VEJETARYENLİK NEDİR?

Sanıldığının aksine, vejetaryen kelimesi ingilizce vegetable (sebze) isminden değil, etkin, canlı anlamına gelen latince vegetus kökünden türemiştir. Genel olarak et-yemezlik olarak tanımlanan vejetaryenliğin temel üç farkı türü vardır.

• Veganlar: Sadece sebze, meyve ve tohumlarla (pirinç, fasulye, mercimek gibi her tür tahılla ve ceviz, fındık, fıstık, susam gibi yemişlerle) beslenen grup.
• Lakto vejetaryenler: Veganların yediklerine ek olarak sütü de ekleyen grup.
• Lakto-ova vejetaryenler: Lakto vejetaryenlerin yediklerine yumurtayı da ekleyen grup.

Vejetaryenliğin tarihi çok eskilere dayanmaktadır; Buda, Zerdüşt, Homeros, Platon, Diogenes, Pisagor, Leonardo Da Vinci, Isaac Newton, Voltaire, Lamartine, Tolstoy, Mahatma Gandhi, G. Bernard Shaw, Charles Darwin, Albert Einstein vejetaryen beslenmeyi seçen dünyaca tanınmış kişilerden sadece bir kaçıdır.

Peki ama niye vejetaryenlik? Aslında vejetaryen olmak için çok farklı sebep bulunabilir. İsterseniz bu sebepleri küresel, ülkesel, bedensel ve süptil olmak üzere dörde ayıralım.

Küresel sebepler:

• Açlıkla savaş: Yapılan araştırmalara göre, 8 kilo tahıl karşılığı ancak yarım kilo sığır eti alınabilmektedir. Yani, bir kişinin yediği bir tabak ete karşılık, bir oda insan tahıl ile karnını doyurabilmektedir. Malesef, insanları besleyebilecek tahıllarla özel çiftliklerde hayvanları besleyerek dünyadaki açlığı arttırıyoruz.

Ülkesel sebepler:

• Temiz su kaynaklarının azalması: Yaklaşık yarım kilo etin üretimi için, bir sığırın 4 litreye yakın su tüketmesi gerekmektedir (Bu rakam tarım için gerekli su miktarının 8 katıdır.) Temiz su kaynaklarının azaldığı günümüzde, bu fazlasıyla lüks bir tüketimdir.
• Toprak erozyonu: Hayvan yemi olarak kullanılan tahılların üretimi, toprak erozyonunu arttırıcı etkiye sahiptir.
• Enerji giderleri: Kişiye 500 kalori sağlayan yarım kilo etin üretimi için bir hayvana yedirilmesi gereken yemin üretimi için 20,000 kalori harcanmaktadır.
• İthalata bağımlılık: Tarımın giderek azalması ve et tüketimindeki artıştan dolayı hayvancılığa önem verilmesiyle, sebze, meyve üretimi ithalata bağımlı kalmakta ve özellikle hayvan yemlerinin üretimi için gerekli gübrenin ithal edilmesi gerekmektedir.

Kişisel sebepler:

• Bedensel uyum: Bedenimiz eti sindirmeye elverişli değildir. İnsan bedeni - diş yapımız, tükürük salgımız, barsak uzunluğumuz - otobur hayvanların bedeni ile büyük benzerlikler göstermektedir ve etobur hayvanlardan tamamen farklıdır.
• Et yemenin fiziksel anlamda zararlı sonuçları:Et yiyen toplumlara örnek olarak -bir çok kitapta okuyabileceğiniz gibi- genelde eskimolar verilir. Eskimolar bölgedeki doğal koşullardan ötürü et ve yağ oranı yüksek gıdalarla beslenirler ve yaşam süreleri ortalama olarak 28 yıldır. Buna karşılık vejetaryen beslenmenin yoğun olarak görüldüğü doğu toplumlarında ise yaşam ömrü 110 ve üstü olarak belirlenmiştir. Yaşam süresinin farklılıkları araştırıldığında, ortaya şu gibi sonuçlar çıkmıştır: 
  -Hayvanlar kesileceği sırada başına geleceği sezdiğinden olumsuz hormonlar salgılar ve bu salgılar yenme yoluyla insana geçer. 
  -Hayvanlara antibiyotik ve hormon gibi ilaçlar verildiğinden etleri ilaçlıdır ve et piştiğinde bile bu maddeler yok olmadığından insan eti yediğinde bu maddeleri de birlikte yer.Bu da, kanser, kalp, damar sertliği, verem gibi hastalıklara yol açar. 
  -Hayvan hastalıkları insanlara bulaşabilmektedir. Özellikle Deli Dana ve Şap hastalığının çok yaygın olduğu günümüzde bu risk çok daha fazladır.
• Vejetaryen olmanın insan bedenine olan olumlu etkisi: Vejetaryenler daha uzun yaşarlar, kalp hastalıklarına daha seyrek yakalanırlar, daha sağlıklı bir boy-kilo oranına sahiptirler, bedenleri daha dayanıklıdır. Genelde et yememenin bünyeyi zayıflatacağına dair bir inanç vardır, ancak doğaya baktığımızda goriller, filler, atlar gibi güçlerinden şüphe etmediğimiz hayvanlar otoburdurlar, insanlar üzerinde yapılan bir çok araştırma da bu sonucu doğrulamaktadır. Yurt dışında pek çok sporcu; yüzücüler, atletler, vücut geliştirenler, basketbolcular vejetaryen beslenmeyi tercih etmektedir.
• Etin pahalı olması: Özellikle ekonomik krizin patlak verdiği günümüzde, hayvansal protein almak toplumun büyük kesimi için gittikçe zorlaşmaktadır.

Süptil sebepler:

• Bedensel titreşimin bozulması: Daha önce Guna'lardan (enerjinin özelliklerinden) bahsetmiştik. Et de evrende bulunan diğer tüm maddeler gibi bu özelliklerden birini bünyesinde daha fazla barıdırır. Et ölü gıda olduğundan Tamasik gıdadır, aklı ve bedeni beslemez. Yoga prensibi gereği, bu Tamasik enerji, yenerek insan bedenine alınır ve bedeni de Tamasik yapar.
• Yama prensibi: Ciddi Yoga öğrencileri Yamalardan biri olan Şiddet Kullanmama - Ahimsa etiği gereği hayvan eti yemeyi reddederler.

Peki, vejetaryen beslenme nasıl olmalıdır? Gelişigüzel sebze-meyve yiyerek vejetaryen olunmaz, aslında bu tip tek yönlü bir beslenme sağlık yönünden baktığımızda oldukça sakıncalıdır. Bu nedenle, protein alımına son derece dikkat edilmesi gereklidir.