SUÇ İSTİHBARAT ANALİZİ

GİRİŞ

Modernleşen dünya ile klasik polis tekniklerinin yerini modern polis teknikleri almaya başlamıştır. Klasik dönemde suç ve suçlu araştırma teknikleri oldukça basit ve kolaydı. İletişim imkanları çok geniş olmadığı için, suçlular arasında çok karmaşık irtibatın olması ve suçluların organize olması mümkün değildi.

Ayrıca, eskiden insanların küçük topluluklar içinde yaşaması, düzeni bozmaları durumunda kolayca dışlanmaları ve bu dışlanma  riskinin onları suçtan uzak tutması, bireyleri suç işlemeden uzak tutmuş ve az sayıda suçun işlenmesine sebep olmuştur.

Günümüzde büyüyen topluluklar arasında suç oranlarının artması ve suçların daha karmaşık hale gelmesi, suçu oluşturan unsurların kolay ve anlaşılır metotlarla ifade edilebilmesi gereksinimini doğurmuştur.

Bu kapsamda, modern tekniklerin arasında yer alan analiz teknikleri ile, suç ve suçlular arasındaki ilişkilerin açıklanması, potansiyel suç risklerinin bilimsel olarak ifade edilmesi ve analiz edilen bilgilerin en anlaşılır şekilde uluslararası standartlara uygun olarak ifade edilmesi amaçlanır (Fert:2002, 42-64).

Analizin temel amacı, suç ve suç ilişkilerinin en basit şekilde evrensel olarak ifade edilebilmesidir. Suçların karmaşıklığı, suçlar arasında bağlantıların büyüklüğü, bu bağlantıların doğru şekilde hatırlanabilmesi ve ilişkilendirilebilmesi, tarihler arası bağlantı ve ilişkilerin sağlanabilmesi, tüm zorluklara rağmen konunun en basit dil ile doğru aktarılabilmesi zaman isteyen, sabır ve bilgi gerektiren bir konudur.

Araştırma yapan kolluk gücü çok zaman konuyu çok iyi kavramasına rağmen, adli mercilere veya stratejik karar alma mekanizmalarına konuyu tüm boyutu ile aktarmada zorlanabilir ve de gerektiği ölçüde başarılı olamayabilir.

Ancak bu yetersizlik, suç ve suçlu araştırma faaliyetlerinin karmaşıklığından kaynaklanmaktadır. Zaten analiz çalışmalarında temel hedef, bu olumsuz sebebin etkilerinin azaltılmasıdır.

Günümüzde konunun önemi, ortaya çıkış şekli ve zararlarına göre polisiye analiz çalışmaları suç analizi, suç istihbarat analizi ve risk analizi olmak üzere üç ana başlık altında toplanabilir.

1. SUÇ ANALİZİ, SUÇ İSTİHBARAT ANALİZİ VE RİSK ANALİZİ

Suç analizi, suç istihbarat analizi ve risk analizi birbirine yakın ve aralarında az fark olan kavramlar gibi olsa da, başlangıç ve sonuç bakımından bazı farklılıklar göstermektedir.

Suç analizi, polisiye ve adli uygulamalar amacıyla suç verileri arasındaki ilişkileri ortaya çıkaran ve tanımlayan bir kavramdır. Yani suç analizinde, oluşmuş bir suçtan bahsetmek şarttır. Suç istihbarat analizinde suçun oluşmuş olma şartı yoktur. Bu kapsamda suç istihbarat analizi, polisiye ve adli uygulamalar amacıyla suç verileriyle, ilgili diğer potansiyel veriler arasındaki ilişkileri ortaya çıkaran ve tanımlayan bir kavram olarak tarif edilebilir. Risk analizi ise gelecekte ortaya çıkabilecek problemlerin oluşum olasılığını inceleyerek, potansiyel tehdit sinyalleri kapsamında gerekli tedbirlerin alınması için kullanılır.

