Alt Kültür
Altkültür; hakim kültürle bağlantısını koparmadan, bazı önemli noktalarda ayrılarak gelişen bir kültür olarak tanımlanır. Altkültürün kaynağı, belli bir yaş grubuna, üyelerin kökenine, ırkına, ekonomik sınıfına, cinsiyetine dayanabilir ve altkültürü belirleyen unsurlar genellikle grubun estetik, dinsel, mesleki, siyasi ve cinselliğe bakış açılarıdır.
Bir sosyal grubun veya zümrenin, bünyesinde yaşadığı ülke veya toplumun genel kültür bütünü İçinde, etnik, dini, yerel ve meslekî nedenlerle farklılık gösteren dilleri, elbiseleri, evleri, çocuk yetiştirme tarzları, hayat ve dünya görüşleri, yaşama biçimleri vardır. İşte bu farklı kültürel yönlere alt-kültür adı verilir. Bazı kaynaklarda talî kültür adı da verilir. Her sosyal sınıf veya zümre şiddetli bir eritme politikası yahut baskı olmadıkça, kendilerine mahsus az çok farklı olan bu kültürlerini sürdürürler.
Çok çeşitli ırk ve gruptan insanlardan oluşan toplumlarda bu tür alt-kültürlere sık sık rastlanır. Amerika Birleşik devletleri ve Osmanlı imparatorluğu bu tür toplumların tipik örnekleridir. Birincisinde Amiş'lerin ve zencilerin kültürleri, ikincisinde ise ermeni, rum, yahudi, gürcü, çerkez, dadaş, hatta türkmenle-rin kültürleri mensup oldukları genel kültür ve medeniyet bünyesinde farklılık gösteren talî (alt) kültürler olarak değerlendirilir. Bir grubun kültürel özellikleri, farklı bir kültür özelliği göstermeyecek kadar başka bir grubunkiyle kaynaşmış olabilir. Örneğin, göçmen grupların, ülkelerine göç ettikleri milletin kültürü ile ana vatanlarındaki kültürün karışımından oluşan alt-kültürlerİvardır. Türkiye'deki Afgan mültecilerinin kültürleri zamanla böyle bir oluşuma maruz kalacaktır. Ünlü 93 Harbi nc-dcnİyle Erzurum'dan Kayseri'ye ve daha başka yerlere göç edenlerin farklılaşan alt-kültürlerinden söz edilir.
Mesleki unsurlar da alt-kültürlerin oluşmasına yol açabilir. Nitekim, belirli bir mesleki fonksiyonu yerine getirmek maksadıyla birara-ya gelen fertler arasında talî bir kültür meydana gelmektedir. Zira onlar, geldikleri yerin mahallî kültürlerini taşıdıkları gibi, ayrıca İçinde bulunduktan yeni meslekî zümrenin kültürel özelliklerini de benimserler; böylece yepyeni bir kültür teşekkül etmiş olur ki, buna "mesleki alt-kültür" demek mümkündür.
Sonuç olarak alt-kültürlcr, her ne kadar genel kültür içinde yer alır ve onun bazı özelliklerini taşırlarsa da, genel kültürlerin alt-kültürlerin toplamından ibaret olmadığını da belirtmek gerekir.
Gençlik Altkültürleri
Hakim kültür içinde, gençlerin davranışlarına uygun rehberlikte bulunan, gençler tarafından paylaşılmış ve kabul edilmiş uygulamaları, tutumları, değerleri ve normları kapsayan gençlik alt kültürleri yer almaktadır. Hakim kültür içinde, çeşitli gençlik grupları, giyim tarzları, dinledikleri müzik türü, saç şekilleri, geliştirdikleri konuşma dilleri, benimsedikleri değer ve normları, tutum ve davranışları gibi özellikleri ile alt kültür grubu olarak varlıklarını sergilemektedirler.
Değerler ve normlar, dil, giyim ve saç tarzı, müzik ve boş zamanları değerlendirme biçimleri gibi unsurlar gençlik alt kültürlerinin genel belirleyicileri olarak kabul edilebilir. Bu kültürel unsurların en önemli özelliği, hızla yayılmaları şeklinde ifade edilebilir.
Kültürün tüm toplumu kapsayan bütüncül bir özelliği olmasına karşın, tüm bireylerin aynı biçimde düşünmeleri, aynı duyguları yaşamaları ve aynı yollarla hareket etmeleri düşünülemez. Tüm toplumlarda temel toplumsal değerleri paylaşan ancak bunları farklı yollarla ortaya koyan küçük toplumsal gruplar vardır. Bu gruplara alt kültür adı verilir. Belirli bir alt kültürdeki bireylerin inançları, değerleri ve gelenek ve görenekleri toplumun öbür kesimlerinden daha farklıdır. Bunların toplumdaki egemen kültürün inançları, değerleri ve gelenekleri ile de sıkı ilişkileri vardır (Karalar, s. 237-238) .
Alt kültür konusunu gelin basit örnekler ile açıklayalım. Bir işletmenin satış ekibinin sahip olduğu değerler, kullandığı terimler ve dili insan kaynakları bölümünde çalışanlardan farklı olur. Ya da bir üniversitede farklı bölümlerde okuyanların birbirlerine benzeyen pek çok yönü vardır; ancak okunulan bölüm öğrencilerin alt kültürlere sahip olmalarına neden olur. Üniversite öğrencileri örneğimizdeki alt kültürlerin tüketim davranışlarına etkilerini örneklendirelim. Güzel sanatlar ve tiyatro bölümünde okuyan öğrencilerin kıyafetleri ya da takıları fen fakültesindeki öğrencilerin genelinden farklı olur.
Alt Kültür Çeşitleri
Türklerin yolculuk sırasında yanlarında oturan yolcuya ilk sordukları soru “yolculuk nereye?” olur. Bu sohbeti “memleket nere?” sorusu izler. Aslında bu soruların altındaki, yan yana yolculuk edilen kişiyi biraz daha yakından tanımak güdüsüdür ve ‘memleket’ yol arkadaşına ilişkin etnik köken, yaşam biçimi gibi ipuçlarını verir.
Çeşitli özelliklerin alt kültürleri yarattığını söyleyebiliriz. Alt kültürleri yaratan değişkenlerin bazıları (Karalar, s. 238-239): - Irk: Siyah, sarı ya da beyaz ırk - Ulusal köken: Türk, Rum, Japon - Din: Ortodoks Hıristiyan, Katolik Hıristiyan ya da Anglikan - Yaş: Buluğ çağı, 1968 kuşağı - Coğrafik yerleşim: İç Anadolulu, Egeli - Cinsiyet : Kadın, erkek - Toplumsal sınıf: Beyaz yakalılar, mavi yakalılar - Meslek: Öğretmen, mühendis |