Türkiyedeki Madenler - İl İl Çıkarılan Maden Rezervleri Hakkında Bilgi ve Dağılımları

Türkiyedeki Madenler

DEMİR:

Modern sanayinin ana metali demirdir. Kullanım alanı oldukça geniştir.
Çıkarıldığı yerler: Divriği –Gürün (Sivas), Hekimhan-Hasan çelebi (Malatya), Çam dağı (Sakarya) , Edremit-Havran-Eymir-Ayvalık-Ayazmant (Balıkesir), Torbalı(İzmir), Simav- (Kütahya), Kırıkhan-Payas(Hatay), Bingöl,Kahramanmaraş,Düzce, Kayseri. Doğu Anadolu Bölgesi demir madeni bakımından Türkiye’de ilk sıra gelmektedir.
İşlendiği yer : Karabük, Ereğli, İskenderun demir çelik fabrikaları.

KROM :

Çok sert ,çok iyi cilalanabilen ve paslanmayan bir maden olduğu için , madeni eşya yapımında büyük önem taşır. Dışarıya en çok satılan madendir. Kaplamacılıkta ve çelik yapımında kullanılır.
Çıkarıldığı yerler: Guleman(Elazığ) , Fethiye – Milas – Marmaris – Dalaman Köyceğiz(Muğla) , Acıpayam (Denizli) , Orhaneli (Bursa) ,Kayseri , Eskişehir Kütahya , Kahramanmaraş , Aladağ(Adana)
İşlendiği yerler :Antalya ve Elazığ’daki ferrokrom tesisleri


BAKIR :

Bakır madeni yatakları genellikle çinko ve kurşun yataklarıyla birlikte bulunur. Elektrik ve elektronik sanayisinde kullanılır. Bakır mutfak eşya yapımına kullanılır.
Çıkarıldığı yerler: Murgul(Artvin),Küre(Kastamonu),Ergani –Maden (Elazığ), Çayeli (Rize),
İşlendiği yerler: Maden Ergani bakır işletmeleri, Murgul bakır işletmeleri, Samsun Karadeniz bakır işletmeleri.


BOR MİNERALLERİ

Sanayide sayısız denilebilecek kadar çok çeşitli işlerde kullanılmaktadır. Bor minerallerinden elde edilen boraks ve asit borik özellikle nükleer alanda jet ve roket yakıtı , sabun deterjan lehim, fotoğrafçılık tekstil boyaları , cam, elyaf ve kağıt sanayiinde kullanılmaktadır. Dünya rezervinin %80’ni Türkiye’dedir . Üretim bakımından dünyada üçüncü,rezerv bakımından birinci sıradadır Bor minerallerinin üretimi dış isteğe bağlıdır.
Çıkarıldığı yerler: Bigadiç-Susurluk-Sultançayırı (Balıkesir) , Mustafakemalpaşa (Bursa) Emet( Kütahya), Seyitgazi (Eskişehir).


BOKSİT

Alüminyumun hammaddesidir.Çok hafif olduğu için uçak ,otomobil ve ev eşyası yapımında kullanılır.
Çıkarıldığı yerler: Seydişehir ( Konya),Akseki (Antalya),Saimbeyli (Adana),Milas(Muğla).


MANGENEZ:

Demirin içindeki kükürdün giderilmesi ve demirin çeliğe dönüştürülmesinde kullanılmaktadır.
Çıkarıldığı yerler: Ereğli(Zonguldak),Borçka (Artvin), Tavas (Denizli).

VOLFRAM

Kaliteli çelik ve yüksek ısıya dayanıklı boya yapımında , elektrik ve elektronik sanayilerinde kullanılan çok değerli bir madendir. uzay ve savaş endüstrisinde kullanılır.
Çıkarıldığı yerler:Uludağ (Bursa),Malatya,Elazığ.


KÜKÜRT

Yapay gübre,tarım ilacı,oto lastiği,kağıt ve patlayıcı madde yapımında kullanılır.Kükürdün bağcılıkta önemli bir yeri vardır. Asmaların ve sebzelerin yapraklarında üreyen bakteriler kükürtlü bileşiklerle yok edilir.
Çıkarıldığı yerler:Keçiborlu (Isparta), Sarayköy (Denizli),Simav (Kütahya).
İşlendiği yerler: Keçiborlu kükürt işlemeleri.


