Afazi Hakkında Bilgi - Afazinin Belirtileri Nelerdir? Tedavisi Nasıl Yapılır?

Afazi, beyinin sol yarı küresindeki dil merkezlerinde beyin travması veya dejeneretif hastalıklar gibi sebeplerle oluşan hasar sonucunda meydana gelen dil bozukluğudur. Buna bağlı olarak hastanın konuşma, konuşulanı anlama, adlandırma, tekrarlama, okuma ve yazma gibi becerilerinde de hasar oluşmaktadır. Afaziler, genel olarak akıcı ve tutuk afazi olmak üzere iki şekilde görülmektedir.

Afazi, konuşma yeteneğini bozarak iletişim bozukluğuna yol açan bir durumdur. Afazi ifade etme ve anlama yeteneklerini etkileyerek sözlü ve yazılı ifade kabiliyetini bozar.

Afazi ne tür sorunlara neden olur?

Afazi kişinin entelektüel seviyesini etkilemeden, söylenenleri anlamada, akıcı ve anlamlı konuşabilmede, okuma ve yazmada bozukluklara neden olur. Afazinin türleri, hasarın beyindeki yerine ve şiddetine göre farklılıklar gösterebilmektedir.

Afazinin yol açtığı şikâyetler arasında;

• Konuşmada tutukluk,
• Belli bazı kelimeler dışında konuşamama,
• Gramersiz konuşma,
• Konuşmanın akıcı ancak içeriğin anlamsız olması,
• Konuşurken kelimelerin yanlış telaffuz edilmesi veya benzer anlamlı bir kelime ile karıştırılması, (Bardak yerine tabak denmesi gibi),
• Demek istenilen kelimenin hatırlanamaması,
• Konuşulanları algılamada güçlük,
• Önceden söylenmiş bir kelimeyi uygunsuz olarak yineleme,
• Okuduğunu algılamada güçlük,
• Yazı yazmada güçlük,
• Kelimelerin yanlış yazılması ve cümle kuramama gibi durumlar bulunur.

Afazi türleri nelerdir?

1. Akıcı Afaziler

A. Wernicke Afazi

Lezyon, Wernicke alanı ya da yakındaki temporal ve parietal bölge içinde olabilir. Bu tür afazinin iki tür ana bileşeni vardır. İlki, yazılı ve sözlü dil anlama bozulmasıdır. İkincisi ise bağımsız dili konuşmada görülen yetersizliktir. İkinci türdeki hastalar genelde bazı kelimeleri düzgün kurgulayamaz ve cümlede uygun yere koyamazlar. Wenicke afazide konuşma akıcı, prosodi, ezgi ve çekimlerin normal kullanıldığı ama anlamlı olmayan bir şekildedir.

B. Kondüksiyon Afazi

Lezyon, Broca ve Wernicke alanını birbirine bağlayan beyaz madde yolunda (arkuat fasikulusda)’dır ve en belirgin özelliği tekrarlamalarda yaşanan sorunlardır. Normalde akıcı bir afazi tipidir fakat lezyon ne kadar öndeyse konuşma o kadar tutuk olur.

C. Transkortikal Duyusal Afazi

Lezyon, Wernicke alanının posteriorunda parietal ve temporal bölgelerin kesiştiği yerdedir. Tekrarlama yetisinin haricinde Wernicke afazisine çok benzemektedir.

2. Tutuk Afaziler

A. Broka Afazisi

Lezyon, Broka alanındadır. Broca afazisinde konuşma; tutuk, gramersiz, prosodi, ezgi ve çekim eklerinin olmadığı telgraf tipindedir. Kişi, kendine söyleneni anlar ve yanlışlarının farkına varabilir.

B. Transkortikal Motor Afazi

Bu tür afazilerde tekrarlama ve okuma korunmuştur. Bunun dışında Broka afazisine çok benzer. Broca ve özellikle transkortikal motor afazisi olan hastalarda ağız içi organların zayıflığından kaynaklanan dizatri görülebilmektedir.

Bu dil bozukluğunda kişi, spontane konuşma üretemez, kelime oluşturamaz, ne demek istediğini anlatamaz. Ancak bir şeyi tekrarlamasını istediğinizi zorlamadan yapar. Bu dil bozukluğu, genellikle Broca alanının önüne gelen bir darbe sonucu oluşur.

C. Global Afazi

En yaygın ve ağır afazi türüdür. Global afazikler ne konuşulanı anlarlar ne de konuşmayı üretebilirler.

Afazi nasıl tedavi edilir?

Günümüzde afazi tedavisinde önemli başarılar sağlanabilmektedir. Dil ve konuşma terapisi, afazi rehabilitasyonunda büyük rol oynar. Afazi teşhisi konulduktan sonra zaman kaybetmeden dil ve konuşma terapisine başlamak hastanın kazanımlarını hızlandırıp, artıracaktır. Özellikle ilk 6-12 ayda hızlı bir gelişim olacağı için bu süre içinde terapi desteği almak çok yararlıdır.

Dil ve konuşma terapisti, hastanın dil ve konuşma becerilerini detaylı olarak değerlendirebileceği bir seans düzenler. Değerlendirmede standardize (örneğin: ADD- Afazi Dil Değerlendirme Testi) ya da non-standardize testler kullanabilir. Bu değerlendirme sırasında hastanın konuşması, işitsel ayırt etmesi, tekrarlaması, adlandırması, okuma ve yazması detaylı olarak incelenir. Afazi hastasında dil terapisinin amacı kişinin edinip kaybettiği dili tedavi ve eğitim ile tekrar yapılandırmaya çalışmaktır. Terapi, hastanın zayıf olduğu dil ve biliş alanına göre beynin uyarılması ve öğrenilenin gerçek yaşama transfer edilmesi şeklinde gerçekleşir.