Gümrüklerde Yaşanan Sorunlar
Zeki Gündüz
Türkiye, Avrupa Birliği (AB) ile yapmış olduğu Gümrük Birliği (GB) Antlaşması çerçevesinde dış ticaret ve özellikle gümrük mevzuatını Avrupa Topluluğu mevzuatı ile uyumlaştırarak yeniden düzenlemiştir ve 1996 yılı başında yeni düzenlemeler uygulamaya konulmuştur. AB ile mevzuat uyumu çalışmaları çerçevesinde, Türkiye güncel olmayan gümrük kanununu yenilemiştir. Bu çalışmalar neticesinde 27/10/1999 tarihinde yayımlanan 4458 sayılı Gümrük Kanunu ve bu kanuna dayanılarak hazırlanan Gümrük Yönetmeliği ve ilgili kararlar, tebliğler, genelgeler ve tasarruflu yazılar çerçevesinde gümrük işlemleri düzenlenmektedir.
Gümrük işlemlerinde yaşanan problemler, öneriler ve uyarılar
Gümrük işlemlerinde muhtemel temel problemler aşağıda şu şekilde belirtilebilmektedir:
• İthalat işlemlerinde kıymet beyanlarında yaşanılan problemler (Örnek: Kıymeti oluşturan unsurların tam olarak belirlenememesi, ithalatta KDV matrahının doğru beyan edilmemesi)
• Gümrük işlemlerinde ithal veya ihraç edilen eşyanın Gümrük Tarife İstatistik Pozisyonu’nun belirlenmesinde karşılaşılan problemler,
• Gümrük işlemlerinde kullanılan faturada yer alan bilgilerin beyannameye aktarılması esnasında yaşanabilecek problemler (Örnek: Faturada belirtilen kap adedinin, kıymetin, gönderici firma adının yanlış aktarılması),
• Kullanılmış eşyanın Türkiye’ye ithalinde yaşanan problemler (Örnek: Kullanılmış eşyanın izin alınmadan ithal edilmeye çalışılması),
• Gümrük işlemlerinde gerekli kontrol ve lisanslar ile ilgili yaşanılan problemler (Örnek: Garanti Belgesi, Sağlık Bakanlığı Kontrol Belgesi gerektiği halde bu belgeler olmadan eşyanın ithalat işlemlerinin gerçekleştirilmeye çalışılması),
• Kambiyo uygulamaları konusunda yaşanılan problemler, (Örnek: İhracat bedellerinin süresi içinde kambiyo mevzuatına uygun olarak Türkiye’ye getirilmemesi, peşin ithalatlarda belge kapamasının unutulması, transit ticarette sürelere dikkat edilmemesi),
• Ekonomik etkili gümrük rejimlerinin uygulanması aşamasında mevzuattaki gerekliliklerin yapılması konusunda yaşanılan problemler (Örnek: Dahilde İşleme Belgesi’nin süresinde kapatılmaması, antrepodan rejimine aykırı hareket edilmesi, geçici ithalatta sürelerin takip edilmemesi),
Yukarıda yer alan problemli konular gümrük işlemlerinde en sık rastlanan problemler arasından seçilmiştir. Söz konusu problemlerin ana sebebi firmaların gerçekleştirdikleri işlemler konusunda yeterli kontrolü sağlayamamasıdır.
Gümrük mevzuatında da belirtildiği üzere gümrük işlemlerinde beyan esastır ve bağlayıcıdır. Çok kısıtlı konular dışında gümrük işlemlerinde bir düzeltme mekanizması bulunmamaktadır.
Firmaların muhtemel problemler ile karşılaşmamak için dikkat etmesi gereken en önemli husus gümrük işlemleri ile ilgili olarak kontrol mekanizmasını kurmaktır. Bu kapsamda amaç, hataları tespit etmek değil muhtemel hataları önlemek olmalıdır. Gümrükte yapılan beyanların bağlayıcı olduğu dikkate alınarak, gümrük işlemlerinde özen gösterilmesi gerekmektedir.
| 