CİVA

Doğada sıvı halde bulunan tek madendir. Tıpta, termometre, fotoğrafçılıkta ve metalürji endüstrisinde kullanılır.
Çıkarıldığı yerler: Ödemiş-Karaburun (İzmir),Sarayönü(Konya), Niğde, Banaz (Uşak), Gönen (Balıkesir).


FOSFAT:

Yapay gübre yapımında kullanılır
.Çıkarıldığı yerler:Mazıdağı (Mardin),Kilis.
İşlendiği yerler:Mazıdağı fosfat işletmeleri


ZIMPARA TAŞI :

Hassas optik araçların merceklerinin parlatılmasında, zımpara kağıdı ve özel çimento yapımında kullanılmaktadır.taşları ve madenleri cilalamak için de toz halindeki zımpara taşından yararlanılır.
Çıkarıldığı yerler:İzmir ,Muğla, Aydın, Denizli,Manisa,Antalya.


KURŞUN VE ÇİNKO:

Yatakları genellikle bir arada bulunmaktadır.
Çıkarıldığı yerler:Çayeli (Rize),Tirebolu (Artvin),Balıkesir,İzmir,Emet (Kütahya),Kayseri, Keban (Elazığ).


ANTİMON:

Kurşunla karıştırılarak cephane ve batarya yapımında kullanılır.
Çıkarıldığı yerler:Gediz –Simav (Kütahya),Balıkesir,Ankara, Bilecik,Tokat,İzmir, Niğde .


URANYUM:

Çıkarıldığı yerler:Aydın,Şebinkarahisar (Giresun).


MERMER:

Çoğunlukla yapı malzemesi olarak kullanılmaktadır.
Çıkarıldığı yerler:Afyon,Marmara adası ,Bilecik,Bursa,Gemlik,Bandırma , Elazığ.

Türkiye Maden Rezervleri Dağılımı

İLLERE GÖRE TÜRKİYE'DE ÇIKARILAN MADENLER

Adana: Adana çevresinde manganez ve krom ve petrol yatakları bulunmaktadır. Ayrıca bunlardan başka boksit, bakır, kurşun, çinko, demir, mermer, mangan, kireç taşı, fosfat gibi madenler de çıkarılmaktadır.

Adıyaman: Türkiye’deki en zengin fosfat yataklarından biri de Adıyaman’da bulunmaktadır. Fosfattan başka petrol yatakları da bulunmaktadır. Ayrıca asbest, barit, bakır, kurşun , çinko, demir, mangan, mermer de çıkarılır.

Afyon: Afyon zengin mermer yataklarına sahip illerimizden biridir. Ayrıca Afyon’da çıkarılan madenlerimizden bir tanesi de manganezdir. Bunların yanı sıra boksit, asbest, bor, krom, bakır, kurşun, çinko, diyatomit, grafit, antimuan, uranyum gibi madenler de çıkarılır.

Ağrı: Asbestin yanı sıra demir, perlik, fosfat, pomza, kükürt, traverten gibi madenler çıkarılmaktadır.

Aksaray: Granit, diyatomit, civa, mangan, mermer, pomza, kükürt çıkarılmaktadır.

Amasya: Gümüş, asbest, bentonit, demir, bakır, kurşun, çinko, kireçtaşı, kil, mangan, mermer

Ankara: Bakır, kurşun, çinko, diyatomit, demir, kireç taşı, magnezit, mangan, perlit, pomza, antimuan, mermer

Antalya: Antalya’da en zengin barit yatakları bulunurken, Akseki ilçesinde de boksit çıkarılmaktadır. Ayrıca gümüş, grafit, kireç taşı, mangan, krom, demir, mermer, kükürt diğer çıkarılan madenlerimizdendir.

Antakya: Altın Antakya’da çıkarılan önemli madenlerimizden biridir. Bunun yanı sıra boksit, krom, bakır, kurşun, çinko, demir, kireç taşı, mermer, kükürt, asbest gibi madenler de çıkarılmaktadır.

Artvin: En önemli bakır yataklarımız Artvin’in Murgul ilçesinde bulunmaktadır. Bunun yanı sıra manganez de Artvin için önemli bir madenimizdir. Bunların yanı sıra altın, kurşun, çinko, demir, grafit, kil, mangan, mermer de Artvin’de çıkarılan diğer madenlerimizdendir.

Aydın: Aydın’ın Söke ilçesi zımpara taşı açısından zengindir. Ayrıca asbest, altın, demir, bakır, kurşun, çinko, civa, uranyum, kükürt, antimuan, mermer, kuvars, kuvarzit gibi madenler de çıkarılır.

