Aðýz ve Diþ Saðlýðý

Aðýz, sindirim sisteminin baþlangýcýdýr. Bütün besinler aðýz yoluyla alýnýr. Alýnan besinler aðýzda bulunan diþler yardýmýyla sindirime hazýrlanýr. Bu nedenle dýþ ortamla iliþkili olan aðýz ve diþlerimizin saðlýklý olmasý oldukça önemlidir. Aðýz ve diþlerin saðlýðý için öncelikle bu bölgelerin temizliðine önem vermeliyiz. Aðzýmýzýn saðlýðý için aþýrý sýcak gýdalara dikkat ederek aðýz içi dokularýn yanmasýný önlemeliyiz. Yine yemeklerden sonra aðýz içi suyla yýkanarak buralardaki kokuþmaya neden olan besin artýklarý temizlenmelidir. Aðýz içinde yaralar oluþtuðu zaman hekime gösterilerek, tedavi ettirilmelidir. Ayný þekilde diþlerin saðlýðý için düzenli olarak diþler, fýrçalanarak temizlenmelidir. Besin artýklarýný diþ aralarýnda kalarak çürümeye neden olmasý önemlidir. Aðýz kokularýnýn ve bir çok rahatsýzlýðýn diþ çürüklerinden kaynaklandýðý unutulmayarak, temizliðe önem verilmelidir. Aðýz ve diþlerin saðlýklý olmasý hoþ bir görünüm vererek kiþinin konuþma, gülme gibi durumlarda rahat hareket etmesine yardýmcý olur. Diþ çürüðünden dolayý aðzý kokan kiþinin çevresini rahatsýz etmesi sýkýntýlý durum oluþturur. Kýsaca aðýz saðlýðý, diþ saðlýðý ile yakýndan ilgilidir.

Diþ Çürümesi

Yapýlan araþtýrmalar sonucunda çocuklarýn çoðunda diþ çürüðüne rastlanmýþtýr. Diþ çürümesine aðýzdaki bakteriler neden olur. Bakterilerin yanýnda diþ çürümesine neden olan diðer öðeler, diþ aralarýnda kalan besin artýklarý ile duyarlý bir diþ yüzeyidir. Diþlerin çürümesine neden olan besinler özellikle karbonhidratlý diðer bir ifadeyle þekerli yiyeceklerdir.

Diþ çürümesinin önemli nedenlerinden birisi de sudaki flüor eksikliðidir. Flüor diþ minesinin direncini arttýrarak, çürümeyi önler. Bu nedenle sularda flüor eksikliði varsa saðlýk kuruluþlarýndan gerekli yardým alýnmalýdýr. Flüor fazlalýðý ise diþlerde sararmaya neden olur.

Diþlerimizin düzenli olarak fýrçalanýp temizlenmemesi durumunda diþ aralarýnda kalan besin artýklarý bakteriler tarafýndan parçalanýr. Parçalanan besinler, bakteriler ve salgýlardan 'diþ plaðý' denilen birikintiler oluþur. Besin maddelerini bakteriler tarafýndan parçalanmasýyla oluþan asitler diþin minesini ve kemiðini oyar. Diþte oluþan bu oyuða KAVÝTE denir. Diþte oluþan bu oyuklar zamanla giderek büyür ve derinleþir. Böylece zamanla diþin sert kýsmý olan mine tabakasý delindikten sonra daha kolay oyulan yumuþak dokuya ulaþýlýr. Diþteki oyulma devam ederek, diþ özüne ulaþýr. Diþteki çürümenin diþ özüne ulaþmasýyla diþ aðrýlarý oluþmaya baþlar. Diþ aðrýsýnýn olmadýðý durumlar diþ saðlýðýnýn yerinde olduðunu göstermez. Bakterilerin diþ özüne ulaþmasýndan sonra burada iltihaplanma meydana gelir. Buna APSE denir. Çürük diþ özüne ulaþtýktan ve özellikle de apse oluþtuktan sonra diþin tedavi edilme þansý artýk kalamamýþtýr.

