Bir “þey”in korunmasý o “þey”i tehdit eden unsurlarýn varlýðý ile geçerlidir. Bu saptama “tarihi çevre ve onun bileþenleri boyutuna indirgendiðinde, öncelikle bozulma nedenleri incelenmelidir. Kültürel varlýklar, doðal ya da insan kökenli bozulmalardan etkilenirler. Bu nedenler, uzun bir zaman sürecinde oluþabildiði gibi (yaþlanma), çok kýsa zamanda

da gerçekleþebilir (deprem, yangýn vb.): Bozulma nedenleri arasýnda yer alan “Yaþlanma (Eskime) “ uzun süreli bir olgudur ve genellikle yapý ya da alanýn yeri ve topografik konumlanmasýna baðlýdýr. Mikro-klima, nem ve rüzgar, alandan alana büyük deðiþiklikler gösterir. Ayný þekilde, yaðmur, rüzgar, güneþ ve nemin ortaklaþa etkileri de or-

ganik elemanlarýn oluþmasýna ve bu elemanlarýn yapý ya da alana zarar vermesine neden olurlar.

“Doðal Afetler “ ani bozulmalara neden olur. Özellikle deprem, yapý sanatýnda en çok irdelenen ve çözüm aranan bir afet türüdür.” Ýnsan Kökenli Bozulmalar” genellikle, politik kararlardan ya da yetersiz yönetimden kaynaklanýrlar. Nedenler arasýnda, yerel, bölgesel ya da ulusal ölçekteki politikalar (ya da politikasýzlýklar), ekonomideki deðiþmeler, üretim biçimindeki deðiþmeler, hatta modadaki deðiþmeler sayýlabilir. “Ekonomik Kökenli Bozulma Nedenleri” arasýnda en önemlisi, o tarihi çevreyi yöneten ve yönlendiren ekonomik yapýnýn bozulmasýdýr. Belli bir üretim biçimi ve ekonomik iliþkilere göre þekillendirilmiþ yerleþmeler, bu faktörlerin deðiþmesine ayak uyduramaz larsa, bakýmsýzlýk, göçler vb. nedenlerle yapý ve altyapý bazýnda bozulmaya uðrayabilirler. Ekonomik deðiþmeler, tarihi kent merkezlerinin ticari, yönetsel ve diðer iþlevlerle aþýrý yüklenmesine de neden olabilirler. Bu yükleme, ölçeðin ve niteliðin bozulmasýna, yapý ve alanlarýn olumsuz yönde kimlik deðiþtirmesine yol açar. Ayný biçimde, yoðun trafik, bunun yarattýðý deðiþik tür kirlenmeler de olumsuz faktörler arasýndadýr. Üretim biçimindeki deðiþmeler, tarihi alanlarda, geleneksel üretim teknikleri ve ürünleri yerine, fabrikalarýn, büyük ticari ve iþ merkezlerinin gelmesine neden olacaktýr. Son unsur olarak “Yönetim ve planlama kökenli bozulmalar” ele alýnabilir. Doðal ve kültürel çevrenin yönetimi ve planlanmasý, toplumun, yeni yapýlaþmanýn kalitesinin saðlanmasý ve mevcut deðerlerin bozulmasýnýn önlenmesine yönelik olarak, deðiþmeleri kontrol altýnda tutabilmesinin en önemli araçlarýdýr. Planlama ve yönetimin beceriksizce yapýlmasý, gerek ölçek gerekse nitelik olarak uygun olmayan iþlevlerin gelmesine ve tahribata neden olacaktýr.