Balıkesir: En zengin demir yataklarımız Balıkesir’in Edremit ilçesinde bulunmaktadır. Bigadiç, Sındırgı, Susurluk’ta önemli bor yataklarımız bulunmaktadır. Ayrıca altın, bor minarelleri gibi madenleri yanı sıra şu madenler de çıkarılmaktadır; gümüş, asbest, altın, krom, civa, kireçtaşı, kil, magnezit, kükürt, mangan, mermer, wolfram.

Bartın: Mermer, kireç taşı, kuvarzit, kuvars kumu

Batman: Raman’da önemli petrol yataklarımız bulunmaktadır. Bunun yanı sıra bakır, kurşun, çinko, demir, barit, mermer, sodyum çıkarılmaktadır.

Bayburt: Bakır, kurşun, çinko, demir, kil, mermer

Bilecik: Asbest, altın, kalsit, kireç taşı, kil, mangan, mermer, kuvars kumu, antimuan, wolfram
Bingöl: Türkiye’deki en zengin fosfat yataklarının bulunduğu illerden bir tanesi de Bingol’dür. Fosfatın yanı sıra bakır, kurşun, çinko, demir de çıkarılmaktadır.

Bitlis: Bitlis’te zengin fosfat yatakları bulunmaktadır. Ayrıca asbest, barit, krom, bakır, kurşun, çinko, demir, kireç taşı, mangan, nikel, fosfat, pomza da çıkarılmaktadır.

Bolu: Krom, bakır, kurşun, çinko, demir, kireç taşı, mangan, mermer, perlit

Burdur: Zengin manganez  yatakları bulunur. Ayrıca manganezin dışında krom, kireç taşı, magnezit, mermer, kükürt gibi madenler de vardır.

Bursa: Wolframın en fazla çıkarıldığı yerlerden bir tanesi de Bursa Uludağ’dır.  Wolframın yanı sıra zengin krom yatakları bulunur. M.Kemalpaşa’da zengin bor yatakları bulunmaktadır. Ayrıca asbest, kalsit,  bakır, kurşun, çinko, demir, mermer, antimuan, mangan da çıkarılan diğer madenlerimizdendir.
Çanakkale: Gümüş, asbest, altın, barit, kalsit, bakır, mangan, mermer, demir, grafit, kükürt, kil, kireç taşı

Çankırı: Türkiye’deki kaya tuzu yataklarının önemli bölümü Çankırı’da bulunmaktadır. Ayrıca asbest, demir, kireç taşı, kil, mangan, mermer, kaya tuzu, perit, kuvarzit gibi madenler de çıkarılmaktadır.

Çorum: Asbest, demir, grafit, mangan, antimuan, kil, mermer

Denizli: Asbest, krom, demir, kireç taşı, magnezit, mangan, mermer, kuvarzit, kükürt, zımpara taşı
Diyarbakır: Diyarbakır’ın Ergani ilçesinde zengin bakır ve petrol yatakları bulunmaktadır.  Ayrıca asbest, barit, krom, doğal taşlar, demir, mermer, fosfat da bulunur.

Düzce: Bakır, kurşun, çinko, demir, kireç taşı, magnezit, mangan

Edirne: Bakır, kurşun, çinko, flor, kil, mangan, fosfat, perlik, kuvars kumu

Elazığ: Elazığ’ın Maden ilçesinde zengin bakır yatakları bulunurken, Keban çevresinde de kurşun ve çinko yatakları bulunmaktadır. Guleman’da da önemli krom yatakları bulunur. Ayrıca Elazığ’da gümüş, altın, barit, demir, kireç taşı, mangan, mermer gibi madenler de bulunmaktadır.

Erzincan: Asbest, barit, krom, bakır, kurşun, çinko, demir, magnezit, mangan, mermer, perlit, kükürt

Erzurum: Erzurum’un Oltu ilçesinde oltu taşı çıkarılmaktadır. Ayrıca gümüş, krom, bakır, kurşun, çinko, kireç taşı, magnezit, mermer, perlit gibi madenler de çıkarılır.

Eskişehir: Lületaşı dünyada ve Türkiye’de sadece Eskişehir’de çıkarılır. Seyitgazi’de önemli bor yatakları bulunmaktadır. Bunun yanı sıra kalsit, krom, flor, kireç taşı, lüle taşı, magnezit, mangan, merler, nikel, toryum, perlit de çıkarılan diğer madenlerimizdendir.