Diþlerin çürümesi hem süt diþlerinde hem de kalýcý diþlerde meydana gelebilir. Diþlerin çürüme nedenlerini kýsaca aþaðýdaki gibi sýralayabiliriz;

• Büyüme ve geliþme dönemlerinde kalsiyum, fosfor ve flüor bakýmýndan yetersiz besinlerin alýnmasý,

• Þekerli besinlerin aþýrý tüketilmesi,

• Diþlerin fýrçalanmamasý

• Yumuþak besinlerle beslenilmesi

• Sýk sýk gebe kalýnmasý

• Erken bebeklik dönemlerine yüksek ateþ oluþmasý

• Yanlýþ ve hatalý ilaç kullanýlmasý diþ çürümesine neden olan etmenlerdir. Aðýz açýk durumda uyumak da diþler içi zararlý olabilir.

Diþ çürüklerinde erken taný ve tedavi hem saðlýk hem de sosyal ve ekonomik yönden büyük önem taþýr. Diþ çürükleri daha ilk aþamada tespit edilip, tedavisi yapýlýrsa diþ kurtarýlýr. Ýlk aþamada tedavi için yapýlan harcamalar daha azdýr. Ayrýca saðlýk personelinin zaman kaybý da en azdýr. Çürüðün ilerleyen aþamasýnda yapýlan harcama ve emek artar. Diþ tedavisinde kullanýlan araç ve malzemelerin döviz ödenerek ithal edildiði düþünülürse ülkemiz ekonomisi açýsýndan ne derece önemli olduðu daha iyi anlaþýlýr. Kýsaca belirtecek olursak çürüðün erken teþhis edilmesi diþin kurtarýlmasýnýn yanýnda ekonomik yönden de büyük yararlar saðlar.

DÝÞ ETÝ HASTALIKLARI

Diþeti: Diþi saran pembe, sert kývamlý dokudur. Diþetlerinin saðlýðýna yeterince özen gösterilmezse diþeti hastalanýr, aðrýr ve hatta diþ kayýplarýna neden olabilir. Diþetlerinin saðlýðýna yeterince özen gösterilmezse, ilk olarak diþeti iltihabý yani gingivit oluþur. Gingivitli diþeti, yumuþak bakteri plaðýndan dolayý iltihaplanýr. Bu dönemde kanamaya baþlarlar. Eðer plak temizlenmezse, sertleþir ve tartara (diþ taþý) dönüþür. Gingivit, uygun ev bakýmý ve diþ hekimi tarafýndan yapýlan düzenli tedavi ile iyileþir ve kemik kaybý önlenir. Gingivitin ileri haline periodonti denir. Periodontide, yumuþak dokular þiþer, lifler kopar, doku diþten ayrýlýr ve kemik erimeye baþlar. Periodontide, kemik ve çevre dokularda ciddi harabiyet oluþur. Tedavi edilmezse diþler sallanýr ve sonuç olarak düþerler.

Diþeti iltihaplarýnýn genel olarak nedenleri:

•Sürekli ve uygun olmayan kürdan kullanýlmasý

•C vitamini yetersizliði

•Sivri ve sert cisimlerle diþ aralarýnýn karýþtýrýlmasý

•Vücuttaki kan, þeker, böbrek hastalýklarý gibi sistemik hastalýklarýn olmasý ve zamanýnda tedavi edilmemesidir.

Diþ Çürüðü ve Diþeti Hastalýklarýnýn Genel Vücut Yapýsýyla Ýliþkisi

Diþ çürüðü ve diþeti hastalýklarýnýn sadece aðzý deðil, bütün vücudu etkiler. Aðýzdaki rahatsýzlýklardan biri de aðýz kokusudur. Sebepleri, diþeti hastalýklarý, diþ çürüðü, solunum

ve sindirim sistemi hastalýklar, sinüzit . vb. hastalýklardýr. Aðýz kokusu, insanýn sosyal olmasýný engeller, insan iliþkilerini yürütememesine ve insan çevresinden uzak durmaya iter. Diþ çürüðü ve diþeti hastalýklarý, bölgesel ve bedensel hastalýklara neden olur. Aðýzdaki çürük, kan yoluyla bütün vücuda (kalp, böbrekler, eklemler, sindirim sistemi. ) yayýlabilir ve hastalýklara yol açabilir. Bunlarýn tedavisi de hem maddi hem de manevi yönden kayýplara yol açar. Bu yüzden, hiç bir zaman aðýz ve diþ saðlýðýnýn aksatýlmamasý, her zaman iyi bakým yapýlmasý gereklidir.