Kule Tipi Hoparlör Kabin Yapımı

Kule Tipi Kolon Yapımı

İlk defa kolon yapmaya kalkanlar araç gereç sıkıntısı çekecektir ve ihtiyaç duyulan herşeyi almaya kalktığında doğal olarak fabrika üretimi kolonlardan daha pahalıya gelecektir. Kazandıkları tecrübe ve sahip oldukları araç gereçleri sayesinde sonraki kolon yapımları daha ucuza gelecektir.
Örneğin, piyasada bulunan giriş seviyesi kolonlardan hiçbir eksiği olmayan kolonları 250 ile 400 ytl arasında maliyetle üretilebilir.

Eğer böyle bir imalata girişecekseniz olmazsa olmaz bazı aletler:

1.Dekobaj testere
2.Şajlı matkap
3.Havya lehim pasta
4.RCL ölçü aleti
5.Sıcak silicon tabancası
6.Bilgisayar ve gerekli programlar
Başlangıç için bu aletler yeterlidir.

Bundan sonrası hesap kitap işi. Seçilecek sürücülere göre kabin tasarlanmalı. Bunun için Bassbox 6 pro programı biraz karmaşık gelebilir ama gerçekten profesyonel bir programdır. Programı yapan firmanın çok tanınmış firmalardan referansları var. Crossover filtreleri için aynı firmaya ait Xover programını kullanabilirsiniz.
Burada zor olan istenilen sürücülerin bulunmasıdır.

Crossover nedir

Crossover,diğer bir anlamı ile filitre.Crossover örneğin 3 yollu bir hoparlör sisteminde her bir hoparlör sürücüsüne kaynak'tan gelen ses sinyallerini her her hoparlörün kendi frekans aralığında çalışması için ses sinyallerini ayrıştırır.Her hoparlörün kesim frekansı altında yada üstünde kalan,sinyal'leri hoparlöre göndermez.Bu şekilde her hoparlör kendi frekans aralığında çalışacağı için çok daha net ve temiz bir ses elde edilir.Fazla yüklenmelerde hoparlörü korur,zarar görmesini önler.Crossover tasarımı kolay bir iş değildir,tasarım ve kullanılacak malzeme değerleri özenle seçilmiş olması gerekir.Çok sürücülü sistemlerde işin büyük yükünü crossover çekmektedir.Ama sonuç itibarı ile crossover'de ses deki naturelliği bir nebze olsun alan bir elemandır.

Ayrıca Crossover lar yapılıs tiplerine gore sınıflara ayrılırlar. Bunlar Butterworth, Solen Split, Bessel, Chebychev, Linbkwitz-Riley gibi sınıflardır. Bu sınıflarda dB zayıflatma oranlarına gorede bolunurler.

Dizayna gore 1,2,3 ve 4 uncu dereceden filtreleme yaparlar.
1n ci derece 6 dB, 2 nci derece 12 dB, 3 uncu derece 18 dB ve 4 ncu derecede 24 dB filtreleme yapar.

1 nci derece yeterince zayıflatma saglayamadıgı icin tercih edilmez. Cunku bas hoparlore fazla tiz , tiz hoparlore fazla bas frekans gider.

2 nci derecede maliyet ve basitligi acısından cok kullanılmakla birlikte verimli olmadıgından tercih edilmez. Cunku kesisme frekansında hoparlorler duz baglanırsa bosluk ters baglanırsada bir tepe degeri elde edilir.

3 ve 4 uncu dereceler daha iyi sonuc verirler.

Birde bu filtrelerin derecelerine gore faz kayma davranısları vardır.
1 nci derecede 90, 2 nci derecede 180, 3 uncu derecede 270 ve 4 uncu derecedede 360 derecedir.
Yani 1 nci derecede filtreye hoparlorler + ve - birebir baglanırken
2 nci derecede filtreye hoparlorler birbirine gore ters baglanır.

Ayrıca Crossover lara empedans dengeleme, asırı yuk koruması gibi eklentilerde yapılır.

Merak edilenler ve cevapları:

1.sürücülerin mıknatıs çapı neyi ifade eder?
2.körük(edge) ün kauçuk olması neyi değiştirir?
3.konisinin kağıt veya poly denen malzemeden olması neyi değiştirir?
4.çift bobin ne işe yarar ve bağlantısı nasıl yapılır?
5.25 watt gücündeki amfiye 50 watt veya üstü gücündeki sürücü bapğlarsak ne olur ses nasıl çıkar?
6.osawa marka sürücünün konisi kağıt değildi körüğü kauçktu ve mıknatıs çapı ölçmedim ama baya büyüktü sizce ne yapmalıyım alıp denemelimiyim sizce?
7.çift bobinde ohm düşürülürse güçmü artar ?

Cevaplar:

1. Mıknatıs capının buyuk olması manyetik alanın daha guclu olması ve bobininde daha buyuk capta olması anlamına gelir. Buda toplamda daha fazla guc demektir. Ama bugunku ticari zihniyetle sadece goruntu olsun seklinde kullanan firmalarda var yanılmamak lazım.

