HAYVANCILIĞIN ÜLKE EKONOMİSİNDEKİ YERİ

Ulusal ekonomi, kendisini oluşturan sektörlerin bir bütünü olup, sektörlerde ekonominin temel yapı taşı olan işletmelerden oluşmaktadır. Kırsal ekonomik yapıyı oluşturan tarım; işletmelerin gerek yapısı, gerek üretim süreçleri ve gerekse kuruluş yerleri, toprağa ve doğaya bağımlılıkları açısından önemli farklılıklar arz etmektedir. Bu ekonomik gerçeklerin ülkemizde dikkate alınmayışı, hem bitkisel hem de hayvansal üretime zarar vermektedir.

1991 yılı Tarım sayımı sonuçlarına göre; Tarım sektöründeki işletme sayısı 4.068 milyona ulaşmıştır. Bu işletmelerin % 86’sı bitkisel ve hayvansal üretimi birlikte gerçekleştirmekte, % 11’i bitkisel, % 3 de hayvansal üretim yapmaktadır. Yine bu tarım işletmelerinin hayvan varlıklarına göre işletme büyüklükleri; 1-4 büyük baş hayvana sahip işletmelerin oranı % 71.85, 5-9 Büyük başa sahip işletme oranı % 20.08 ve 10-19 büyük baş hayvana sahip işletme oranı ise % 6.57 dir. İşletmelerin sahip oldukları küçük baş hayvan sayıları dikkate alındığında 50-100 küçük baş hayvana sahip işletme oranı % 33.06, 20-49 küçükbaş hayvana sahip işletme oranı % 26.39, 1-19 küçük baş hayvana sahip işletme oranı % 31.55 ve 100 küçük baştan fazla hayvana sahip olan işletmelerin oranı ise % 8.90 dır.

Bitkisel ve hayvansal üretimi birlikte yapan işletmelerde mevcut hayvan varlığının % 70.87’si büyük baş, % 28’i küçük baş ve % 1.13’ü kümes hayvanıdır. Bu işletmelerin toplam aktif sermayeleri içinde hayvan sermayesi ortalama % 9.26 dır. Bu oranın % 25 olması gerekmekte bu da işletme sonuçlarını olumsuz yönde etkilemektedir. Bu işletmelerde elde edilen toplam üretim değeri içinde hayvansal üretim değerinin payı ortalama % 31.04’tür. Diğer taraftan bitkisel ve hayvansal üretimi birlikte yürüten işletmelerde mevcut işgücünün % 38.08’i atıl kalmaktadır. Dolayısıyla bitkisel üretimde olduğu gibi rekolte tipi bir üretim yapısı göstermeyen ve tüm yıla yayılan dinamik bir üretim sürecine sahip olan hayvancılığın bu tip işletmelerde geliştirilmesiyle mevcut işgücü daha etkin değerlendirilecek, böylece hem hayvansal hem de bitkisel üretimden sağlanan gelir hem de işletmelerin toplam geliri artacaktır.

Sadece hayvancılığa yer veren ihtisaslaşmış işletmelerin analizinde hayvan varlığı değerinin % 84.56’sı büyük baş hayvan, % 14.25’i küçük baş hayvan ve % 1.19’u kümes hayvanlarından oluşmaktadır. İşletmelerin aktif sermayeleri içinde hayvan sermayesi oranı % 32.15, elde edilen toplam üretim değerinin % 87.50’si hayvancılıktan elde edilmektedir. Bu işletmeler daha çok kıyı bölgeleri ile büyük tüketim merkezleri etrafında yoğunlaşmış olup yüksek verimli kültür ırkları ve bunların melezleri ile süt sığırcılığı, besi sığırcılığı, et ve yumurta tavukçuluğu yapmaktadırlar.

Gelişmiş ülkelerde toplam tarımsal gelirler içinde hayvancılıktan elde edilen pay % 60-80 dolayında iken Türkiye’de ise % 32-38 dolayındadır.