Bu çerçevede, risk analizi, potansiyel problemlerin önceden belirlenerek, pro-aktif şekilde oluşumları analiz etmek ve değerlendirmek için kullanılan bir süreçtir.

Risk ile belirsizlik, genellikle birbirinin yerine kullanılan farklı kavramlardır. Karar verme mekanizmalarının, geleceğe yönelik olaylarla ilgili muhtemel sonuçları bilmekle birlikte gerçekleşme olasılıkları hakkında herhangi bir nedenle tahminde bulunamamaları belirsizlik olarak nitelendirilirken; olayla ilgili muhtemel tüm sonuçların gerçekleşmesi konusunda olasılıkların tahmin edilebilmesi riski analizi olarak adlandırılır.

Risk analizi, stratejik kararlarda ele alınan değişkenle ilgili olan riskin kapsamlı olarak anlaşılmasını sağlayan yöntemler bütünüdür. Bir başka deyişle, ilgi duyulan değişkene ilişkin kestirim, olasılık dağılımı biçiminde ortaya konur. Olasılık dağılımını elde etmede farklı çözüm yöntemleri kullanılmaktadır.

Son 30-40 yıldır, araştırmacılar suç ve suçlular arasındaki ilişkiyi, insanların suç aktivitedeki bireysel rollerini, suçun oluşmasındaki etkenler, suç ve suçlu profilleri çıkartılmasında dikkate alınması gereken unsurlar, suç ve konum, iş oranı, iletişim metotları gibi diğer faktörler arasındaki ilişkileri tanımlamaya çalışmışlardır. Suç analizinin avantajı, uyuşturucu veya oto kaçakçılığı gibi organize suç gruplarının çeşitli faaliyetleri ya da sürekli hırsızlık veya kap-kaççılık yapan zanlıların veya katilin tanımlanması gibi yüksek derecedeki suçun yapısı ve oranı hakkında düzenlenmiş metotları ve bir dizi teknikleri tanımlanmasıdır.

Temel tekniklerin standartlaşmış olması ve hatta bunların düzenlenmiş, görsel yaklaşımla nitelendirilmiş olması sebebiyle, suç analiz uzmanının yaptığı çalışma, herkes tarafından kolaylıkla anlaşılabilmektedir.

Risk analizi ise özellikle toplum asayişini korumada maksimum önlemlerin alınması gerektiğini savunan devlet yapılanmalarında ön plana çıkmaktadır.

Topluma büyük ölçüde zarar verebilecek ve bireylerin zarar görmesine sebep olabilecek olaylarda, güvenlik güçlerinin ve istihbarat teşkilatlarının değerlendirme yapması ve yapılan  değerlendirme faaliyetleri ışığında zararın önlenmesi veya en aza indirgenmesi için risk analiz çalışmaları yapılmaktadır.

2. İSTİHBARAT VE ANALİZ

İstihbarat kelimesinin değişik kavramlarla açıklanması farklı şekillerde anlaşılmasına olanak tanımıştır (Fert:2002, 8). Ancak farklı kavramlarda ortak olan bazı noktalar vardır. Bilginin toplanması, toplanan bilgilerin işlenmesi, işlenen bilginin de kullanılması bu tanımlarda ifade edilen ortak noktalardır (Schultz, and Norton; 1973, p. 40). Bu çerçevede genel olarak istihbarat, toplanan bilgilerin (Grau, 1981; p.5-36-37), değerlendirilip analiz edildikten sonra amaç doğrultusunda kullanılmasıdır (Richelson: 1989,  p.1).

Genel olarak istihbaratın üç temel amacı vardır. Bunlar:

Adli davalar için delil toplamak,

Yasa dışı örgütleri bulmak ve yakalamak (Johnson, 1989; p.13), İstihbarat teşkilatlarının mevcut bilgilerini geliştirmek.

İstihbarat teşkilatlarının bilgi toplama amaçları; suçluların yakalanması, yargılanması veya bu eğilimlerin ortaya çıkarılmasıdır. Toplanan bilgilerle delil elde edildiğinde bu bilgiler kolluk güçleri ile paylaşır.

