Parafudr Nedir Ne işe yarar?

 Bir yüksek gerilim tesisini veya bunun bir kısmını müsaade edilmeyen aşırıgerilimlere karşı koruyan aygıtlara, aşırı gerilimlere karşı koruma aygıtları denir. Bu koruma aygıtlarından biri de parafudrdur. Parafudr,büyük akım darbelerini toprağa iletir ve işletmeyi kesintiye uğratmadan aşırı gerilimleri şebeke izolasyonu için zararsız bir düzeye indirir.

Yüksek gerilim cihazlarının hat arızaları, yıldırım düşmeleri ve kesici açması gibi manevralar sonucu meydana gelen aşırı ve/veya zararlı çok yüksek gerilim şoklarının ve enerji iletim hatlarında meydana gelen yürüyen dalgaların hasar etkisini önleyen cihazlara veya kısaca enerji nakil hatlarında meydana gelen aşırı gerilimi toprağa deşarj eden koruma elemanlarına parafudr denir.Elektrik enerjisinin iletiminin başlangıcından beri, yıldırımlara karşı koruma önemli bir güvenlik problemi olarak ortaya çıkmıştır. İlkönceleri, ark boynuzları ile veya atlamanın daha az zarar vereceği noktalarda izolasyonu azaltarak, tesisler korunmaya çalışılmıştır.

Bütün bu metotlar belli bir koruma seviyesi sağlamaktadır; fakat dik alınlı gerilim dalgaları için atlama gerilimini ve izolasyon dayanma seviyesini koordine etmek daima zor olmuştur. Dik alınlı aşırı gerilimler ile karşılaşıp çalışmaları halinde, ark boynuzları, izolasyonda transformatörleri hasarlandıracak düzeyde zorlanmalara neden olabilir. Parafudrlar,1930’larda yıldırımlara karşı korumada kullanıldı. Son 20 seneden beri, bunların daha çok manevra aşırı gerilimlerine karşı kullanıldığı görülmektedir. Normal olarak, manevra aşırı gerilimleri 245 kV’un üzerindeki şebekelerde önem kazanırlar. Normal durumda parafudrlar yalıtkan durumdadır. Ancak üzerinden çok büyük akımlar geçirerek toprağa iletir. Aşırı akımın etkisi geçince tekrar eski haline (yalıtkan) döner. Bilindiği gibi güç transformatörlerin yüksek gerilim buşinglerinin enerji besleme ve toprak tarafında eklatörler (ark boynuzu) tespit edilmiş olarak imal edilmektedir. Trafoların montajı aşamasında ark boynuzu uçlarının birbirine baktığı ve mesafelerinin kontrol edilmesi, bozuldu ise ayarlanması gerekmektedir (Bkz. Transformatör işletme talimatı)