BATİNİLİK NEDİR
Vâdiye girmek ve yürümek, içine nüfuz etmek, içini ve iç yüzünü bilmek, karnı büyük olmak, gizli olmak, malı çok olmak anlamlarındaki “b-t-n” kökünden türeyen Bâtınıyye, bâtınî görüşü esas alan düşüncenin adıdır. Bâtınıyye görüşünün, Cafer-i Sâdık ve oğlu İsmail ile başladığını söyleyenler olduğu gibi bu görüşün menşeini Mecûsîlik, Sâbiîlik ve Yahudîlik inanç ve kültürüne; hatta Yeni Eflâtunculuk ve Yeni Pisagorculuk gibi agnostik felsefî akımlara dayandıranlar da olmuştur.
Bâtınıyye görüşüne sahip olanlar çeşitli bölgelerde, farklı inançları sebebiyle değişik isimlerle anılmışlardır: Cafer-i Sâdık’tan sonra imametin oğlu İsmail’e geçtiğini savundukları için İsmailiyye; âlem, nübüvvet ve imamet anlayışlarında yedili bir sistem kabul ettikleri için Seb’iyye; gerçeğin ancak gizli bir imam vasıtasıyla bilinebileceğini savundukları için Talimiyye; İslâm’ın haram kıldıklarını helal saydıkları için İbâhiyye; mal ve kadında ortaklığı kabul eden Mazdek ve Babek’e uydukları için Mazdekiyye ve Bâbekiyye; İslâm inancına aykırı görüşleri sebebiyle Zenâdıka; âlemin yaratılışını ve âhiret hayatını inkâr ettikleri için Melâhide, Bâbek zamanında kırmızı elbise giydikleri için Muhammmire; Rey şehrinin Hürrem bölgesinde bulunduklarından dolayı Hürremiyye; ayrıca liderlerinin isimlerine nispetle Karâmita, Nâsiriyye, Nusayriyye, Dürziyye ve Sabbâhiye vb. adlarla adlandırılmışlardır.
Bâtınıyyenin görüşleri; âyet ve hadislerin bâtıl te’villerine dayanır. Bâtınîlere göre gerçek bilginin kaynağı masum imamlardır. Allah masum imamların bedenine hulül eder ve kâinatı onlar vasıtasıyla yönetir. Peygamberin Allah’tan vahiy almasını ve mucizeleri inkâr ederler. Peygamber kullî akıldan taşan manaları alır, zâhiri bir söze dönüştürür ve insanlara bildirir. İmamlar da bâtınî tevillerle bu sözlerin gerçek anlamını ortaya koyarlar. Ahireti inkâr ederler. Âlem ezelidir, yok olmayacaktır. Kıyametin kopması; zamanın imamının ortaya çıkıp yeni bir şeriat getirmesi demektir. Ölen insan toprağa dönüşür, ruhu başka bir bedene girer. Cennet, dünyada mutlu yaşamak; cehennem, sıkıntı ve ızdırap dolu bir hayat sürmektir. Abdest almak, zâhir ehlinin bilgisizliğini tevillerle gidermek; namaz kılmak, imam ve yardımcılarına itaat etmek; oruç tutmak, imamın sırrını korumak; zekat vermek, mezhep mensuplarına bilgi dağıtmak; hacca gitmek, imamı ziyaret etmek; zina, sırları başkalarına yaymak; lâşe, bâtınî olmayan, zâhir; domuz eti, münafık; şarap, Ebû Bekr; kumar Ömer demektir. Batınıyye mensupları bu ve benzeri görüşleriyle İslâm dışı sayılmışlardır.
Bâtınîler; görüşlerini insanlara aktarabilmek için şu yöntemi uygularlar:
1) Muhatabı tanır ve ona yaklaşma yöntemini belirlerler,
2) dostluk kurarlar,
3) sorularla muhatabı şüpheye düşürürler,
4) muhataba bu soruların cevaplarını başkalarına duyurmayacağına yemin ettirirler ve bir süre verirler,
5) bu cevapları başkalarına söylediği takdirde eşinin boş olacağı şartını koşarlar,
6) tanınan İslâm âlimlerinin batınî olduğunu söyleyerek muhatabı aldatırlar,
7) zâhirin kabuk, batının öz olduğu, bunu ancak Allah’la irtibat kuran imamın bilebileceği fikrini işlerler,
8) muhataba dinin zâhirî anlamlarıyla belirlenen dini yükümlülüklerden kurtulduğunu söylerler ve 9) böylece muhatabı, müslüman çoğunluğun kabul ettiği îmân esaslarından uzaklaştırırlar. (İ.K.) |
