Ameliyathanede Güvenliği Geliştirmede İletişim

Prof. Dr. Meryem YAVUZ

 Sağlık alanında güvenlik kültürünün kökten değişimini sağlayan çabaya rağmen tıbbi hatalar halen görülmeye devam etmektedir.  Hataların oluşumuna en fazla neden olan durum, ekip üyeleri arasında iletişim eksikliği ve yönetici ile olan problemler olarak rapor edilmiştir. Sağlık kuruluşlarında güvenlik kültürünün arttırılmasını sağlamak amacıyla geliştirilen süreçlerin odak noktası, sağlık ekibinin üyeleri arasında iletişimi arttırmaktır.

 Hemşireliğin temellerinden birisi hastalar ile iyi iletişimdir. Hemşirelikte etkili iletişim becerilerinin kullanımı ve yararları yıllardır incelenmiş ve belgelendirilmiştir. Çalışmalarda, toplumda ve hastanede hastaların diğer sağlık personellerine göre daha çok hemşireler ile etkileşime geçtiği belirtilmektedir. Hemşireler bu becerileri günlük işleri sırasında bilgi toplamak, rahatlatmak, hasta ifadelerini kolaylaştırmak, tutumları, bakış açılarını ve fikirleri kolaylaştırmak, kritik düşünmeyi desteklemek, anksiyeteyi azaltmak, diğer disiplinler ile iletişimi kolaylaştırmak ve hasta bakımında sürekliliği sağlamak için kullanırlar.

 Geleneksel olarak ameliyathane hemşirelerinin iyi iletişim becerilerini geliştirmede yardımcı rollerinin olmadığı düşünülmektedir. Ameliyathane hemşirelerinin sorumluluklarının cerrah ve anestezistlere destek olmak olduğu ve hastalar ile ilgili iletişimlerinin kısıtlı olduğu düşünülür. Günübirlik cerrahinin yaygınlaşması, cerrahi tekniklerde ve anestezi yöntemlerindeki gelişmelere bağlı olarak bölgesel ya da lokal anestezi altında daha çok işlem yapılmaktadır. Hastalar bu tür işlemler sırasında bilinçli kalmakta ve bu da ameliyathane hemşirelerinin anksiyeteli ve incinebilir hastalar ile yakın etkileşimde bulunmasını gerektirmektedir. Günümüzde ameliyathane hemşirelerinin cerrahi işlemden önce, işlem sırasında ve sonrasında bütüncül ve hasta merkezli yaklaşımlarda bulunması beklenmektedir.

 Sağlık bakımının pek çok alanında olduğu gibi ameliyathane, ekip çalışmasının önemli olduğu birimlerden biridir. Ameliyathane hemşiresi, ekipteki diğer kişiler belirlenen görevlerini yaparken bilgiyi alan, entegre eden, bilginin cerraha ya da cerrahtan diğer birimlere aktarılmasını sağlayan kişidir. Genellikle ameliyathanede maskeler sözel iletişimi engellemektedir. Bu ortamda açık iletişim çaba gerektiren iki yönlü etkileşimdir ve anlaşılırlığı kontrol etmek için iletişimin tekrarlarını gerektirir. Bir ameliyathanede işlerin düzenli yürüyebilmesi için yöneticiler, cerrahlar, anestezistler, ameliyat öncesi değerlendirme, diğer servisler ve servis yöneticileri arasında açık bir iletişimin ve iş birliğinin olması önemlidir. Ameliyathanede iyi bir iletişim ortamı sağlamada hemşireler önemli konumdadırlar.

 Ameliyathane çalışanları arasında hataların başlıca sebebinin iletişim kopuklukları olduğu belirtilmektedir. Yapılan bir araştırmaya göre, ameliyathanede gözlenen 421 iletişim olayından 129’unda iletişimde yetersizlikler olduğu gözlenmiştir. İletişim yetersizliklerinin üçte birden fazlası sistem süreçlerinde yetersizlik, ekip üyeleri arasında gerginlik, kaynakların boşa harcanması, cerrahi işlemlerin ertelenmesi, hastalarda sıkıntı ve cerrahi işlemler sırasında tehlike ve hata gibi görünür etkilere neden olmaktadır. Ameliyathanelerdeki memnuniyetsizliğin en büyük nedeninin yetersiz iletişim olduğu belirlenmiştir. Ameliyathane uygulamaları sırasında iletişimi geliştirmenin önemi ile ilgili olarak hemşireler ve doktorlar arasında algı farklılıkları olduğuna dikkat çekilmiştir.

 İletişimi sağlamak için ekip üyelerinin haftalık olarak toplanıp problemleri tartışması gerektiği, ekibe değer verilmesi gerektiği, yeni fikirler yaratılması ve morali yükseltmek için değişiklikler yapılması önerilmektedir. Cerrahi ekip arasında iyileştirilmiş iletişim daha az hata oluşması ile sonuçlanacaktır. Hastaya sağlanacak katkılarda ekip içi iletişimin önemli bir değerinin olduğunun kabul edildiği ortamlarda problemlerin üstesinden gelmeyi kolaylaştıracağı belirtilmektedir. Ameliyathanelerde ekip içi iletişiminizi gözden geçirerek iyileştirme çabalarınız hastalarınızın güvenliğini sağlamada önemli adımlardan biri olacaktır.