Bu paylaşım vasıtasıyla olmuş veya olması muhtemel suçlar için ortak bir arşiv oluşturulmuş olur.

Bu kapsamda, istihbarat çalışmalarının önemini altı başlık altında sayabiliriz. Bunlar:

·        Adli veya polisiye bir dosyaya ilişkin olarak bilgi edinmek.

·        Suç ve suç eğilimlerini bilgi değerlendirme yoluyla ortaya çıkarmak, bilimsel metotlar kullanmak.

·        Bilgi değerlendirme, raporları inceleme, veri karsılaştırması ve suç analizi yöntemleriyle suçluları bulmak.

·        Suç dosyalarını mahkeme safahatına uygun hale getirmek.

·        Karmaşık davalarda ve uzun zaman isteyen konularda polise yardımcı olmak ve desteklemek.

·        Planlama ve kolluk güçleri için suç eğilimlerini projelendirmek (Cartel, p.8; 2000).

Kolluk güçlerinin istihbarat birimlerinin görevleri  mantıksal ve kronolojik açıdan bakıldığında anlaşılması daha kolaydır. Öncelikle, bilgi toplanılır ve düzenlenir. Bu düzenlemeyle suç ve suç eğilimleri bilimsel olarak şekillenmiş olur. İstihbarat analizinden sonra, dava mahkeme safhası için hazır hale gelmiş olur. Başlangıçtan sona kadar değerlendirilen bilgilerden her zaman faydalanılabilir.

İstihbarat faaliyetlerini daha yakından incelemek için bir diyagram oluşturulabilir. İstihbarat öğeleri arasındaki bu ilişkiyi Tablo 1 açıklamaktadır (Frost, and Morris: 1983, p. I-2).  Diyagramda belirtilen bilgi toplama ve analiz etme faaliyetleri değişik istihbarat birimlerince uygun bir bütün kaynak haline getirilmelidir. Böylelikle karar mekanizmaları daha sağlıklı karar verebilir. İstihbarat diyagramı bilginin toplanmasından kullanılması ve karar mekanizmalarınca değerlendirilmesine kadar olan aşamaları belirten bir süreçtir. Genellikle bu diyagram altı aşama olarak nitelendirilir: planlama ve yönetme, bilgi toplama, düzenleme ve değerlendirme, analiz ve üretim, dağıtma (CIA: 1983, p.17) ve tekrar değerlendirme.

3. SUÇ İSTİHBARAT ANALİZ DÖNGÜSÜ

İstihbarat döngüsü, görevlendirme, analitik değerlendirme, bilgi toplama, değerlendirme, karşılaştırma, entegrasyon, yorum ve sentez olmak üzere sekiz aşamalı bir süreçtir (Fert:2002,11-18). Aşamalar şu şekilde

özetlenebilir:

3.1. Görevlendirme

Analiz talebinde bulunan kişi veya kurum analizin yapılma gerekçelerini, beklentilerini ve süresini analiz uzmanına en başta bildirmelidir.

Böylelikle yapılacak analizin kapsamı ve süresi açıkça bildirilmiş olur.

3.2. Analitik Değerlendirme

Analiz kaynakları çok gibi görünmesine rağmen, bu kaynaklara rahatça ulaşmak ve zamanında değerlendirilmesi gerekmektedir. Bu nedenle, analiz uzmanı araştırmanın gerçekten öncelikli ve geçerli olduğu konusunda garanti altına alınmalıdır. Çünkü kimi zaman bu çalışmalar bazı kişilerce gereksiz ve zaman harcayıcı olarak görülebilir ve yapılan çalışma yarıda kesilebilir veya sonuçlandırılmış çalışma gereksiz olarak değerlendirilebilir.

