Balık Kılçığı Diyagramı Hakkında Bilgi
Balık kılçığı diyagramı; bir başka ismiyle sebep – sonuç diyagramı, ya da kimi kaynaklarda geçtiği şekliyle Ishikawa diyagramı, kalite çalışmalarında sıklıkla kullanılan bir yöntemdir. Şekil itibariyle balık kılçığını andırdığı için, balık kılçığı diyagramı ismiyle de anılmaktadır. Yedi kalite aracından biridir.
Balık kılçığı tekniği, 1943’te Kaoru İshikawa tarafından geliştirilmiş bir teknikdir. Balık kılçığı diyagramı ilk oluşturulduğu dönemlerde büyük beğeni almış ve özellikle problemleri ortadan kaldırmak için yaygın bir şekilde kullanılmıştır. Balık kılçığı diyagramı bizlere neden sonuç ilişkisini verdiğinden dolayı bu diyagram oluşturularak hataların daha net bir şekilde gözlemlenmesi mümkündür. Bu nedenden dolayı balık kılçığı diyagramının ürün tasarımı alanında ve kalite hatalarının ortadan kaldırılmasında sıklıkla kullanıldığı bilinmektedir. Günümüzde de kalite alanında çalışmalar yapan kişilerin sıklıkla balık kılçığı diyagramından yani sebep sonuç diyagramından sıklıkla yararlandıkları bilinmektedir.
Problem çözme tekniklerinden biri olan bu teknik, öğrencilerin düşüncelerini organize etmeye yardım eder; ancak, problem için çözümler sağlamaz. İlginç bir teknik olan balık kılçığı tekniği öğrenmesi ve uygulaması kolaydır. Bu teknik; birlikte çalışmayı, gerçeği aramayı, değişik görüşlere açık olmayı ve karşıt görüşlerin ortaya çıkmasını sağlar. Ayrıca, tüm öğrencilerin derin ve nesnel bir görüş kazanmalarını ve problemin çeşitli bölümleri arasında ki önemli ilişkileri görmesini, öğrencilerin daha derin bir şekilde bir problem üzerinde yoğunlaşmasını sağlar.
Balık Kılçığı Tekniğinin Adımları:
Problemi tanımlama: Ele alınacak problem hakkında kısa bir bilgi verilir.
Nedenler üretme: Yapılandırılmamış beyin fırtınası tekniğini kullanma ( bu probleme neden olan faktörler nelerdir? Bu nedenler arasındaki ilişkiler nelerdir? Gibi sorular üzerinde beyin fırtınası yapılabilir).
Yapılandırılmış Beyin Fırtınası Tekniğini Kullanma: (Round Robin 6-3-5,6 kişi 5 dakikada 3 fikir sunması)
Balık kılçığı diyagramını oluşturma: Bir kağıdın üzerine yönü sağa doğru olan bir ok çizilmeli ve açıklanacak konunun başlığı, ‘’balığın omurgası’’ temsil eden okun üzerine yazılmalıdır. Daha sonra balığın omurgasına 45 derecelik açıyla oklar çizilir ve okların üzerine ana nedenler yazılır ve ana nedene de oklar çizilerek bu nedenlerin detayları kısaca açıklanır.
Bahsedilen ana kategoriler, istisnaların da varlığı unutulmadan, genel olarak şu başlıklar halinde incelenmektedir;
– İnsan: İncelenen süreçlerin olmazsa olmazıdır. Proseslere ya da akışlara dahil olmaktadır.
– Metot ya da Yöntem: Yürütülen prosesin ya da bütün sürecin hangi politikalar, yönetmelikler, dayanılan ilkeler, rehber alınan yol haritaları vb. durumlarını kapsar.
– Makine: İşin yapılma aşamasında kullanılan her türlü ekipman, alet, gereç gibi zorunlulu materyallerdir.
– Malzemeler: Ortaya çıkarılmak istenen son ürünün üretimi için gerekli olan hammadde, yan ürün ve bunlara bağlı olan alet edavatların bütünüdür.
– Ölçümler: Bir kalite aracı olarak kullanılan bu diyagramda, elde edilen verileri değerlendirme sürecinde yapılan çalışmaların sonucudur.
– Çevre: Çalışılan alanın sıcaklık, nem gibi ergonomik açıdan önemli değerleri ile işin süresi gibi kavramların bütünüdür. İnsan kıstası ile bağlantılı olarak da değerlendirilebilir.
Balık Kılçığı Diyagramı Nasıl Uygulanır?
• *Çizilecek olan grafiğin yer aldığı alanın en sağına, araştırılacak sorun ya da durum yazılır.
• *Araştırılacak soruna neden olan muhtemel ana ve alt nedenler, grafiğin ilgili yerlerine eklenir.
• *Araştırılan tüm nedenlerin açıklamaları yazılmadan önce, uzmanlar ve çalışanlar da dahil olmak üzere, olabildiğince çok kişi ile görüşülüp, fikirler değerlendirilir ve beyin fırtınası gerçekleştirilir.
Balık kılçığı diyagramı, genellikle Pareto analizi ile birlikte kullanılmaktadır. Böylece, öncelikli belirlenen kavramlar, ilgili sorun ya da durumun karakteristik nedenleri olurken, detayları daha sonra ayrıntılı bir şekilde işlenerek ortaya çıkartılır. Sebep – Sonuç diyagramının hazırlık aşamasında, özellikle dikkat edilmesi gereken bir takım durumlar da fark edilmektedir. Bunlardan biri, yukarıda da belirtilen, çok kişi ile görüşme durumudur. Bu diyagramın başarıya ulaşabilmesi için, süreçle ilgili olan çok fazla kişiden veriler ve doneler alınmalıdır.Bir başka kritik nokta ise, bu verilerin alınması sırasında, çalışanların rahat bir ortamda görüşme yapabilmesini sağlamaktır. Çünkü, ortamda bulunan üstlerden ya da amirlerden çekinen çalışanlar, doğru verileri veremeyebilirler. Bu şekilde de, değerlendirme çalışması başarıya ulaşamaz.
Bir başka önemli nokta ise, araştırma ve görüşmeler sonrası havuza aktarılan verilerin, tarafsız ve doğru bir şekilde çalışmaya nakledilmesidir. Görüşmeyi yapıp raporlayan kişilerin, kendi departmanlarını ilgilendiren konuları yumuşatarak ya da saklayarak ana havuza aktarması, çalışmanın objektifliği ve doğruluğuna gölge düşürecektir. Çalışmanın yapılmasından sonra gelen bir başka nokta ise, bu diyagramların ve veri havuzundaki bilgilerin sürekli olarak güncel tutulması gerekliliğidir. Bu tür çalışmalar, tek sefere mahsus yapıldığı takdirde, uzun soluklu başarılar getiremezler. Bu nedenle de, güncel tutulması ve sürekli olarak geliştirilmesi, konu hakkındaki zorunluluklardan biridir. |
