Habitat Kavramı Hakkında Bilgi

Üzerinde yaşamakta olduğumuz dünya üzerinde, on binlerce çeşit canlı organizma yaşamını sürdürmektedir. Bu canlı organizmalardan bazıları, yeryüzünün sadece belirli bir noktasına dağılıp yaşamını sürdürdüğü gibi, bazı organizma türleri ise yeryüzünün birçok farklı noktasına dağılarak yaşamlarını devam ettirmektedir.

Habitat kavramı ise; yeryüzünün değişik noktalarında yaşayan organizmaların yaşam alanını ifade etmektedir. Canlı organizmaların, yaşamakta ve gelişimini sürdürmekte olduğu, sınırları çizilebilen belirli bir yaşam bölgesine “habitat” adı verilmektedir. Habitat kavramı, içerisinde oldukça değişik canlı grupları tanımlanabilmektedir. Öyle ki, bazen tek bir canlı türünü içerisine alan ve alan olarak küçük bölgeye habitat adı verilirken, bazen de birden fazla canlı türü içerisine alan ve oldukça büyük bir alana yayılan bölgelere habitat adı verilebilmektedir. Bazı canlı türleri, yeryüzünün sadece belirli bir bölgesinde yaşamlarını sürdürmekte ve bu bölgede canlı türü olarak sadece kendileri yaşamaktadır. Bu tür canlıların yaşadığı bölge özel habitat olarak tanımlanmaktadır. Fiziksel şartlara göre şekillenen özel yaşam alanlarının dışında, bazı habitatlar ise birden fazla canlı türünü içerisine alır ve bu türdeki habitatlara ortak habitat ismi verilmektedir.

Habitat kelimesi, köken bakımından Latinceden gelir ve kelimenin bu dildeki anlamı ‘’canlıların doğal yaşam alanı’’dır. Habitatlar, canlıların türlerine, yapılarına ve yaşam koşullarına göre farklılıklar gösterebilmektedir. Bu noktada daha çok hava, su ve toprak organizmalar için yaşam alanı yani habitatlar olmaktadır. Habitat kavramını örneklerle açıklamak gerekirse, balıklar suda doğar yaşamını devam ettirir ve de ölürler. Burada balıkların habitatları tatlı sular, okyanuslar ve de denizler’dir. Bazı balık türlerinin ise yaşam alanı yani habitatları daha dardır. Bu türlerden köpek balıklarının habitatları okyanuslar’dır. İnsanların bazı organlarında yaşayan ve sindirim ve de boşaltım sistemi gibi bazı yaşamsal faaliyetlerin oluşmasına katkıda bulunan mikroorganizmaların habitatları ise, görevini yürütmekte olduğu organdır. Yani, habitatlar sadece hava, su ve toprak alanları olmamaktadır.

Dünya üzerinde on binlerce farklı canlı türü yaşamını devam ettirmektedir. Yaşamını sürdüren canlı türlerinin sayısı ise, hala tam olarak belirlenebilmiş değildir. Bunun nedeni ise, ekosistem içerisinde canlıların bir döngü içerisinde bulunması, bazılarının boylarının mikro boyutlarda yer alması ve de dünyanın her noktasının canlı çeşitliliği bakımından tam olarak keşfedilememiş olmasıdır. Her canlı türünün ve grubunun bağlı bulunduğu bir habitat kesinlikle vardır. Bu habitat alanındaki canlılar, bölgedeki iklim özelliklerine ve özellikle de sıcaklık, su ve de rüzgar gibi etkenlere bağlı olarak kendilerini yaşama alıştırmaktadırlar. Bağlı bulunan habitatın gerek iklimsel gerek de yeryüzü özelliklerine uyum sağlamış olan canlılar, habitat içerisinde yaşamlarını sürdürmektedirler. Bazı durumlarda ise, canlıların yaşam alanı mevsimlere göre değişiklik gösterebilmektedir. Özellikle kurak aylarda bazı havyaların sulara doğru göç etmesi ve göç edilen bölgede birkaç ay yaşamın sürdürülmesi, canlı habitatının kısa süreli olarak değişmesine neden olabilmektedir.