3.3. Bilgi Toplama

Veri toplama mevcut tüm kaynakların kullanılmasıyla ilgilidir. Bilgi toplama faaliyetlerinin yetersiz olması durumunda kolluk güçleri görev ve misyonlarını yerine getiremezler. Bu sebeple, belirli düzenlemeler ışığında kolluk güçlerinin kişisel bilgi toplamalarının gerekli olduğu konusunda genel bir görüş vardır (McAley and Cooper, 1985; p.95). Bilgi toplama aşaması ayni zamanda en çok problemlerin yaşandığı aşamadır.

Anayasal hakların ihlali, etik olmayan ve polis standartlarına uymayan davranışların süre geldiği süreç bu safhadadır (Cartel, 2000; p.169).

Bilginin toplanması demek amaçlanan hedef doğrultusunda olabileceği kanısıyla bilgilerin biriktirilmesi anlaşılmalıdır. Bilginin toplanması dört yolla olur. Birincisi umuma açık kaynaklar, ikincisi insan kaynakları, üçüncüsü teknik araştırma ve sonuncusu kriminal kaynaklardır (Richelson: 1989, p.2).

Umuma açık kaynaklar, herkesin ulaşabileceği, bu bilgilere ulaşmak için istihbarat görevlisi olmanın gerek olmadığı kaynaklardır. Örneğin basın açıklamaları, haberler, magazin, gazete ve internet sayfaları bu tip kaynaklara güzel örneklerdir. Açık kaynak istihbaratı, suç istihbarat analizinde gittikçe artan önemli bir rol oynamaktadır. Açık kaynaklar kamudan yasal olarak elde edilebilen tüm bilgiler olarak tanımlanabilir.

Geçen beş yılda konuyla ilgili birçok dergi makalesi, konferans ve seminer sunulmuştur. Açık kaynak istihbaratıyla ilgili açık konu mevcut şablonun kavrayabileceğinin ötesine gitmektedir ancak bir kaç önemli düşünce okuyucuya yardım edebilir. Herşeyden önce, suç ve risk analizinin nihai amacı istihbarat değerlendirmesinin mümkün olduğunca doğru şekilde yapılmasıdır.

Kriminal kaynaklar, kriminal uzmanlarca elde edilen bilgilerdir. Teknik araştırma kaynakları, teknik aletler aracılığıyla elde edilen bilgilerdir.

Dinleme cihazları, kayıt cihazları, kamera ve mikrofon buna yaygın örneklerdir. İnsan kaynakları kişilerle iletişim neticesinde elde edilen bilgilerdir. Sorgu ve ifade alma bu şekle örnek olabilir.

İnsan kaynakları kişilerle iletişim neticesinde elde edilen bilgilerdir.

Bu yolla yapılan istihbarata “Humint” (human intelligence) da denilir. İnsan kaynaklarından haber alma aynen bir gazetecinin haber bulma veya insanları konuşturma gayreti gibidir (Herman, 1996; p.61). İnsan kaynaklarından haber alma  beş yolladır. (Cartel, 2000; p.174-176).

1-       Doğrudan iletişim ki bu ifade alma, sorgulama, soru sormayla olur.

2-       Gizli takiplerle,

3-       Açık kaynaklardan elde edilen bilgilerle,

4-       Ajan kullanımıyla,

5-       Arama ve yakalama gibi fiziksel  güç kullanmayla.

Hangi bilginin derleneceği ve nasıl elde edileceği konusunda dikkatli planlama yapılmalıdır. Suç ve risk analiz uzmanın amacı araştırılan suç/suç eğilimi hakkında yeterli bilginin toplanması ve suçla ilgili şahısların bağlantılarının ortaya çıkartılarak, suçların oluşumunda hangi unsurların etkili olduğu konusunda genellemeler ve hipotezler üreterek, suç ve suçlulukla mücadele kapsamında önerilerde bulunmaktır.

Derleme metotları, araştırma yönünde etkili olup olmadıklarını değerlendirmek için gözden geçirilmelidir. Operasyon ya da stratejik proje hakkında toplanan bilgilerle ilgili uygun planlamaya daha çok odaklanılmalıdır. Bu şekilde kaynak ve zamandan tasarruf edilmiş olunur.

