Menenjit Nedir? Menenjit Aşıları Hakkında Bilgi

Menenjit, beyni saran zarların iltihaplanmasıyla oluşan, hemen tedavi edilmezse işitme kaybı, beyin hasarı ve ölümle sonuçlanabilen ciddi bir bakteriyel enfeksiyondur. Hastalığa yakalananların %95'i 5 yaş altındaki çocuklardır. Kalabalık ortamlarda bulunan çocuk ve erişkinler daha fazla risk taşırlar. Bazı virüs türleri de daha hafif bir menenjit tablosuna yol açabilirler. Ancak, bakteriyel menenjit tehlikeli olabilmektedir.

Bulaşma Yolları Nelerdir?

Mikrop, solunum yoluyla veya ellerle vücuda alınır.

Belirtileri Nelerdir?

Menenjitin ilk evresi birkaç gün süren üst solunum yolu enfeksiyonu veya bağırsak enfeksiyonu gibi belirtilerle de başlayabilir. Devamında ise hastanın durumu ağırlaşır. Bebeklerde belirtiler daha zor anlaşılabilir; yüksek veya düşük vücut ısısı, huzursuzluk, kucağa alınınca geçmeyen ısrarlı ağlamalar, uyku hali, iştahsızlık, kafadaki bıngıldağın normalden daha fazla bombe görüntüsünde olması olduğu gibi belirtilerle farkedilebilir. Menenjit çok hızlı ciddileşebilir, bu nedenle aşağıdaki belirtiler oluştuğunda mutlaka doktora gitmek gerekir.

• Ani bir ateş
• Şiddetli bir baş ağrısı
• Sert bir boyun
• Mide bulantısı veya kusma

Bebeklerde ve 2 yaşın altındaki çocuklarda ise belirtiler değişebilir, bu durumda aşağıdaki belirtilere dikkat etmek gerekir:

• Halsiz, uykulu ya da aşırı hassas olma
• Kusma ya da az yemek yeme
• Çok ağlama (inleme şeklinde ya da çok tiz)
• Yüksek ateş, fakat soluk ve lekeli bir görünüm
• Kafalarındaki yumuşak noktada (bıngıldak) bir şişlik olması
• Kaskatı olma ya da nöbet geçirme

Teşhis ve Tedavisi Nasıl Yapılır?

Menenjit, bir enfeksiyon olduğu için yaygın olarak solunum yoluyla veya ellerle vücuda alınan bakterilerle başlar. Bakteriyel menenjit, tıbbi bir acildir. Çocuğun durumundan şüphelenirseniz, hemen doktorunuza başvurmalısınız. Doktor, çocuğu muayene edecek, kesin tanı için beyin omurilik sıvısından örnek alacaktır. Bu işlemin sanılanın aksine çocuğa herhangi bir zararı yoktur, işlemin yapıldığı bölgede sinir dokusu bulunmamaktadır.

Hastalığın teşhisiyle birlikte hekim uygun bir antibiyotik tedavisine başlayacak ve hastayı hastanede gözetim altında tutulacaktır. Kimi durumlarda hekim hastayla teması olan kişilere de koruma amaçlı önleyici tedavi başlayabilir. Eğer viral bir menenjit söz konusuysa, antibiyotiklerin tedavide yeri yoktur. Ağrı kesici, ateş düşürücü, sıvı tedavisi gibi rahatlatıcı yöntemlerle hasta takip edilecektir.

Erken tedavi ölümü de içeren ciddi sorunları önlemeye yardımcı olur. Menenjit teşhisi için yapılan testler arasında kan testleri, görüntüleme testleri ve beyin omurilik sıvısı testi bulunur. Antibiyotikler bakteriyel menenjitleri tedavi edebilir. Antiviral ilaçlar ise bazı viral menenjit tiplerinin tedavisine yardımcı olabilir.

Menenjiti Önlemek için Neler Yapılabilir?

Hijyen kurallarına uymak, sık sık elleri yıkamak tehlikeli mikropların vücudumuza ulaşmasına engel olacaktır. Bu konuda, çocuklarımıza örnek olmalı, küçük yaşta iyi alışkanlıklar kazandırmalıyız.

Özellikle çocuklarda önemli menenjit etkenleri olan H.influenza ve Pnömokok adlı bakterilerden aşıyla korunmak mümkündür.