2. Koruklerde agırlıkla Poliüreten ve kaucuk kullanılır. Biribirine gore artı eksileri var. Poliüreten yapı esnekligini cok uzun sure korur fakat fazla sicak soguk gibi sartlarda daha cabuk eskir pul pul dokulmeye baslar. Kaucuk ise sert hava kosullarına karsı cok dayanıklıdır. Fakat oda zamanla sertlesir. Arada bir badem yagı gibi yumusatıcılarla beslemek gerekirki ideal yumusaklıgını korusun. Kullanılan yere gore secilmeli bu durum.

3.Koniler ureticiler tarafından bir cok ozel karısımla hazırlanır. Her malzemenin farklı bir ses tınısı olur. En dogal karısımlar en dogal sesi uretir. Hammaddesi kagıt olan karısımlarda bas sesler daha dogal cıkar. Bazı ureticiler mid sesler icin kevlar kullanır. Tizlerde ise ipek, aluminyum, titanium, kagıt vb malzemeler kulanılır. Tweeter da aslolan en hafif kon malzemesi elde etmektir. Kon ne kadar hafifse o derece yuksek frekanslara cıkabilir. Kon malzemeleri ise yine begeniye gore yapılır. Kimi yumusak dogal tiz sever ipek kullanılır , kimi metalik tiz sever aluminyum vs kullanılır. Bas unitelerde kagıt bazlı karısım kullanmak en iyisi ama dayanıklılık gerektiren kullanımlarda daha sentetik karısımlar yapılabilir.

4. Cift bobinde amac tek driverda hoparlorun ohm ve watt degerlerini degistirebilmektir. Bu yapıyla bir cok senaryo uretebilirsin. Mesela cift bobin li hoparlor de uclar 2 ohm olsun. Bu ucları seri baglayarak 4 ohm yapar yada paralel baglayarak 1 ohm ve daha fazla guc elde edebilirsin. Boylece 1 ohm suren guclu bir ampliyi surebilirsin. Asla bu iki bobin stereo sekilde baglanılmamalıdır.

5. 25 watt ampliye ohmlar uyacak sekilde 50 watt speaker baglarsan pek fayda getirmez. Cunku kısık seslerde amplin 50 wattlık hoparloru yeterince calıstıramaz. Kon yeterli duzeyde hareket etmez. Ozellikle bas seslerin zayıf cıkar. Buda doyurucu bas sesi almak icin senin sesi daha fazla acmana sebep olur. Amplin de surekli yuksek gucte calısmaya zorlanır. Sonuc olarak daha fazla ısınan ampli yuksek thd oranı ve dc kacırma gibi sınırlara gelirki iyi olmaz. Yani ampli oranında hoparlor gucu kulllanmak en ideali. Her ses seviyesinde amplin hoparloru max besler ve kısık sestede yuksek sestede tatminkar olur. Hoparlore uygulanan amplinin dusuk guclu olanı, daha cok zarar verir aslında.

6. Bu konularda mumkun oldugunca ucuz urunlerden kacının. Daha deneyimli kaliteli uretim yapan firmaları secin. Ucuz urunlerde daha cok goruntuye onem verirler. Daha kısa omurlu ve dusuk performanslı olurlar zaten. Kaliteli bir malı kimse ucuza vermez cunku maliyeti bellidir. Ucuz alacak kadar zengin olmayın.
Ayrıca bu tip ucuz urunlerin kalitesiz malzeme ve kısa omurlu olusunun yanında frekans bandı, kararlılıgı kotu, ohm stabilitesi zayıf, dB oranı dusuk, distorsiyonuda yuksektir.

7. Iki bobinli hoparlorun degerinin 2x50 watt ve 2x2 0hm oldugunu dusunelim. Bu ucları seri baglarsanız 4 ohm olur gucunuz yine 50 watt kalır. Paralel baglarsanız 1 ohm olur gucunuzde 100 watt a cıkar. Yada tek bobini kullanır 2 ohm 50 watt elde edersiniz. Tamamen amplinin durumuna gore hoparloru uyarlayabilirsiniz. Dusuk ohm surucu kullanmak ampliden daha fazla guc cekmeye zorlamaktır. Burda dikkat edilmesi gereken sey amplinin en dusuk kac ohmda calıstıgıdır. Mesela 4 ohm calısan ampliye 2 ohm surucu takarsanız fazla akım ceker fazla guc cekersiniz ama o ampli cayır cayır ısınır ve yanar. Otolarda besleme zorlugundan dolayı dusuk omajla yuksek ses almaya calısılır. Dusuk omaj iyi bir sey degildir ama mecburiyet dogar. Baska ornekle 4 ve 8 ohm calısan ampli dusunelim. 4 ohmda 50 watt veren bu ampli 8 ohmda 25 watt civarlarında ses verir normal calısma sergiler. Siz buna 2 ohm takarsanız 100 watt enerji cekmeye calısırsınız ama ampli ona gore tasarlanmadıgından kısa surede zarar gorur.