Analiz uzmanı, planlama aşamasında, verilerin düzenlenmesinde ve daha fazla veri toplanması ve takip eden analizler için test edilmesi gerekli hipotezlerin önerilmesinde yönetimle beraber çalışarak bilgilerin toplamasını yönetmekte önemli bir rol oynar.

3.4. Değerlendirme

Planlama ve bilgi toplamadan sonra eldeki bilgilerin düzenlenmesi ve değerlendirilmesi gerekir. Bu düzenlemenin bilgisayarla olması verimliliği arttırır. Ancak bilgilerin belirli standartlara göre girilmesi ileride daha verimli kullanılması açısından oldukça önemlidir. Bilgisayar kullanılarak yapılan düzenlemeler bilgilerin gerektiğinde çok hızlı bir şekilde bulunmasını sağlar. Özellikle arşivi büyük olan ulusal ve uluslararası görev yapan birimler için bu teknolojinin kullanılması büyük önem arz eder.

Araştırma raporlarının belirli standartlara göre hazırlanması, bilgisayar kayıt sisteminin temelini oluşturur. Kağıt üzerinde belirli standartlara göre hazırlanan araştırma raporlarının dijital ortama yine aynı standartlarla taşınmasıyla toplanan bilgiler düzenli bir şekilde sınıflandırılmış ve ileride kolay ulaşılabilir kaynaklar haline getirilmiş olur.

İstihbarat analizi ve suç analizi arasında önemli bir fark vardır. Suç veya araştırma analizinde dar kapsamlı işlenmiş bir suç ya da suçlu hakkında analiz yapılır. İstihbarat analizinde ise suç işlemeye meyli olan kişi veya kişiler hakkında toplanılan bilgilerin ileride zamanında kullanılması için düzenleme ve analizler yapılır (McAley and Cooper, 1985; p.10).

Kısacası düzenleme ve değerlendirme faaliyetleri, kullanıma hazır bilgilerin oluşturulması olarak adlandırılabilir. Suç ve risk analizi toplanan bilginin doğru olup olmadığını yorumlamaya çalışmadan önce daima değerlendirmek zorundadır. Güvenli bir şekilde çıkarım yapmak verinin kalitesine bağlıdır.

3.5. Karşılaştırma

Aslında derleme işlemiyle bilginin kolaylıkla yeniden elde edilebilmesi için bilgi depolanır. Bu işlem, yazılı dosyalarla, indeksli kartlarla veya bilgisayar kayıtlarıyla yapılabilir, ancak amaç, daima bilgiye doğru ve süratli bir şekilde erişilmesine müsaade etmektir. Çeşitli yollarla verilerin düzenlenmesiyle zaman ve çaba harcanmaması için planlama aşamasında bilginin nasıl depolanacağını düşünmek yararlıdır. Analizin hızlı ve verimli çalışması, karşılaştırma işleminin hızına bağımlıdır.

3.6. Entegrasyon

Analiz uzmanı için konunun daha açık olması amacıyla amaç, mevcut bilgileri birleştirmek olmalıdır. Bir analiz uzmanı, verileri çeşitli raporlardan ve kaynaklardan elde edilen bilgi parça ve kırıntılarını birleştirerek tek bir grafikte gösterilmek üzere görsel formata dönüştürebilir. Bu işlem veriyi daha kullanışlı hale getirir; analiz uzmanına her bir bilgi parçasının birbiriyle olan ilişkisini anlama konusunda yardım eder ve analiz uzmanı ile istihbarat biriminin ilgili ek bilgi üzerinde birleştirilmesi gerekli olan bilgi konusunda odaklaşmaya başlar.

İstihbarat analiz ve üretimi diğer suç analizlerinden farklıdır. Daha kompleks olmasının yanında, başlangıç noktasının bile bulunmasının zor olması sebebiyle karmaşıktır. Bu aşama aynı zamanda istihbarat teşkilatlarının koordinesi ve işbirliği ile yakından ilgilidir. Koordine ile bilgilerin birleştirilmesi ve başarı sağlanması kolay iken, aksi durumda ise basit olaylarda bile başarı sağlanamaz. Bu konu ileriki başlık altında anlatılacaktır.