Canlıların yaşamış olduğu alanları belirtmek için özellikle Coğrafya biliminde kullanılmakta olan Habitat kelimesinin kullanılmaya başlanması, 1978 yılında gerçekleşmiştir. Bu yılda, Kanada’da Birleşmiş Milletler Habitat 1 toplantısı düzenlenmiş ve bu kelime dünyanın her tarafında kullanılmaya başlanmıştır. Daha sonra UN-Habitat adlı bir BM programı (ajansı) olarak kurumlaşmasıyla daha fazla bilinir ve kullanılır hale geldi. 

UN-Habitat

Birleşmiş Milletler bünyesinde yer alan The United Nations Human Settlements Programme (kısa adıyla UN-HABITAT), BM’in “insan yerleşimleri” ajansıdır. BM Genel Asamblesi tarafından yönetilen ajansın amacı sosyal ve çevresel sürdürülebilir insan yerleşimleri kurulmasını desteklemek ve herkes için uygun mesken sağlanmasıdır.

Latince kökenli bir kavram olan HABİTAT’ın en kısa tanımı; “bir canlının doğal yaşama ortamı”dır.
Habitat, bir organizmanın yaşadığı ve geliştiği yerdir. Bu yer; fiziksel bir bölge, yeryüzünün özel bir parçası, hava, toprak ya da su olabilir. Habitat, bir okyanus ya da bir çayırlık kadar büyük olabileceği gibi, çürümüş bir ağaç kütüğünün altı ya da bir böceğin bağırsağı kadar küçük de olabilir. Bununla beraber, her zaman tanımlanabilen ve fiziksel olarak sınırlı bir bölgedir. Birden fazla hayvan ya da bitki özel bir habitatta yaşayabilir.

Habitat Nedir? 
Habitat bir populasyonun, içinde bulunduğu, barındığı, geliştiği, üreyip çoğaldığı, varlığını ve neslini devam ettirdiği ortamdır. Buna yaşama ortamı da denir (Oğurlu, 2001). 
Habitat;

• geniş bir bölge,
• yeryüzünün özel bir parçası,
• hava,
• toprak veya
• su olabilir.

Habitat, bir orman veya bir çayırlık kadar büyük olabileceği gibi, çürümüş bir ağaç kütüğünün civarı kadar küçük de olabilir. Birden fazla hayvan türü, özel bir habitatta birlikte yaşayabilirler (Oğurlu, 2001). 

Habitat Faktörleri
Habitat;

• örtü,
• besin,
• su

gibi üç temel bileşenden meydana gelir (Oğurlu, 2001). Bunların bir araya gelmesi ancak belli genişlikteki bir mekân üzerinde gerçekleşebileceğinden, habitatın dördüncü faktörünü de mekan oluşturmaktadır. 

1. Besin 
Yaban hayatı habitatlarının en önemli unsuru olarak kabul edilir. Bir yerdeki besinin;

• cinsi,
• miktarı,
• yıl içerisindeki değişimi,

orada yaşayacak türlerin sayı ve miktarını belirler (Oğurlu, 2001). 

2. Örtü 
Örtü, yaban hayvanlarının bulundukları ortamda yer alan, genellikle vejetasyon elemanları ve bazen de jeomorfolojik yapıdan kaynaklanan ağaç, çalı, ot veyahut mağara, in, kaya, taşlık gibi hayvanı gözlerden saklayan yapılardır. Habitatın bu elemanı sözgelimi geyik gibi büyük bir hayvan için oldukça geniş bir alana yayılmış olmalıdır. Bir tavşan için ise çalı kümeleri yeterli örtü oluşturabilir 
Örtü, hayvanın başlıca;

• gizlenme,
• saklanma,
• yuvalanma,
• olağanüstü durumlarda sığınma ihtiyaçlarını karşılar.

Örtü, hayvanın rahatlıkla hareket edebileceği kadar seyrek, fakat onu gizleyebilecek kadar da sık olmalıdır (Oğurlu, 2001). 

3. Su 
Su ihtiyacı, iklim şartları hayvanın suyu tutma kabiliyetine göre değişir. Bütün hayvanlar metabolik su üretebilirler; fakat yalnız çöl hayvanları gerçek anlamda su tutmayı başarabilirler. Herhangi bir türün serbest suya ihtiyacı varsa, yani suyu içmesi gerekiyorsa, bu türün mesken alanı, bir sürekli su kaynağı ihtiva ediyor olmalıdır. Göç etmeyen türlerde, hayvan, dolaşma mesafesi dahilinde su bulamayacağı bir alana yerleşemez (Oğurlu, 2001).

Kaynaklar: msxlabs.org, bilgiustam.com