Nasrettin Hoca Kimdir?

Halk kültürümüzde önemli bir yere sahip mizahi bir figür olan Nasrettin Hoca’nın kesin olarak ne zaman yaşadığı bilinmemektedir. 13. yüzyılda Konya yakınlarındaki Akşehir’de yaşadığı düşünülmektedir. Nasrettin Hoca hazırcevaplığı, eğlenceli hikayeleri ve fıkralarının yanı sıra bir bilge oluşuyla da tanınmaktadır.

1208 yılında Sivrihisar’a bağlı Hortu köyünde doğduğu sanılmaktadır. Bu köyün adı şimdi Nasreddin Hoca olarak değiştirilmiştir.

Babası Hortu’da imamlık yapan Abdullah Efendi, annesi Sıdıka Hanım idi. İlk öğrenimini babasından gördü. Arapça ve din bilgileri öğrendi ve Kur’an’ı ezberledi. Sivrihisar ve Konya medreselerinde okudu. Babasının ölümünden sonra köyünde onun yerinde imamlık yaptı. 

Konya’dan hocası olan mutasavvıf Seyyid Mahmud Hayrânî’nin Akşehir’e geçmesi üzerine 1237’de o da Akşehir’e yerleşti. Ölünceye kadar Akşehir’de kaldı. Müderrislik ve kadılık yaptı. Bu görevlerinden dolayı kendisine Nasuriddin Hâce adı verilmiş, sonradan bu ad Nasreddin Hoca biçimini almıştır.

Onun yaşamıyla ilgili bilgiler, halkın kendisine olan aşırı sevgisi yüzünden, söylentilerle karışmış, yer yer olağanüstü nitelikler kazanmıştır. 

Kendisine nispet edilen güldürücü hikayelerin büyük bölümü uydurmadır. İstanbul’da Nasreddin Hoca soyundan kimselere ait 18. ve 19. Yüzyıllardan kalma mezar taşları vardır. 

Hoca, 1284 yılında Akşehir’de vefat etti. Akşehir kalesinin güneydoğu yönünde bulunan mezarlığa gömüldü.

Nasrettin Hoca figürü Türklerin yanı sıra farklı adlarla Orta Asya, Orta Doğu ve Yakın Doğu coğrafyalarında da sahiplenilmektedir. Nasrettin Hoca insanı ve toplumu çok iyi tahlil etmiş, insan ilişkilerinde gördüğü aksaklıkları düzeltmek amacıyla eğlenceli bir dille nasihatlerde bulunmuştur. Yaşadığı dönemde pek çok ünlü kadı bile ona akıl danışmaya gelmiştir.

Nasrettin Hoca’nın ünü yüzyılları ve coğrafyaları aşmıştır. Öyle ki 1996-1997 yılları UNESCO tarafından Uluslararası Nasrettin Hoca yılı ilan edilmiştir. Fıkraları Batı dillerine çevrilmiştir. Her yıl 5-10 Temmuz arasında Akşehir’de adına festival düzenlenmektedir.

Örnek Nasreddin Hoca Fıkraları:

Kazan Doğurdu:

Bilirsiniz ya Hoca, mal canlısı bir komşusundan kazan istemiş. İşi bittikten sonra da bir tencere güzeliyle birlikte kazanı komşusuna götürmüş.
– Sağ ol komşu, demiş, bu kazanın, bu da yavrusu’ doğurdu!

Komşunun canına minnet, fırsatı kaçırır mı tencereyi aldığı gibi mutfağa yerleştirmiş. Gel zaman git zaman Hoca komşudan tekrar kazan istemiş. İlkinde gönülsüz veren komşu be sefer seve seve getirmiş kazanı. Getirmiş ama, bir gün değil, beş gün değil Hoca’dan kazan gelmiyor. Hem tencereyi de ikilemek beklentisi içinde.

Dayanamayıp Hoca’ya:
– Hocam, demiş, işin bittiyse şu kazanı getirsen.
– Başın sağ olsun, demiş, Hoca, senin kazan öldü.
– Allah aşkına Hoca, demiş komşusu, kazan bu, ölür mü hiç?
– Niye ölmesin, demiş Hoca, bilirsin doğuran, ölür!

Kırk Yıllık Sirke:

Bir Arkadaşı Nasrettin Hoca‘ya sormuş:
– Hocam sizde kırk yıllık sirke varmış…
Nasrettin Hoca da:
– Var demiş.
Arkadaşı :
– Biraz versene ilaç yapacağım demiş.
Nasrettin Hoca :
– Her isteyene verseydim o sirke kırk yıl durur muydu sence? demiş..

Yorgan Gitti Kavga Bitti:

Nasrettin Hoca gece yarısı dışarda, kapının önünde birtakım gürültüler, bağrışmalar işitmiş. Çıkıp kavganın nedenini öğrenmek istemiş.

Karısı Karşı Çıkmış:

-Efendi, ne işin var gece yarısı dışarıda? Otur oturduğun yerde..

Ama Hoca dinlememiş, yorganına sarılıp kapının önüne çıkmış. Bakmış ki iki adam kavga ediyorlar, kıyamet koparıyorlar. Nasreddin Hoca öylece bakadursun, adamlar birden Nasrettin Hoca’nın üstündeki yorganı elbirliğiyle çekip almışlar. Aldıkları gibi de tabanları yağlamışlar.

Hoca o soğukta dımdızlak kalıvermiş, alık alık bakmış bir süre. Sonra dönmüş uyku sersemi bir halde girip karısının yanına uzanmış.

Karısı:
-Hayrola efendi? Neymiş dışardaki kavganın nedeni?

Hoca:
-Hiç, demiş, Ne olacak, kavga bizim yorgan yüzünden çıkmış meğer, yorgan gitti kavga bitti…!