlerden anında haberdar olmak, müzik dinlemek veya film seyretmek, oyun oynamak, sınırsızca ve zahmetsizce alışveriş yapabilmek, oturulan yerden tüm finansal işlemleri yapabilmek internetin bireylerin hayatlarına kattığı sayısız kolaylıklardan sadece bir kaçıdır (Aydoğdu, 2003; Gönül,2002). Ancak internet kullanım süresinin artması internet bağımlılığı problemini ortaya çıkarmıştır. İnternet bağımlılığı, internet kullanımına sınırlama getirememe, sosyal veya akademik zararlarına rağmen kullanıma devam etme ve internete ulaşımın kısıtlandığı durumlarda anksiyete duyma gibi belirtilerle kendini göstermektedir (Shapira, Lessig, Goldsmith, Szabo, Lazoritz, Gold ve Stein, 2003). Literatürde internet bağımlılığı ile ilgili yapılan çalışmaların büyük çoğunluğu üniversite öğrencileri ve yetişkinlerle gerçekleştirilmiştir (Bakken, Wenzel, Götestam, Johansson, ve Oren 2009; Ferraro, Caci, D’Amico ve Blasi, 2007; Leung, 2004). Ancak ergenlerin giderek interneti en çok kullanan grup haline gelmesiyle (Subrahmanyan ve Lin, 2007; TÜİK, 2007) son yıllarda ergenlerde internet bağımlılığı ile ilişkili faktörleri inceleyen çeşitli araştırmalar (DiNicola, 2004; Jang, Hwang ve Choi, 2008; Kim, Ryu, Chon, Yeun, Choi, Seo ve Nam, 2006) yapılmaya başlanmıştır. İnternet bir açıdan ergenlerin bilgiye ulaşmalarını, araştırma yapmalarını kolaylaştıran, bu sayede problem çözme yaratıcılık, kritik düşünme gibi becerilerin gelişimini destekleyen bir kaynak olarak gündeme gelirken (Berson ve Berson, 2003); bir başka açıdan ise aşırı, kontrol ve amaç dışı kullanılmasına bağlı olarak kişisel becerilerin gelişimini olumsuz yönde etkilediği de düşünülmektedir (Colwell ve

Kato, 2003; Kerber, 2005).

İnternet bağımlılığı, her yaşta görülebilecek bir bağımlılık türü olmakla birlikte, ergenler en önemli risk gruplarından birisidir (Öztürk, Odabaşıoğlu, Eraslan, Genç ve Kalyoncu, 2007). Ergenlerin teknolojiye olan yakın ilgileri buna bağlı olarak interneti diğer yaş gruplarına göre daha fazla kullanmaları (Treuer, Fabian ve Füredi, 2001; Widyanto ve McMurran, 2004) ve bilişsel, duygusal ve sosyal gelişimin devam ediyor olması bu gelişim dönemindeki bireyleri internet bağımlılığı açısından potansiyel bir risk grubu haline getirmektedir (Ceyhan, 2008; Tsai ve Lin, 2001; Yang ve Tung, 2007). Chou ve Hsiao’ nun (2000) yaptığı çalışmada internet kullanımındaki artışın gerçek sosyal ilişkilere ayrılan zamanı ve yüz yüze ilişkileri azalttığı, sosyal izolasyonu sebep olduğu; bu tür insanların yalnızlıklarının arttığı bulunmuştur. Hamburger ve Ben-Artzi (2003) ise internet bağımlılığının yalnızlık düzeyini arttırmadığını, yalnızlık sonucunda internet bağımlılığının ortaya çıktığını bulmuşlardır. Chen, Li ve Long (2007) algılanan sosyal destek ve sosyal destek düzeyi düşük öğrencilerde internet bağımlılığı görülme oranının yüksek olduğunu ve düşük sosyal desteğin internet bağımlılığı için risk faktörleri arasında yer aldığını ortaya koymuşlardır.

Ülkemizde yapılan çalışmalar incelendiğinde, internet bağımlılığının 2000’li yılların başından itibaren araştırmacıların ilgisini çekmeye başladığı görülmektedir. Örneğin Bayraktar (2001) internet kullanımının ergen gelişimindeki etkisini araştırırken; Ayaroğlu (2002) üniversite öğrencilerinin internet kullanımları ve yalnızlık düzeyleri arasındaki ilişki üzerinde durmuştur. İlgili yazın incelendiğinde ergenler (Kurtaran, 2008; Tahiroğlu, Çelik, Uzel, Özcan ve Avcı, 2008) ve üniversite öğrencilerinin (Ceyhan, 2008) yanı sıra ilköğretim öğrencilerinin internet erişim ve kullanım amaçlarını inceleyen araştırmaların yapıldığı görülmektedir (Ersoy ve Yaşar, 2003; Orhan ve Akkoyunlu, 2004).

Ergenlerde ve Lise Öğrencilerinde İnternet Bağımlılık Düzeylerinin Bazı Dış Etkenlere ve Psiko-sosyal değişkenlere göre incelenmesi

Lise Öğrencilerinin İnternet Bağımlılık Düzeylerinin Çeşitli Değişkenlere Göre İncelenmesi

Dokümanın Tamamı için tıklayınız...

Ergenlerde İnternet Bağımlılığını Yordayan Psiko-sosyal Değişkenlerin İncelenmesi

Dokümanın Tamamı İçin Tıklayınız...

Ayrıca; Ergenlerin Problemli İnternet Kullanım Düzeylerinin Ortaya Çıkardığı Sonuçlar dokümanı için tıklayınız...