Almanya - Göç ve Entegrasyon

Almanya, Avrupa Birliği’nin en büyük nüfuslu ülkesi. Almanya topraklarında yaklaşık 82 milyon kişi yaşıyor, bunun yaklaşık altıda biri de Doğu Almanya’da, eski Demokratik Almanya Cumhuriyet’i bölgesinde. Almanya’da öteden beri belli etnik azınlıklar var: Özellikle Almanya’nın kuzeyinde ve doğusundaki Danimarkalı ve Frizyalıların yanısıra, Sinti ve Romanlar ile Sorb halkı yaşıyor. Bu grupların kendi kültürleri, dilleri, tarihleri ve kimlikleri var.

 Almanya’da savaşın ardından 1950’li yıllarda gelen ekonomik patlamadan sonra göçmen iş gücüne ihtiyaç duyulmuştu. Zamanında “misafir işçi” olarak adlandırılan insanların çoğu aradan geçen süreçte Güney ve Güneydoğu Avrupa’daki vatanlarına geri döndüler. Ama birçoğu yaşamak ve çalışmak için Almanya’da kaldı. Aile birleşimleri gibi nedenlerle gelen Türklerin de önemli bir kısmı burada kaldı. Böylece Almanya zamanla bir misafir işçi ülkesinden denetimli göç alan bir ülkeye dönüştü.

 İkinci büyük göçmen grubunu, kuşaklardan beri eski Sovyetler Birliği devletlerinde ve Romanya ve Polonya’da yaşayan ve – komünist sistemlerin çöküşünden sonra daha yoğun olarak – Almanya’ya geri dönen Alman asıllı göçmenler oluşturuyor.

 Bu iki göç hareketinin sonucunda, Almanya’da 1980’li yıllarda nüfusa oranla göç eden sayısı ABD, Kanada ya da Avustralya gibi klasik göç ülkelerinde olduğundan bile çok yüksekti. Almanya’da bugün kökeninde göçmenlik olan 15 milyondan fazla kişi yaşıyor. Alman İstatistik Dairesi’nin tanımına göre bu gruba, Alman vatandaşlığına geçmiş göçmenlerin yanısıra, Almanya’da doğmuş ama anne veya babadan biri göçmen olan çocuklar da dahil. Bu sayının yaklaşık 7 milyonu yabancı uyruklu. 8 milyonuysa Alman vatandaşı: Bir kısmı Almanya’ya göç eden Alman kökenliler (4 milyonu) bir kısmı da vatandaşlığa geçmiş yabancılar olmak üzere. Almanya’ya göç eden Alman kökenlilerden sonra en büyük göçmen grubunu 2,5 milyonla Türkler oluşturuyor. Onları 1,5 milyonla eski Yugoslavya’dan veya ondan türeyen devletlerden gelenler oluşturuyor. Almanya’da yaşayan Müslümanların sayısıysa 4 milyon olarak tahmin ediliyor.

 Almanya özellikle basit işler için dışarıdan işçi getirme yoluna gittiği için çok sayıda göçmen vasıfsız eleman olarak çalışıyor. Araştırmalar, göçmen ailelerin Almanya sosyal statülerini yükseltmelerinin veya ekonomik durumlarını iyileştirmelerinin kolay olmadığını gösteriyor. Yine de geçtiğimiz yirmi yılda göçmenlerin topluma entegrasyonunda ilerlemeler kaydedildi: Alman vatandaşlığına geçiş yasal olarak kolaylaştırıldı. Almanlarla göçmenler arasındaki ilişkiler daha yoğun hale geldi, etnokültürel çeşitlilik daha yaygın çerçevede benimsenmeye başlandı. 2005’te yürürlüğe giren Göç Yasası ile birlikte ilk defa göç politikasının her boyutunu dikkate alan kapsamlı bir yasal düzenleme getirilmiş oldu.

 Federal Hükümet Almanya’da yaşayan yabancıların entegrasyonunundaki geri kalmışlığı gidermeyi, programının önemli bir maddesi olarak görüyor. Burada istihdam piyasasına entegrasyon hedefi öne çıkıyor ve eğitimle dilin teşviki anahtar rolü oynuyor. 2006’dan beri Şansölye Angela Merkel, entegrasyonla ilgili tüm önemli grupların ve göçe ilgili çalışan organizasyonların temsilcilerinin davet edildiği bir entegrasyon zirvesi topluyor. İlk zirvenin sonucu olan “Ulusal Entegrasyon Planı” (2007) her yıl uygulamaya geçirilmesi açısından masaya yatırılıyor.

 Plan somut hedeflerin yanısıra 400 başlıkta, resmi, ekonomik ve toplumsal kesimlerin aktörlerini ilgilendiren somut önlemleri içeriyor: Örneğin eğitim alanında destekçilerden bir ağ oluşturuluyor. Göçmen ailelerin çocuk ve gençleri okulda destekleyen bu “manevi anne babalık” programına şimdiye kadar 5000 kişi katıldı. Çeşitlilikten yana tavır anlamına gelen “Çeşitlilik Sözleşmesi”ne şimdiye kadar, toplam dört milyondan fazla çalışanı bulunan 500’den fazla şirket ve resmi kuruluş imza attı. Bu sözleşmenin ilkelerini benimseyenler, çeşitliliği bir şans olarak görüyorlar ve göçmen kökenli gençlerin daha iyi eğitim olanaklarına kavuşması için çalışmak için söz veriyorlar.