3.7. Yorum

Bu işlemin en önemli bölümüdür. Analiz uzmanı, suç faaliyetler, bireylerin üstlendiği roller, metotlar vb. çıkarımları geliştirmek için tümevarımsal mantık kullanmalıdır. Suç istihbarat analizinde, bilginin bölündüğü yerde, kaynaklar çeşitlendiğinde ve karar vericiler gelecekteki olayları ve eğilimleri tahmin etmek için sık sık ileriye baktıklarında bu tip mantık özellikle çok kullanışlı olur.

Analiz uzmanı, mevcut bilgilere mümkün olduğunca objektif şekilde bakmalı ve sonra gerçeklerin ötesine giderek hipotez ve tahminler üretmelidir.

Araştırmacı, olayın unsurlarını ve oluşumunu (kim uğraşıyor? , ne yapıyorlar? , nasıl yapıyorlar? , nerede meydana geliyor? , ne zaman oldu/olacak? , neden bu işi yapıyorlar?) çeşitli yönlerden düşünmek zorundadır. Uzman tarafından üretilen hipotezin doğruluğu test edilmelidir.

3.8. Sentez

Son aşamada her şey tekrar gözden geçirilir, bilgi ve deliller, sonucun önemi ile teşkilata etkisi tekrar değerlendirilir (Frost, and Morris:

1983, p. I-2).

4. ANALİZ ÇEŞİTLERİ

Analiz çalışmalarını bazı başlıklar altında toplamak istersek, stratejik ve operasyonel (taktiksel) analiz olmak üzere iki ana başlık altında incelenebilir.

Operasyonel Analiz, kanun uygulayıcılarının kısa vadeli, tutuklama,yakalama gibi ani etkiye sahip amaçları doğrultusunda yönetilir.

Stratejik Analiz ise, gözlem ve orta vadeli temellerden uzun vadeli temellere dayanan (uygun coğrafi alan ve suç çeşitlerine göre ayrılmış) global suç gelişiminin durumunu tahminden oluşur.

Stratejik analiz, suç öncesi polislik faaliyetleri içerirken, operasyonel analiz ise daha çok suç sonrası polislik faaliyetlerini içermektedir. Her iki faaliyet de kapsamları geniş konuları içerir. Aşağıda tüm analiz çeşitleri, alt başlıklar halinde incelenmiştir.

4.1. Suç Model Analizi

Suç model analizi veya coğrafik bilgi sistemi, belirli coğrafi alanlar içinde cereyan eden suç ve suç meyilleriyle ilgili olayların doğasını, boyutunu ve gelişimini incelemek amacıyla harita veya kroki üzerine ihtiyaç duyulan bilgilerin aktarılmasıdır.

Bu tip analiz çalışması günümüz şartlarında değişik bilgisayar programları ile yapılmakta olup, oluşturulan programlarda veriler grafik ve harita üzerine işlenmesi sağlanır. Konuya ilişkin bir çok ülkede değişik programlar hazırlanmış ve hazırlanmaktadır. Bu tip analiz çalışmalarının genel amacı ekip otolarını ve görev yapan personeli en verimli şekilde konuşlandırmaktır.

4.2. Suç Kontrol Metotları Analizi

Bu tip analiz çalışması, meydana gelen benzer olayların incelenerek, bu olaylar kapsamında yapılan gerek adli gerekse idari müdahaleler incelenerek, hangilerinin daha verimli olduğu bulunmaya çalışılır. Bu ifade çerçevesinde suç kontrol metotları analizi, geleceğe yönelik daha iyi bir uygulamanın sağlanması amacıyla benzer olaylarda kullanılan yöntemlerin ve müdahalelerin incelenerek, en verimli uygulamanın analiz edilmesi olarak tanımlanabilir.

