HİDROLİK DEVRELER
Hidrolik Enerji İletimi
Hidrolik yunanca da hydro = Su iletme ( Su aktarma ) kelimesinden türetilmiştir. Bilimsel anlamı; durağan alışkan ( Hidrostatik ) ve akan akışkandır (Hidrodinamik ).
Bugünkü dildeki anlamı ise; güç iletmek için, kumanda ve kontrol tekniğinde fiziksel kanunların pratik kullanılmasıdır.
Hidrolik; enerji iletimidir. Örneğin akışkan için, kuvvetlerin ve hareketlerin iletilmesidir.
Hidrodinamik
Örn. Serbest ışınlı türbinde akım enerjisinin faydalı enerjiye dönüştürülmesidir.
Hidrostatik
Örn. Yükü yukarıda tutan büyük piston kuvveti.
Hidroliğin kullanımı
Akışkandaki hidrolik basınç vasıtasıyla; sistemler çalıştırılır. Hidrolik sistemler makinelerin tahrik, kumanda, ayar elemanlarıdır. Pnömatik sistemler ile ortak yanlarının olmasına rağmen çok önemli farklılıklar da vardır.
Hidrolik örneğin pres üretimi ,vinç ve inşaat araçları gibi ağır makine yapımında kullanılır. Hidroliğin diğer bir kullanım alanı takım tezgahı yapımıdır. Örneğin takımların veya parçaların sıkılmasında ve taşıma hareketlerinde kullanılır. Elektronik tertibatlar yardımıyla yüksek konumlama ve hız hassasiyetinin elde edildiği takım tezgahı hareketleri hidrolik olarak kumanda edilir.
Hidroliğin avantajları ve dezavantajları:
Hidroliği kullanırken önemli avantaj ve dezavantajları göz önünde bulundurulmalıdır.
Hidrolik kumanda devrelerinde, kuvvet ve hareketlerinin aktarılmasında akışkanlar kullanılmaktadır. Hava ve akışkan gibi aktarım elemanlarının fiziksel özelliklerine göre, bir akışkan çok az ölçüde sıkıştırılabilir. Enerjinin pnömatikte olduğu gibi, basit bir şekilde basınçlı tanklarda depolanması, hidrolik kumanda devrelerinde mümkün değildir.
Hidroliğin avantantajları:
Yer ve ağırlıktan tasarruf sağlayan, büyük kuvvet aktarabilen yapı parçaları kullanılabilir.
Silindir ve motor hızları ,hızlı, hassas, kademesiz ayarlanabilir.
Basınç sınırlama sayesinde aşırı yük güvenliği sağlanabilir.
Elemanlar uzaktan kumanda edilebilir,
Hareket yönü çabuk değiştirilebilir.
Sistem kendi kendini yağlar ve soğutur, uzun ömürlüdür.
Değişik noktalardan emniyete alınabilir.
Hidroliğin dezavantajları:
Hidrolik yağlar ısıya duyarlıdır.
Yağ sızıntı kayıpları ve kirli ortam yaratır.
Isıya dönüştürülen ve tesisin ısınmasına neden olan akış kayıpları vardır.
Titreşime yatkınlık ve ses oluşumu vardır.
Elemanlar pahalıdır.
Hidrolik akışkanlardaki yüksek basınçlar nedeniyle kaza tehlikeleri artmaktadır. Bu nedenle tüm bağlantıların sık ve sızdırmaz olmasına dikkat edilmelidir.
Hidroliğin Temel Prensibleri
Hidrolik tesisatında fizik kuralları, hidro mekanik kavramı ile tanımlanmaktadır. Hidromekanik, iki alana ayrılır.
Hidrolikte kuvvet ve enerji aktarımı durağan ve akışkan sıvılar vasıtasıyla gerçekleşir.
Hidrostatik Basınç
Açık, içi sıvı dolu bir kapta, basınç Pabs herhangi bir ölçme noktasında, sıvının yoğunluğu, sıvı sütununun yüksekliği h, yerçekimi kuvveti g ve sütun üzerinde ki hava basıncına Pamb’a ( Atmosfer basıncı ) bağlıdır.
Kapalı bir sistemde, örneğin içi sıvı dolu bir silindirde, dıştan gelen bir kuvvet F’nin etkisiyle, basınç artar. Basıncın büyüklüğü dışsal kuvvet F ve piston alanı A tarafından belirlenir. Basınç, sistemde her yöne eşit şekilde dağılır ve sistemin her yerinde aynıdır.
Hidroliğin fizik kurallarını anlamak için: pompa, hat sistemi ve silindirden oluşan bir hidrolik sistem son derece uygundur. İletim elemanı, basınçlı tanktan sınırsız ölçüde alınamayacağı için, bir pompa vasıtasıyla akışkan boru sistemine pompalanacaktır. Akışkan, karşısında bir direnç oluşana dek itilir. Arkadan gelen akışkan sayesinde basınç, direnç aşılana dek ve piston ileri hareket edene kadar yükselir
Hidrolik akışkan, karşısında direnç oluşana kadar basınçsız pompalanır. Direnç;hat sisteminde bir dar geçit, akışkan moleküllerinin iç sürtünmesi veya silindirde bir yük ile oluşur. Pompa vasıtasıyla boru sistemine iletilen akışkan, basıncın artmasına yol açar.
Şekildeki hidrolik pres prensibinde; basınç pistonına küçük bir kuvvet etki ettirilerek, iş pistonu tarafında büyük kuvvetler elde edilir.
Kaynak: vipmuhendislik.com | 