Virüsler hariç bütün hücrelerde bulunan ribozom, büyüklüğü 150-200 Å(angström) arasında değişen en küçük organeldir. Ribozomlarda protein sentezi yapılır. Hücreye giren aminoasitler burada protein haline getirilir. Proteinler hücrenin en önemli yapıtaşları olduğu için ribozomlar da hücrenin en önemli organelidirler. İzole edilmiş ribozomlar, hücre dışında gerekli ortam hazırlandığında protein sentezi yapılır.
Zarsı bir organel olmayan ribozomların yapısında sadece rRNA (ribozomal RNA) ve protein bulunur. Protein kısmı sitoplazmada ribozomlarda, rRNA ise çekirdekçikte yapılır. Ribozomlar iki alt birinden oluşur. Ribozomu oluşturacak rRNA ve çekirdekte birleşerek büyük ve küçük alt birimleri oluşturur. Bu alt birimler daha sonra sitoplazmaya geçer. Protein sentezi yapılmadığı zamanlarda bu alt birimler birinden ayrılır, işlevsel hale gelebilmek için tekrar birleşirler.
Ribozomlar, hücrede bir organele bağlı veya serbest olarak görülür. Bağlı olarak E.R ve çekirdek zarı üzerinde serbest olarak da sitoplazma sıvısı kloroplast ve mitokondri matriksinde bulunurlar. Hücrelerde iki farklı büyüklükte ribozom bulunur. Bunlar 70S ve 80S ribozomlarıdır.Prokaryotlarda ökaryotları kloroplastları ve mitokondrilerinde küçük ribozomlar bulunur. Ökaryot hücrelerin ribozomları ise 80’dir.
Ribozum Görevleri Nelerdir?
- Sitoplazmada serbest olarak,
- Endozlazmik Redikulumun zarlarına yapışmış olarak,
- Çekirdek zarına yapışmış olarak,
- Mitokondri ve kloroplast yapısında bulunurlar.
Ribozomun Özellikleri Nelerdir?
- Yapısında r-RNA ve protein bulunur.
- Nukleus ta meydana gelir.
- Hücrede protein sentezini gerçekleştirir.
- Protein sentezi fazla olan hücrelerde çok bulunur.
- Bağımsız metabolizmaya sahip bütün hücrelerde görülür.
- Olgun alyuvarlarda bulunmaz.
- Sitoplazma, E.R. zarında, nukleus zarı, mitekondri ve kloroplastlarda bulunur.
- Sitoplazmada serbest olan ribozom larda yapısal proteinler üretilir.
- Zar sistemine bağlı ribozomlar da enzimatik proteinler üretilir.
- Prokaryot ve eukaryot hücrelerin ortak organelidir.
