By-pass ameliyatının gerekli olduğu durumlar şu şekilde özetlenebilir;

 

Damar hastalıkları

Özellikle sol karıncığı kanlandıran damarlarda ciddi daralmalar olduğunda

Sol kalbi besleyen ana koroner damarda önemli daralmanın varlığında

Balon veya stent işleminin başarısız olduğu durumlarda   

Kalbi besleyen damarlarda darlık ile birlikte ameliyat ile düzeltilmesi gereken başka bir kalp rahatsızlığının olduğu durumlar   

By-pass ameliyatında köprüleme için kullanılan damarlar, bacak toplardamarı (safen ven), göğüs ön duvarını besleyen atardamar (internal Mamarian Arter, IMA) ve bunlara ek olarak hastanın yaşı ve hasta ile ilgili diğer durumlar değerlendirilerek, koldan alınabilen diğer bir atardamar olan radyal arter olabilir.

 

Bunların seçimi hastadan hastaya değişkenlik gösterir. Genelde atardamarların (IMA ve radyal arter) uzun dönemde açık kalma şansı toplardamarlara (safen ven) oranla daha yüksektir.

 

Ameliyat genel anestezi altında yapılır ve genellikle 3-4 saat sürer. Ameliyat sırasında kalbiniz ve solunumunuz genellikle tamamen durdurulur ve vücudunuzun kan dolaşımı ve solunum fonksiyonları kalp akciğer makinesi tarafından sağlanır. Bu makine ameliyat sırasında kalbinizin ve akciğerlerinizin görevini yaparak, beyne ve diğer yaşamsal organlara yeteri kadar kan göndererek hücrelerin oksijenlenmesini sağlar.

Cerrahi ekip bacağınıza yapılan bir kesi ile yeterli uzunlukta bypass için kullanılacak toplardamarı çıkartarak ameliyat için hazırlar. Bu bir toplardamar olduğu için bacağınızdan çıkarılması geride herhangi bir problem yaratmaz. Bu damarın görevini üzerine alacak diğer toplardamarlar bu damarın eksikliğini hissettirmezler. Sadece adaptasyon döneminde damar alınan bacakta hafif şişlikler olabilir fakat bu durum bacağın yeni duruma adapte olması ile genellikle tamamen kaybolur. Bu adaptasyon döneminde bacakta şişliğin oluşmaması için varis çorabı giymeniz önerilir.

Diğer bir kesi eş zamanlı olarak göğüs kemiği üzerindeki cildinizde yapılır. Göğüs kemiği bir kemik testeresi ile kesilerek göğüs kafesi açılır. Genellikle sol göğüsteki meme atardamarı (sol internal mamaryan arter) ameliyat için hazırlanır. Kalbinizin soğutulma ve durdurulma işlemleri için kalp akciğer makinesinin gerekli hazırlıkları yapılır.

Bypass ameliyatı adından da anlaşıldığı üzere kalbi besleyen atardamarlardaki tıkanıklığı baypas edebilmek için yapılan bir ameliyattır. Bacaktan alınan veya sol meme atardamarının bir ucu kalbi besleyen atardamardaki tıkanıklığın ötesindeki hastalıksız yere, diğer ucu ise aorta adı verilen kalpten çıkan ana atardamara dikilerek tıkanıklık baypas edilmiş olur. Hastalıklı damar bölgesi kendi yerinde bırakılır.

Bazı durumlarda kalbiniz ve solunumunuz durdurulmadan, çalışan kalpte baypas ameliyatı da yapılabilir. Bu ameliyat şeklinin hastaya ve hastalığına bağlı bazı avantajları olabilir. Cerrahınız bu durumu ameliyatınızdan önce sizinle ayrıntılı olacak konuşacaktır.

Şu anda en çok uygulanan yöntemdir. Hasta uyutulur ve göğüs kemiği açılarak kalp tam anlamıyla görünür hale getirilir. Hastanın dolaşımı bir kalp-akciğer pompası tarafından sağlanır.

 

Operasyon sırasında kalp çoğunlukla durdurulur ve hasta damarlar iyice görülerek emniyetle by-passları yapılır. Bu yöntemde hasta damar sayısının adedi ne olursa olsun önemli değildir. Ayrıca kalbe ek uygular yapılması gerekiyorsa bu uygulamalar rahatlıkla yapılır. Emniyetli bir yöntemdir.