Veri analizi yöntemi de kullanarak yapılabilen suç kontrol metotları analizi, başta suç istihbarat analizi olmak üzere suç istihbarat analizi ve risk analizi ile doğrudan bağlantılıdır. Daha önce yapılan uygulamalar verisel olarak değerlendirilerek yapılan analiz şekli görüşmeler, edebi araştırmalar, dosya araması, basın bilgileri, istatistikler ve düzenlenmiş raporlar ile kuvvetlendirilebilir. Ayrıca, bu kapsamda yapılacak analiz çalışmaları suç model analizi ile de desteklenebilir.

Kısacası bu analiz şekli bir çok benzer suçun oluştuğu olaylarda ve diğer analiz çeşitlerinin desteği ile kullanılabilir. Özellikle asayiş olayları olmak üzere, bazı olayların analizinde bu yöntem kullanılabilir.

4.3. Soruşturma Analizleri

Soruşturma analizi, takip edilen bir olayın çözülmesine ilişkin yapılabilecek soruşturmalara ilişkin yapılan analizdir. Bu tip analizleri soruşturmacı tarafından planlanarak yapılabilir. Özellikle delil yetersizliği bulunan olaylarda, konunun çözülmesi sorgunun en verimli şekilde yapılmasına bağlı olabilir. Başarılı bir sorgucunun yaptığı görüşmeler neticesinde çok önemli bilgilere ulaşılabilir.

Günümüzde soruşturma analizi kapsamında önemli gelişmeler yaşanmaktadır.

Özellikle “çapraz sorgununun” önem kazandığı dikkate alınacak olursa, bu alanda yapılacak her türlü çalışmanın soruşturma analizine sağlayacağı çok yarar olacaktır.

4.4. Özel Suçlu Profil Analizi

Kişilerin suç işleme nedenlerini, suçu işledikleri andaki psikolojilerini ve suç ortamlarını kavrayarak ileride bu tip olayların sayısının azaltılması için gerekli tedbir ve çalışmaların yapılabilmesi için genellemeler ve hipotezler üretir.

Özel suçlu profil analizi, polisiye ve adli uygulamalar amacıyla benzer yapıdaki suçların bir kişi tarafından işlenebileceğini değerlendirerek, bu kişinin suç işleme nedenlerini, suçu işleme psikolojisini ve suç ortamlarını kavrayarak, ileride buna benzer işleyeceği suçları tahmin etmek veya bu kişiyi yakalamak amacıyla ilgili diğer potansiyel veriler arasındaki ilişkileri ortaya çıkaran ve tanımlayan bir kavramdır.

Bu tip analiz yöntemi ile faili meçhul olayların işlenmesinde benzerliklerin olması durumunda, yani benzer yapıdaki suçların aynı kişice işlenmesinden şüphelenilmesi durumunda yapılan analiz çalışmalarını içeren bir analiz yöntemidir.

4.5. Genel Suçlu Profil Analizi

Genel suçlu profil analizi, polisiye ve adli uygulamalar amacıyla mevcut suçlulardan yola çıkarak, bu kişilerin suç işleme nedenlerini, suçu işledikleri andaki psikolojilerini ve suç ortamlarını kavrayarak, ileride buna benzer olayların azaltılması için genellemeler veya hipotezler üreterek, ilgili diğer potansiyel veriler arasındaki ilişkileri ortaya çıkaran ve tanımlayan bir kavramdır.

Genel Suçlu Profili, çok eleştirilere maruz kalmış ve çoğu zaman yanlış olduğu veya genellemelerin yanlış yapıldığı iddiasıyla zayıf kalmış bir analiz şeklidir. Analiz yapanların konuyu dikkatsizce genellemesi, yetersiz veya eksik delillerle hipotezler üretmeleri ve hatta aksi ispat edilebilir delilleri hipotezlerine temel kaynak olarak koymaları, bu analiz şeklinin zayıf kalmasının temel nedenleridir. Bu sebeple, genel suçlu profil analiz yöntemi, dünyada sadece bir kaç ülkece desteklenmektedir.

