Vanya Dayı Tiyatrosu (Anton Çehov)

“Vanya Dayı”, 1900’lü yılların Rusya’sında bir köy çiftlik evi yaşantısını yansıtır. Emekli profesör Serebryakov genç ve güzel karısı Yelena`yla dinlenmek üzere ölmüş eski karısından miras kalan çiftlik evlerine gelirler. Serebryakov yaşlı, hasta ve çevresiyle iletişim kurmada mesafeli bir bilim adamıdır. Profesörün eski karısının erkek kardeşi olan Vanya, annesi Mariya, yeğeni Sonya ve dadı Marina ile birlikte çiftlikte yaşamaktadır. Vanya, hayatını çiftliğin idaresine adamış ve çiftliğin gelirine dokunmaksızın bir ideal uğruna profesörün kariyeri için fedakarca kullanmıştır. Çiftliği ayakta tutmak ideali yüzünden kendine bir yaşam kuramayan ve geleneksel bir köy yaşantısına hapsolmuş Vanya, profesörün genç ve güzel karısı Yelena’ya umutsuzca tutkundur. Yaşlı ve hasta kocasından ilgi görmeyen Yelena ise ailenin yakın dostu çevreci doktor Astrov’la flört etmektedir. Vanya dayısıyla çiftlikte yaşayan profesörün kızı Sonya da Astrov’a aşıktır. Profesörün çiftliğe gelmesiyle birlikte ilişkiler ve yaşamlar alt üst olur. Beklentiler ve umutlar acımasızca gerilimli ilişkiler düzleminde sorgulanır. Profesörün çiftliği satma kararıyla Vanya kendini kaybeder ve profesörü öldürmeye kalkışır ama başaramaz. Çiftlikte artık hiçbir şey eskisi gibi değildir. Profesör ve karısı Yelena çiftlikten ayrılırlar. Vanya, yeğeni Sonya ile birlikte çiftlik yaşamına kaldıkları yerden devam ederler.

Çehov’un “Köy Yaşamından Sahneler” adını da verdiği oyun, 19.yüzyılın devrim arifesini yaşayan Rusya’sında, değişmekte olan siyasal sistem ve sınıfsal değerlerin toplumsal yaşamda yarattığı uzlaşmaz çelişkileri, bir köy çiftlik evi yaşantısından yansıtır. Köy yaşamına sıkışmış aydınların dayanılmaz varoluşları, monotonluk, umutsuzluk, eylemsizlik, tembellik ve mutsuzlukla kuşatılmıştır. Bir yanda yükselen bir değer olarak işçi sınıfının dinamik varoluşları, öte yanda aydın insanların duygusal yaşamlarındaki açmazlar diyalektik bir yaşantı içinde geçiş dönemi Rusya`sının sancılı yıllarının da bir iz düşümünü oluşturur. Geçmişlerine sıkışan ve bugünü yaşamakta zorlanan Çehov`un oyun kişileri, geleceklerine yönelik umutsuz ve umarsız bir bekleyiş içindedirler.