Alternatif Ölçme ve Değerlendirme Yöntemleri
1) Öğrenci Gelişim Dosyası – Portfolyo Değerlendirme
Bir dönem veya bir yıl gibi belli bir zamanda yapılan öğrenci çalışmalarının toplandığı dosyadır. Öğrenci gelişim dosyaları, öğrencilerin kendileri için önceden belirlenmiş hedeflere ulaşmak için izledikleri yolları gösteren, yaptıkları çalışmaların ve kazanımlarının kanıtı olan ürünleri koydukları dosyalardan oluşmaktadır.
Amaç, süreçteki gelişimi belgelerle izlemektir. Öğrenci ürün dosyası, bir öğrencinin, öğrenme ortamındaki çabalarını, gelişim aşamalarını ve ortaya koyduğu başarıyı planlı ve sistemli bir şekilde incelemeye olanak sağlayan çalışmasıdır. Bu çalışma sırasında öğrencinin gelişimi, velisi ve öğretmeni tarafından rahatlıkla izlenebilir.
Portfolyo ile hem öğrenme süreci hem de öğrenme ürünleri birlikte değerlendirilir.
Özellikleri:
- Öğrenci gelişim dosyaları bireyseldir ve ortak hedefler için kullanılamaz.
- Öğrenci başarısının değerlendirilmesinde portfolyo kullanılabilir.
- Öğrencilerin ilgi ve yeteneklerinin gelişmesi için öğrenci gelişim dosyası kullanılabilir.
- Öğrenci gelişiminin aileler, diğer öğretmenler ve tüm kesimler tarafından izlenmesi gerektiği durumlarda kullanılabilir.
- Biçimlendirici değerlendirme ve düzey belirlemeye dönük değerlendirme için kullanılabilir.
- Tanıma – Yerleştirme amacıyla portfolyo kullanılması mümkün değildir.
- Analiz, sentez ve değerlendirme basamaklarında davranışların kazandırılması ve ölçülmesi istendiğinde kullanılabilir.
Avantajları:
- Öğrencilerin çok yönlü gelişimini(Psikomotor, Duyuşsal, Bilişsel) sağlar.
- Gelecekteki öğretmenlere ve kurumlara öğrenci hakkında bilgi sağlar.Yani Arşiv niteliği vardır.
- Değerlendirme sürecinde öğretmene alternatif sağlar.
- Otantik değerlendirmeyi sağlar.Otantikten kasıt, yaşama yakın veya günlük hayattan beceridir.
- Öğretmen + Öğrenci + Veli değerlendirme sürecine dahildir.
- Üst düzey düşünme becerilerini geliştirir.
Dezavantajları:
- Öğrenme eksikliği belirlenemez.
- Rekabet yoktur.Başarı karşılaştırması yoktur.
- Bireysel ölçüt geliştirmek zordur.Çünkü gerekli.En önemli sınırlılığıdır.
- Puanlama güvenirliği düşüktür.
- Maliyetli ve zaman alıcıdır.Kullanışlı değil.
Öğrenci gelişimini ve sürecini izlemek, öğrenciye sorumluluk ve araştırma duygusu kazandırmak, öğrencilerin kendisini değerlendirebilmesine olanak sağlamak, öğrencinin kendi ilgi ve yeteneklerini keşfetmesini sağlamak, sunum ve sosyal becerilerin kazanılması gibi hedefler öğrenci gelişim dosyası kullanmanın amaçları arasında yer almaktadır.
2) Akran Değerlendirme
Akran değerlendirme, öğrencilerin kendi arkadaşlarının çalışmalarını belirlenen ölçütlere göre değerlendirildiği değerlendirme türüdür. Amaç, olumlu ve yapıcı eleştiri yapmayı geliştirme ve eleştiriye açık olmaktır.
Özellikleri:
- Birbirinin yaptıkları çalışmaları değerlendirmek.
- Demokrasi bilinci gelişmiştir.
- Değerlendirme kültürünü oluşturur.
- Puanlama güvenirliği düşüktür.
- Katılımcı bir değerlendirmedir.
- Öğrenciler birbirlerinden bilgi alışverişi sağlar.
- Öğrencilerin kendi güçlü ve zayıf yanlarını görmelerini sağlar.
Akran değerlendirme içinde yanlı davranma olabileceği için böyle bir sınırlılık da bulunmaktadır.
3) Öz Değerlendirme
Öğrencilerin, başta belirlenmiş ölçütleri kullanarak belli bir konuda kendi çalışmalarını, bilgi, beceri, tutum ve davranışlarını kendi kendilerinin değerlendirmesidir.
Amaç; öğrencinin kendi çalışmalarını değerlendirmesi ve kendi güçlü - zayıf yanlarını görmesidir. Böylelikle öğrenci kendini tanır.
Özellikleri:
- Metabilişsel düşünmeyi sağlar.
- Yaşam boyu öğrenmeyi sağlar.
- Değerlendirme kültürünü oluşturur.
- Puanlama güvenirliği düşüktür.
- Öğrenci kendi eksiklerini görebilir.
- Öğrenci kendini değerlendirirken neleri öğrenip neleri öğrenmediğini belirleyebilir.
- Öğrenci kendi güçlü ve zayıf yönlerini görebilir.
Akran değerlendirmede olduğu gibi öz değerlendirme içinde de yanlılık söz konusudur.