Genel suçlu profilinin eleştirilere maruz kalmaması için sağlam temellere dayandırılmış hipotezlerin üretilmesi şarttır. Bunun yapılabilmesi için hipotezin genelleme yapıldığında yüzdelik dilim olarak en azından %65’lik kesimi kapsaması gerekmektedir. Yani, çoğunluğu kapsamayan, belki de %15-25 veya 35’lik kesimi kapsayan bir hipotezin başarılı temellere dayandırıldığını söylemek pek inandırıcı değildir.

4.6. Dava Analizi

Olay Akış Grafiği; suç akış grafiği, topluluk akış grafiği ve faaliyet akış grafiği olmak üzere üç alt başlık altında incelenir.

Olay Akış Şeması: Suç akış grafiği, olaylar arasındaki kronolojik bağı oluşturmayı amaçlar. Olayların kısaca betimlenmesi, birbirleriyle ilişkilendirilmesi, zaman ve tarihlerin belirtilmesi bu analiz metodunda kullanılan unsurlardır.

Suç Unsurları Akış Şeması: Suç unsurları ile suçun oluşumunda yer alan kişiler arasındaki ilişkinin anlatılması için kullanılan analiz yöntemidir. Bu analiz yönteminde amaç, suçun oluşumunda etkili olan unsurları da grafikte belirtmektir.

Faaliyet Akış Şeması: Birbiriyle bağlantılı olaylar arasındaki ilişkinin gösterilmesi için kullanılan analiz yöntemidir. Özellikle suçun oluşumunda bir aşamanın tamamlanması ve bu aşamanın tamamlanmasından sonra bir sonraki aşamaya geçilmesi ile ilgili olayların grafik veya şema haline getirilmesinde kullanılır.

4.7. Karşılaştırmalı Olay Analizi

Karşılaştırmalı dava analizi, benzer suçların aynı kişi tarafından işlenip işlenmediğini araştırmak için yapılan analizdir. Her suçun muhakkak bir sebebi vardır. Bu noktadan hareketle suçların araştırılmasında ortak noktalar bulunmaya çalışılır. Kimi zaman suçlu acemi olduğu için ilk suçlarında hedefine ulaşamayabilir ancak bu hedef farklılığından kaynaklanmadığı hatırlanmalıdır. Örneğin, bir sapık, tecavüz etmek istediği bir kıza ilk saldırıda değil de, ikinci veya üçüncü saldırısında tecavüz edebilir. Bu durumda hedefe ulaşamayan suç ile hedefe ulaşan suçun aynı kategoride değerlendirilmesi uygun olur.

4.8. Suçlu Grup Analizi

Suçlu grup analizi, organize suçun oluşmasında yer alan ve ilişkili olan tüm unsurlar arasında görsel ilişkinin kurulabilmesi ve kolay anlaşılabilmesi için hazırlanan analiz şeklidir.

SONUÇ ve ÖNERİLER

Organize ve kompleks yapıdaki suç ve suç eğilimlerini, bunlar arasındaki bağlantıları analiz edebilmek, analiz edilen konuları stratejik karar alma mekanizmalarına veya adli mercilere aktarabilmek kolay olmayan, zaman isteyen ve uzmanlık gerektiren bir konudur.

Suçların karmaşıklığı ve suçlar arasındaki bağlantılar, bu bağlantıların doğru şekilde hatırlanabilmesi ve ilişkilendirilebilmesi, tarihler arasında bağlantılar ve ilişkilerin sağlanabilmesi, tüm bu zorluklara rağmen konunun en basit dil ile doğru olarak aktarılabilmesi ancak analiz çalışmaları ile mümkündür.

Dünyada istihbarat suç analizi çalışmalarına bakıldığında, hemen hemen her ülkenin bu konuya ağırlık verdiği ve tüm polisiye çalışmaların bir suç analizi merkezinden değerlendirilerek analiz edildiği görülmektedir.

Kaynak: caganturker.blogcu.com