PLANTAGINACEAE - Sinirliotugiller

Otsular ya da nadiren dallanmış yarı çalılardır. Yapraklar genellikle dipte, almaşlı ya da nadiren karşılıklı, basittir. Çiçekler skapos, başçık ya da spikalarda, genellikle erdişi, ışınsal simetrilidir. Sepaller 4, birleşik, zarımsı yapıdadır. Petaller 4 (3) birleşik, derimsi yapıdadır. Satemnler 4 (nadiren 1-2), petallere bağlıdır. Pistil 1, ovaryum üst durumlu, 1-4 (nadiren 2) lokuluslu, 2 karpelli, ovüller her lokulusta 1-çok sayıda, yarı anatrop, plasentasyon genellikle eksensel ya da bazaldir. Meyve kapaklı kapsula ya da nukstur.

Ilıman bölgelerde ve tropiklerdeki yüksek dağlarda yayılışı olan aile 3 cins ve 250 tür içerir. Ülkemizde 1 cinsi bulunur.

Plantago.

Tek ya da çok yıllık otsular ya da yastıkçık oluşturan çalılardır. Korolla huni şeklinde ya da rotattır. Kozmopolit bir cins olup 300 tür içerir. Ülkemizde 21 türü bulunur.

Plantago major – Büyük sinirliotu

50-70 cm boyunda çok yıllık otsu bir bitkidir. Ülkemizin hemen her yöresinde görülür. Yapraklar dipte rozey şeklinde, büyük ve eliptik-ovattan yuvarlak-ovata kadar şekillerdedir.

Plantago maritima

Yaprakları ince uzun ve etli olan, dipte rozet oluşturan, 15-40 cm boyunda çok yıllık otsu bir bitkidir. Ülkemizde yaygındır.

Plantago lanceolata  - Dar yapraklı sinirliot, Kırkdamarotu, Ateş yaprağı, Bağa yaprağı, Sinirli yaprak

Plantae » Tracheobionta » Magnoliophyta » Magnoliopsida » Asteridae » Plantaginales » Plantaginaceae » Plantago » Plantago lanceolata

Genellikle çok sayıda rozeti bulunan çok yıllık otsu bir bitkidir. Yapraklar lanseolat-ovattan, lanseolata kadar değişir, bazen tüylüdür. Ülkemizde yaygındır.

Karakteristik : zayıf kokulu, zamksı, az çok kinin acılığında ve tuzlu bir tada sahiptir.

Yol kenarları ve kurak arazilerde 2000 metre rakıma kadar yetişir. 40 cm kadar boylanabilir. Çok yıllıktır. Mızraksı yaprakları belirgin 3-5 damarlı, bütün kenarlı ve kenarı kısa dişlidir. Yaprakları tüylü ve çıplaktır. Yaprak rozet durumu ortasından dik ve yapraksız gövde çıkar. Bunun ucunda ocal, küçük ve silindirik yapıda “spika” çiçek durumu gelişir. Çiçek kaliksi 4 sepalli, korolla zarımsı ve 4 loblu, 4 stamenlidir. Çiçeği beyazımsı ya da soluk sarı renklidir. Nisan-kasım arasında açar. Meyve kapaklı kapsula (piksidyum) tiptedir. Çok lifli bir kökü vardır.

Kullanılan kısımları : yaprakları, topraküstü kısımları

Etlin maddeleri : musilaj, iridoit glikozitler, feniletanoit glikozitleri, flavanoitler, tanenler, fenolikkarboksilik asitler, kumarinler, saponinler, uçucuyağ.

Etki ve kullanılışı : Eski Yunan ve Roma’dan beri kullanılır (Romalı hekim Plinius MS 23-79). Topraküstü kısımları içeriğindeki musilaj ve tanenlerin etkileri nedeniyle dahilensolunum yolları, ağız enflamasyonlarında kullanılır. Haricen de derinin iltihaplı durumlarında yararlanılır.

Çay olarak maserasyon şeklinde hazırlanır. 1.4 gr drog üzerine 150 ml soğuk su eklenir. 1-2 saat, arasıda karıştırılarak bekletilir ve süzülür. Günde 3-4 kez içilir.

 İzmir, Aydın, Karaburun

3936

3993

3994c

3996

3997c

3998c

3999c

7516

Plantago scabra - Karnıyarıkotu

10-40 cm boyunda, dallanmış tek yıllık otsu bir bitkidir. Ülkemizde yaygındır.