 

Hasta kalbi açılır ancak hiç pompa kullanılmaz ve kalp durdurulmaz. Pompa kullanılmadığı için ameliyat sonrası hastalar daha rahat ederler ve hastaneden daha çabuk taburcu olurlar. Ameliyat maliyeti de çok düşük olur. Ancak kalp çalışıyorken 2mm’lik damarlara by-pass’ın sağlıklı şartlarda yapılabilmesi için bazı koşulların gerçekleşmesi gerekir.

 

Ayrıca kalbin ön ve yan yüz damarlarına uygulamak daha olanaklı arka duvar damarlarda bypass kalitesi yeterince olmayabileceği gibi bir miktar da hasta için riskli olur. Bu operasyonlar her yerde yapılabilir ancak bu ameliyatın başarıyla uygulanabildiğini söylemek için by-passların uzun süre tıkanmadan çalıştığını göstermek gerekir.

 

Kalp fonksiyonları çok bozuk, akciğerleri ya da böbrekleri açısından pompaya girmesi son derece riskli olan hastalarda bu operasyonlarla çok başarılı sonuçlar almak olanaklıdır.

Hasta yaklaşık 4 saat süren ameliyattan sonra yakından izlenebilmek ve gerekli monitörizasyonun yapılabilmesi için yoğun bakım ünitesine alınır. Burada aynı zamanda ameliyat sonrası erken dönemde hasta için gerekli olan solunum desteği de sağlanır. Bu amaçla hasta ağzına yerleştirilmiş bir boru yoluyla solunum cihazına bağlanır.

Ayrıca kol ve boyunda bulunan serum hatları ve kablolar yoluyla gerekli tedavi ve takipler yapılır. Bunlar şaşırtıcı, belki de ürkütücü gelebilir ancak tüm kalp ameliyatı geçiren hastalarda uygulanan ve hiç bir zaman durumunda olumsuzluk olduğu anlamı taşımayan bu cihazlar yalnızca yakın takip ve güvenlik için uygulanır.

Yoğun bakımda kalış süresi ortalama 2 gün kadardır. Bu süre ameliyatın türüne ve tedavinin şekline göre uzayabilir. Yoğun bakımda kalış süresinin uzaması her zaman olumsuzluk işareti değildir. Daha güvenli şartlarda takip ve tedavi amaçlanır.

Servisteki izlem süreci boyunca herhangi bir problem gelişmez ise ameliyattan sonraki 5-7. günde taburcu edilirsiniz. Taburcu ediliyorken evinizde nelere dikkat etmeniz ve hangi ilaçları kullanmanız gerektiği konusunda ayrıntılı bir şeklide bilgilendirilirsiniz.

Kalp bypass ameliyatlarından sonra tam olarak iyileşme dönemi 2-3 ayı bulur. Hastanın iyileşme durumuna bağlı olarak 3 ile 8 hafta sonra araba kullanmaya başlanabilir.

Cinsel aktivite içinse 3 ila 6 haftanın geçmesi beklenir. Büro işiyle uğraşanlar 4 ila 6 hafta içinde görevlerine dönebilir. Fiziksel güç isteyen işte çalışanların ise işe dönmek için 12 haftayı beklemeleri gerekir. İşe dönüş zamanı ve diğer aktivitelere başlama hastadan hastaya farklılık gösterebilir. Bu nedenle ilk kontrolunuzda (ameliyattan sonra 1. ayda) doktorunuz daha kesin bilgiler verebilir.

Maalesef hayır. Ateroskleroz dediğimiz damar sertliği devam eden bir süreçtir. Hastaların değiştiremeyeceği risk faktörleri yanında (genetik, yaş, cinsiyet), kontrol altına alabileceği risk faktörleri(sigara, kolesterol düzeyi, yüksek kan basıncı, obezite, egzersiz, stres) vardır.

Ameliyat sonrası dönemde bu risk faktörlerini ne kadar kontrol altında tutabilirseniz, ameliyattan fayda görme süreniz o kadar uzun olur.

Sigarayı mutlaka bırakmalısınız.

Yemeklerinizdeki yağ ve tuz miktarını azaltmalısınız.

Düzenli olarak egzersiz yapmalısınız (doktorunuzun önerileri doğrultusunda).

Size verilen ilaçları kullanmayı doktorunuza sormadan asla bırakmamalısınız.