4) Tanılayıcı dallanmış Ağaç
Birbiri ile ilişkili soruları, doğru ve yanlış şeklinde birbirlerinin devamı niteliğinde sorulmasıdır. Verilen her doğru yanıta bağlı olarak başka bir soru sorulur.
Avantajları:
- Yanlış ya da eksik davranışları ortaya çıkartır.
- Öğrencilerin yanlışlarını sonraki safhada düzeltmesine olanak sağlar.
- Değerlendirmeden çok öğretim amacına hizmet eder.
- Bilgisayar ortamında kullanılabildiği için öğrenmeyi daha eğlenceli hale getirir.
Dezavantajları:
- Birbiriyle örüntülü doğru – yanlış soruları hazırlamak zordur.
- Şans faktörü doğru – yanlış sorularda çok olduğundan güvenirliği direkt etkiler.
- Analiz, sentez ve değerlendirme basamağı davranışlar görülmez. Daha çok bilgi, kavrama ve uygulama basamağı görülür.
- Hazırlanması uzun zaman alır ve deneyim gerektirir.
5) Yapılandırılmış Grid
Öğrencilerin gelişim düzeyine bağlı olarak 6 – 16 kutucuktan oluşan bir tablo şeklinde hazırlanan yapılandırılmış gride, her kutucuğa bir kelime, resim, sayı vs. yazılır. Sorulan bir soruya bağlı olarak bu kutucuklardaki uygun kelime ya da kelimeler öğrenci tarafından seçilmesi istenir. Doğru cevap sayısına bağlı olarak, öğrencilerin seçtiği doğru ve yanlış sayılarına bağlı olarak puanlama yapılır. Böylece doğrular gibi yanlışların da puanlamaya katılması sağlanır.
Avantajları:
- Görsel düşünce ve becerilerin gelişimini sağlar.
- Değerlendirmenin monotonluktan uzaklaşması sağlanır.
- Yanlış seçilen kutucuklar öğrencilerin eksiklerini ortaya koyar.
- Yanlışları eleyerek doğru yanıt bulunma gibi bir durum yoktur.
- Kısa sürede uygulanabilir.
Dezavantajları:
- Soru hazırlaması zordur.
- Sentez ve değerlendirme basamağında kullanılamaz.
- Şans faktörü vardır. Ancak çoktan seçmeli teste göre daha az şans faktörü vardır.
6) Performans Görevi ve Değerlendirme
Öğrenciye bir performans görevi verilir. Hem süreç hemde sonuçtaki ürün değerlendirilir. Alternatif değerlendirme yöntemleri içinde yer alan öğrencilerin gerçek yaşamında karşılaşma olasılığı olan problemlerin sunulmasıyla öğrencilerin üst düzey zihinsel becerilerin geliştirilmesi ölçülüp değerlendirilmesi için verilen görevlere performans görevi denmektedir.
Kompozisyon, model oluşturma, deney yapma, resim yapma gibi görevler performans görevlerine örnektir.
Amaç, anında dönüt düzeltme vermektir.
Avantajları:
- Daha çok psikomotor beceri ölçülür.Tabi ki de bilişsel ve duyuşsalda ölçülür.
- Yaparak – Yaşayarak öğrenmeyi sağlar.Aktif öğrenmeyi sağlar.
- Otantik değerlendirmeyi sağlar.
- Üst düzey düşünme becerisi geliştirir.
- Hem grupla hemde bireysel değerlendirilebilir.
Portfolyo’da yapamadığımız öğrenme eksikliğini burada belirleyebiliriz.
Dezavantajları:
- Puanlama güvenirliği düşüktür.
Bir yerde performans değerlendirmesi(görevi) varsa bunun puanlama güvenirliğini arttırmak için yanında Rubrik(Dereceli Puanlama) anahtarı verilmelidir.Zaten Rubrik kullanmıyorsa bu performans görevinin puanlama güvenirliği kesinlikle düşüktür.
Bir soruda performans görevi diyebilmek için bu süreçte öğrencilerin şu yaptıklarına dikkat çekmek gerekir.
Öğrencilerin; Uygulamalar, İncelemeler ya da Araştırmalar yaptığını söylüyorsa performans değerlendirmedir.
7) Kelime İlişkilendirme Testi
Alternatif değerlendirme yöntemleri içinde son değineceğimiz konu olan kelime ilişkilendirme testinde, bir konuyla ilgili önce anahtar bir kelime verilir. Verilen bu kelimeyle ilgili çağrıştırılan kelimelerin öğrenciler tarafından kısa bir sürede sıralanması istenir. Böylece öğrencinin bir anahtar kavrama ilişkin sıralı yanıtları uzun süreli bellekte, bilişsel yapıdaki kavramlar arasında ilişkileri ve kavramların anlamsal yakınlığını gösterdiği varsayılır.
Avantajları:
- Hazırlanması kolay ve hızlıdır.
- Tüm sınıf ve düzeylerde uygulanabilir.
- Bireysel ya da grupla uygulanabilir.
- Öğrencinin bilişsel yapısındaki kavramlar arasındaki ilişkileri ortaya koyabilmesini sağlar.
- Görsel hafıza ile öğrenme kolaylaşır.
Dezavantajları:
- Uygulama, sentez ve değerlendirme basamakları için uygun değildir.
- Üst düzey zihinsel beceriler olan problem çözme ve eleştirel düşünmenin ölçülmesinde uygun değildir.
| 