Gaziantep: Boksit’in çıkarıldığı yerlerden bir tanesi de Gaziantep’tir. Ayrıca barit, krom ve demir de çıkarılır.

Giresun: Giresun’un Köprübaşı ilçesinde bakır yatakları bulunmaktadır. Ayrıca Giresun’da gümüş, altın, barit, bakır, kurşun, çinko, uranyum, antimuan, granit bulunur.

Gümüşhane: Gümüş, altın, barit, bakır, demir, civa, kil, mermer, kurşun

Hakkari: Krom, mermer, kurşun, kükürt

Iğdır: Kaya tuzu yatakları vardır. Ayrıca krom, sodyum, pomza çıkarılan diğer madenlerimizdendir.

Isparta: Keçiborlu ilçesinde kükürt yatakları bulunur. Ayrıca boksit, barit, kireç taşı, magnezit, mangan, mermer, pomza da çıkarılmaktadır.

İstanbul: Boksit, demir, grafit, kireç taşı, kil, mangan, mermer, antimuan, kuvars, kuvars kumu

İzmir: Dikili ve Torbalı’da en zengin demir yataklarımız bulunmaktadır. Demirin yanı sıra gümüş, asbest, altın, boksit, demir, grafit, civa, kireç taşı, mangan, mermer çıkarılmaktadır.

Kahramanmaraş: Afsin, Elbistan ilçelerinde önemli linyit yatakları bulunmaktadır.

Karabük: Dolmit, kaolin, kireçtaşı, mangan, mermer, kuvarsit

Karaman: Zengin krom yatakları bulunur. Ayrıca boksit, asbest, barit, bakır, kurşun-çinko, kum-çakıl, kil, kireçtaşı, magnezit, mermer, mangan diğer çıkarılan madenlerimizdendir.

Kars: Kaya tuzu yatakları bulunmaktadır. Ayrıca asbest, altın, çimento hammaddeleri, krom, kireçtaşı, magnezit, mangan, perlit, pomza  çıkarılır.

Kastamonu: Ülkemizin en zengin madenlerinden biri olan bakır yatakları Kastamonu’nun Küre ilçesinde bulunur. Ayrıca Kastamonu’da asbest, altın, çimento hammaddeleri, bakır-lurşun-çinko, doğal taş, demir, civa, kil, kireçtaşı, mermer, kuvartis, kuvars kumu, mangan, tuğla-kiremit gibi madenler çıkarılır.

Kayseri: Kurşun ve çinko yatakları vardır. ayrıca zengin demir yatakları bulunmaktadır. Bunların yanı sıra boksit, asbest, krom, kireçtaşı, mangan, mermer, fosfat, kurşun, pomza, kuvartis, tuğla-kiremit, çinko çıkarılmaktadır.

Kilis: Yemir, kireçtaşı, mangan, fosfor

Kırıkkale: Wolfram çıkarılan illerimizden biri olup bunun yanı sıra gümüş, asbest, bakır-kurşun-çinko, flor, demir, kireçtaşı, mangan, mermer de çıkarılmaktadır.

Kırklareli: Altın, bakır-kurşun-çinko, demir, grafit, kireçtaşı, mangan, molibden, mermer, kuvars, kuvars kumu, tuğla-kiremit

Kırşehir: Mermer bakımından zengindir. Ayrıca kalsit, çimento hammaddeleri, bakır-kurşun-çinko, flor, demir, kireçtaşı, mangan,  sodyum, kuvarzit, tuğla-kiremit çıkarılmaktadır.

Kocaeli: Çimento hammaddeleri, bakır-kurşun-çinko, dolomit, grafit, kireçtaşı, mangan, mermer, fosfor, kuvarzit, tuğla-kiremit çıkarılmaktadır.

Konya: Konya’nın Seydişehir ilçesinde boksit yatakları bulunurken, Sarayönü ilçesinde de cıva bulunmaktadır.  Ayrıca asbest, bor, barit kalsit, çimento hammaddeleri, krom, bakır-kurşun-çinko,dolomit, doğaltaş (andezit, bazalt vb.), grafit, civa, kum-çakıl, kireçtaşı, kil, mangan, mermer, tuz, sodyum sülfat, pomza, kuvars, kükürt gibi madenler de çıkarılmaktadır.

Kütahya: Kütahya’nın Simav ilçesinde kükürt ve zengin demir yatakları bulunur. Kütahya bor mineralleri ve mermer açısından zengindir.  Ayrıca Tavsanli, Seyitömer ilçelerinde önemli linyit yatakları bulunmaktadır.