Anne sütü almanın, pekçok başka faydaları yanında, bebekleri menenjitten de koruduğu gösterilmiştir.

Yaygın Olarak Kullanılan Menenjit aşıları

Menactra: 9-23 aylık bebeklerde 3 ay arayla 2 kere uygulanıyor. 2-11 yaş arasında ise bir doz uygulanması yeterlidir. Tekrar dozu konusu henüz belirlenmemiştir. Aşılanma sonrası korunma tiplere göre % 90 -%100 seviyelerine çıkmaktadır; yani koruyuculuğu iyidir.
Nimenrix: 12 aylıktan itibaren çocuklara, ergen ve yetişkinlere tek bir doz şeklinde uygulanır.

Kimler meningokok aşısı yaptırmamalıdır?

MCV4 veya MPSV4 aşılarından birinin daha önceki bir dozuna karşı ciddi (yaşamı tehdit eden) alerjik reaksiyon gelişen kişilere başka bir doz uygulanmamalıdır. Herhangi bir aşının bileşenlerine karşı ciddi (yaşamı tehdit eden) alerjik reaksiyon gelişen kişilere aşı yapılmamalıdır. Bu durumu doktorunuza söyleyin. Aşının planlandığı zamanda orta derecede veya ciddi hastalıkları olanlar iyileşinceye kadar danışınız.

Hafif hastalığı olanlar aşılarını yaptırabilirler. Meningokok aşıları hamile kadınlara yapılabilir. Ancak MCV4 yeni bir aşıdır ve hamile kadınlar üzerinde MPSV4 aşısının ki kadar çalışma yoktur.

Orak hücre anemili çocuklar veya dalağı çalışmayan çocuklar haricindekilere meningokok aşıları diğer aşılarla aynı anda yapılabilir.

Kimler risk altında ve aşı yaptırmalı?

Meningokok hastalığı beş yaşın altı ve 15-25 yaş arasında biraz daha sık olarak gelişmektedir.  Normal insanların % 5-10’u bu mikrobun taşıyıcısı olabiliyorlar; ancak mikrop onlarda hastalık oluşturmuyor. Özellikle toplu yaşanan yerlerde yani kamplarda, kışlalarda ve hacca gidenler arasında görülür. Gençlerin gurup olarak yaşadıkları yurtlarda da risk artmaktadır. Meningokok olan evde bulaşma riski çok yüksektir.

Meningokok salgını olan veya enfeksiyonun sık görüldüğü ülkelere yolculuk yapılacaksa (hacca gitmek veya Afrika’nın meningokok A sık görülen ülkelerine yolculuk gibi) risk normal kişilerde de artıyor.

Türkiye’de tüm yaşlarda görülme sıklığı 2-4 vaka / 100.000 nüfus. Yani yılda Türkiye’de toplam 1400-2800 vaka gibi. Aşı nadir görülen ancak çok ağır seyreden bir hastalığa karşı korunma sağlamaktadır.

Menenjit aşısının yan etkileri

Her zaman, bir aşının ilaçlar gibi şiddetli alerjik reaksiyonlara neden olabileceği bilinmelidir. Ancak meningokok aşısının ciddi yan etkilere veya ölüme neden olma riski oldukça düşüktür.
Aşıyı takiben baş dönmesi, bayılma veya seğirme veya havale geçirmeye benzer hareketler olabilir. Daha çok ergenlerde görülen bu durumlar düşme ve yaralanmalarla sonuçlanabilir. Baş dönmesi oluyorsa, bu yaralanmaları önlemek için aşı sonrası 15 dakika kadar bir yere oturmak veya uzanmak faydalı olabilir.

Meningokok aşısı yapılan kişilerin yaklaşık yarısında aşı yapılan yerde kızarıklık veya ağrı gibi hafif yan etkiler görülür.
Bu problemler olursa 1-2 gün sürer ve geçerler. MPSV4 e göre bunlar MCV4 sonrası daha çok görülürler. Aşı yapılanların küçük bir yüzdesinde hafif ateş çıkar.

Ciddi problemler

Aşıdan birkaç dakika sonrasıyla birkaç saat sonrasına kadar görülebilen ciddi allerjik reaksiyonlar çok nadirdir.