Malatya: Malatya Hekimhan ve Hasançelebi çevrelerinde en zengin demir yataklarımız bulunmaktadır. Bunun yanı sıra asbest, krom, florit, demir, kireç taşı, mermer, toryum da çıkarılır.

Manisa: Manisa ve Turgutlu’da Nikel çıkarılmaktadır. Ayrıca Manisa zımpara taşı yönünden oldukça zengindir. Soma ilçesinde linyit, Alaşehir ilçesinde de civa çıkarılmaktadır. Bunların yanı sıra gümüş, altın, bor, demir, mangan, fosfor, perlit, kükürt, antimuan, uranyum, zeolit de çıkarılan diğer madenler arasındadır.

Mardin: Pertrol yatakları açısından zengin olup, Mardin’in Mazıdağı ilçesinde fosfat çıkarılmaktadır.  Ayrıca kireç taşı, pomza, fosfor, uranyum, kuvars kumu Mardin’de çıkarılan diğer madenlerimizdendir.

Mersin: Barit ve kromun en fazla çıkarıldığı yerlerden bir tanesi de Mersin’dir. Ayrıca Mersin’de boksit, asbest, krom, demir, kireç taşı, magnezit, mermer, fosfat, kuvars kumu da çıkarılmaktadır.

Muğla: Muğla’nın Fethiye ve Köyceğiz ilçelerinde krom yatakları bulunur. Ayrıca Muğla’nın Milas ilçesinde boksit ve kükürt yatakları bulunur. Yine aynı ilçede zımpara taşı da çıkarılmaktadır.  Bunların yanı sıra asbest,  doğal taş, demir, grafit, kireç taşı, magnezyum, mangan, kuvars, kükürt, uranyum da çıkarılmaktadır.

Muş: Barit, kireç taşı, tuz

Nevşehir: Barit, kireç taşı, mermer, sodyum, perlit, pomza, kükürt, zeolit

Niğde: Gümüş, altın, asbest, kalsit, demir, civa, magnezit, mermer, nikel, perlit, pomza, antimuan

Ordu: Altın, gümüş, bakır, kurşun, çinko, doğal taş, kireç taşı, mangan, mermer

Osmaniye: Asbest, barit, krom, demir, magnezit, mermer, nikel, fosfor, pomza, kükürt

Rize: Bakır, kurşun, çinko, demir, mangan, mermer

Sakarya: Asbest, demir, kireç taşı, mangan, mermer, fosfor, zeolit

Samsun: Asbest, bakır, kurşun, çinko, kireç taşı, mangan

Şanlıurfa: Kireç taşı, mermer, fosfat, pomza, doğal taş, alunit

Siirt: Krom, asbest, bakır, kurşun, çinko, tuz

Sinop: Asbest, doğal taş, mangan, kuvars kumu, kuvarsit

Şırnak: Mermer, fosfat

Sivas: En zengin demir yataklarımız Sivas’ın Divriği ilçesinde bulunmaktadır. Bunun yanı sıra gümüş, asbest, barit, krom, florit, grafit, kireç taşı, magnezit, mangan, mermer, nikel, antimuan, toryum çıkarılmaktadır.

Tekirdağ: Doğal taş, kireç taşı, mangan, kuvarsit, kuvars kumu

Tokat: Asbest, krom, demir, krom, kurşun, çinko, kireç taşı, mangan, mermer, antimuan

Trabzon: Asbest, demir, doğal taşlar, kireç taşı, mangan

Tunceli: Asbest, krom, mangan, mermer

Uşak: Altın, asbest, demir, civa, kireç taşı, mangan, mermer, zımpara taşı

Van: Krom, bakır, kurşun, çinko, demir, kireç taşı, mermer, perlit, pomza, kükürt

Yalova: Kalsit, bakır, kurşun, çinko, demir, kireç taşı, magnezit, zeolit

Yozgat: Asbest, krom, demir, grafit, kireç taşı, mangan, mermer, sodyum, pomza, kuvarsit, uranyum

Zonguldak: Başlıca taş kömürü yataklarımız; Zonguldak ve çevresindedir. Ayrıca boksit, barit, kireç taşı, mangan, bakır, kurşun, çinko, kuvarsit, kuvars kumu da çıkarılmaktadır.

Kaynaklar: MTA Genel Müdürlüğü il maden haritaları, forumdas.net